Altı üstü üç mahallesi vardı kasabamızın…
Rençberlerin oturduğu Aşağı Mahalle, rençberlikten bakkallığa, berberliğe, zanaata geçenlerin oturduğu Orta Mahalle, tüccarların, halıcıların, memurların, kahveci ve lokantacıların oturduğu mahalle de Yukarı Mahalle.
O zamanlar ebelerimizin ismi de mahalleleriyle anılırdı nedense. Babamın babası Köse Mustafa’nın mahallesi Aşağı Mahalle, annemin babası kasap Hacı Mehmet’in oturduğu mahalle de Yukarı Mahalle. Bu yüzden, anneannemin ismi Yukarıana, babaannemin ismi de Aşağıana’ydı doğal olarak.
12 Eylül arifesi günler.Tapu kadastrocu solcu Dayımı Ağrı’ya sürmüşler.
Yukarıanam eve gelmiş, annemle camekanda bir şeyler konuşuyor. Geçmiş zaman, gazozhaneden kaçmışım somyada yatıyorum.
Yukarıanam bir rüya görmüş. Rüyasında jandarmalar evi basmış, dayımı soruyorlarmış. Evi aramışlar ama Dayımı bulamamışlar. ''Kitap var mı?''diye soruyorlarmış Yukarıanama. O da, ‘’yok oğlum ne kitabı? Bizde kitap ne arar’’ diyormuş. Annem dikkatlice dinledi rüyayı. Sonra ana-kız kafa kafaya verip fısır fısır bi şeyler konuştular. Annem dimisini çarını giydi, hazırlandı. Az sonra da, önde Annem, hemen yanında Yukarıanam, hızlı adımlarla kaybolup gittiler caddenin ucunda.
Ertesi gün Annem hamur yoğurdu, fırını yaktı. Daha bir kaç gün önce bir kazan hamuru ekmek yaptığı halde. Komşular şaşırdılar. Annem, ‘’Horanta çok, ekmek mi dayanıyor bize’’diyerek yeni ekmek ve hamursuzları tepeleme yığdı mutfağın köşesine. Annem fırında yakmak için ya ‘’kılamada’’ denilen kurumuş çubukları ya da ‘’gazel’’ denilen yaprakları yakardı. O günkü yakıt, bir çuval dolusu kitap. Hiç okula gitmediği halde, yolda bulduğu kağıt parçalarını alıp kenara koyan, benim ders notlarıma musaf muamelesi yapan Annem, acımadan yaktı dayımın kitaplarını!
Tüm klasikler, Toplu Yazılar, Lenin’den Ne Yapmalı, İki Taktik, Felsefenin Başlangıç İlkeleri, Marks’ın Kapital’i falan, hepsi de iştahlı alevler içinde bize hamursuz, gevrek ve keskiç olarak geri döndüler.
Yediğimiz ekmeğe yasak kitapların kokusu sindi, inkar edemem!
Ebemin Annemle işbirliği yaparak kitapları duman ettiği eylemin aynısını 12 Eylül’de iki oğlu ve iki kızı içeri alınan İsmet Anne de yapmış. Üç ayrı cezaevinde yatan dört çocuğuna yıllarca gece gündüz, yiyecek, giyecek taşıyan, umut götüren bir anne. Oğlu cezaevindeyken, bir görüş gününde onun, ‘’Evin önündeki tarlada gömülü kitaplar var, onları çıkartıp başka yere gömün’’ sözleri üzerine bir yakınıyla kitapları bulunduğu yerden çıkarırlar. Bakarlar kitaplara, sonra da‘’Uşaklardan önemli değil ya, yakalım da kurtulalım şunlardan!’’ deyip yakarlar tüm kitapları. Bir sonraki görüşe gittiklerinde, ‘’Kitaplara ne oldu?’’ diye soran oğluna İsmet Annenin cevabı: ‘’Duman oldu!’’
Yukarıanam da uzun bir süre söylemedi Dayıma kitapların başına geleni.
Dayım sürgünden geldi, kitapları sordu. Çok üzüldü.
‘’Çok değerli kitaplardı onlar, oğluma miras bırakacaktım’’ diyerek hayıflandı durdu.
Yalnızca kitaplar için değil, anneler de, oğullar da, çoğu zaman birbirlerine gerçeği söylemezler, kederlenmesin diye.
Darbe günlerinden bir gece yarısı, Avanoslu bir kardeşim annesiyle yalnız yaşadığı evinden alınırken, kapıdaki polislere bir tek şey için ricada bulunur, ‘’Allah aşkına, sessizce götürün beni, annemi uyandırmayın, kaç gündür hasta, yatıyor. Yavaşça gidelim şurdan, ne yapacaksanız yapın, annemi uyandırmayın.’’
Yılmaz Güney’in annesi, Güllü Hanım da oğlu Fransa’ya kaçtıktan sonra onun sesini ancak telefondan duyabiliyordu. Yılmaz’ın hastalığının giderek ağırlaştığı günlerdi. Bir süre sonra da öldü Yılmaz. Haberi sakladılar ve söylemediler Güllü Ana’ya. Yılmaz’ın ağzından mektuplar yazıldı, selamlar söylendi. Oğlunun sıkıntıda olduğu, ilk fırsatta yanına geleceği ve onu arayacağı anlatıldı. Epeyce devam etti bu masum oyun. Sonunda öldü Güllü Hanım, oğlu Yılmaz’ın ölüm acısını yaşamadan, çekip gitti bu dünyadan.
Fatsa belediye başkanı Terzi Fikri’nin oğlu Naci, babasıyla aynı cezaevinde yattığı günlerde 17 yaşındaydı. Fikri Sönmez, mahkeme dönüşlerinde kelepçelenmeyi oğluyla değil, arkadaşlarıyla yaparmış. Sadece Naci’nin tahliyesinden bir gün önce ilk kez kelepçelenmeyi birlikte yapmış. Otobüse birlikte oturmuşlar, cezaevi koridoruna birlikte girmişler, kendi koğuşlarına ayrılıp gidecekleri sırada, Fikri sarılmış oğluna sıkı sıkı ve kulağına demişki:
’’Annene iyi bak oğlum, çok çekti o. İyi bak ona…’’
Annelerimiz çok çekti, hala da çekiyorlar işte!
Ömrü cezaevi kapılarında geçen, görüş günlerinde tekmelenen, yere düşürülen, dipçiklenen, çamurlarda sürüklenen anneler için,
''Ölmeye hazır mısın? ‘’ diyerek götürülen oğlunun cansız da olsa bedenine kavuşmak için yirmi yıl, otuz yıl bekleyen anneler için,
Dili yasaklandığı için oğlunun karşısında konuşamayıp, içini ağuyla dolduran anneler için,
Oğlunun kemikleri peşinde ömrünü tüketip,‘’O gün bu gündür bekliyorum, hiç bir yere gitmiyorum. Evimi boyamadım, eşyalarımı değiştirmedim, gelirse yabancılık çekmesin, döndüğünde dışarda kalmasın diye kapıları hiç kilitlemedim’’ diyen anneler için.
‘’Dünyada ne kadar fazla kötülük varsa, güzellik yaratmak için de o kadar sebebimiz var demektir.’’**
Bu yüzden; iyiliğe, gerçeğe ve hayata sarılarak… İnançla... Analardır adam eder adamı!
*Nâzım Hikmet
**Tarkovski
Kaynak kitap: Keşke Bir Öpüp Koklasaydım
E.Delikanlı,Ö.Delikanlı, Ayrıntı Yay.
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Tarik Cyril Amar
Rami G Khouri
Dr Ramzy Baroud
Mort Laitner
Petra Lesjak Tušek
visit website
