KONUK YAZAR - Aydın ERDEMİR

Geçtiğimiz Nisan ayında Avrupa’daki liman otoritelerinin ortak birliği olan ESPO’nun (European Sea Port Organisation) iki önemli raporu yayınlandı. Bu raporların ilki “A Net-Zero, Smart, Resilient And Competitive Europe: Europe’s Ports are Part of the Solution” başlığını taşırken, “Port Investments Study 2024: The Investment Pipeline and Challenges of European Ports” başlıklı diğer rapor ise Avrupa’da yüze yakın liman otoritesinin hedefl erinin incelenmesiyle ortaya çıkan sonuçları gösteriyor. 2018 yılını referans alan raporlar 2024-2029 yıllarında Avrupa limanlarındaki yatırım önceliklerine yer vererek, gelecek 10 yılda liman ekosistemindeki değişimlerin yol haritasını çiziyor.

TÜRKLİM’in girişimleriyle son 15 yılda ülkemizde de gündeme gelen, denizyolu ulaştırmasıyla ilgili kalkınma planlarında yer almasına rağmen maalesef hiçbir gelişme olmayan “Liman Yönetim Modeli” ya da “Liman Otoriteleri” sistemi başta Avrupa olmak üzere liman altyapısı gelişmiş tüm ülkelerde neredeyse yüz yıla yakındır sektörü yöneten son derece etkili kuruluşlar. Yaklaşık � oranında kamuya ait ve büyük oranda halka açık şirketler olarak faaliyet gösteren bu liman otoriteleri büyük ölçekli kamu fonlarını da kullanan, son derece etkili ve güçlü bir şekilde yetkilendirilmiş resmî kurumlar olarak planlama, projelendirme, izin ve ruhsat süreçlerini hazırlayan, yeni liman yatırımları gibi ülkelerin limancılık ve taşımacılık politikalarını belirleyen, ülkelerin gelecek hedefl erine ve politikalarına yön veren yegâne kuruluşlar. Ülke ve toplum için değer yaratmaya odaklanan liman otoriteleri genel olarak sadece liman kullanıcıları için değil, aynı zamanda daha geniş bir bölgenin sosyal ve ekonomik büyümesini de sağlayarak ticareti kolaylaştıran, yatırım cazibesini artıran, güvenliği sağlayan, aynı zamanda ekonomik, sosyal ve çevresel etkileri de dengeleyen roller oynuyorlar.

Avrupa'daki limanları Avrupa’nın dünyaya açılan kapıları ve tedarik zincirlerinin kesişme noktaları olarak tanımlayan bu yeni raporlarda limanlara ilişkin birçok yeni kavram da ortaya konulurken, ilk kez limanların Avrupa’nın enerji dönüşümünde oynayacağı yeni stratejik rolün de altı çiziliyor. “Limanlar iskelelerden daha fazlasıdır” sözü sektörde uzun zamandır bilinen ve tekrarlanan bir tanımlama. Avrupa’da olduğu gibi Türkiye’de de limanlarla ilgili hâkim vizyon “büyük konteyner vinçleri ve mega gemiler” paradigmasının hala ötesine geçemiyor. Oysa bu raporlarda limanlarda ilgili gelecek vizyonuna baktığımızda limanların iskelelerden daha karmaşık ve çok boyutlu varlıklar olduğu ilk kez net bir şekilde ifade ediliyor. Bu yeni tanımlamanın limanların rollerinde köklü bir değişime ve yönelime de yol açacağını bekleyebiliriz artık.

Yayınlanan bu raporların en önemli özelliği ilk kez limanları Avrupa'nın enerji güvenliğinin sağlanmasında çok önemli roller oynayacak birer enerji merkezi olarak tanımlamasıdır ki bu durum aslında bugüne kadar yolcu, araç, yük vb. elleçleyen limanlara çok farklı bir rol ve görevler de veriyor. Limanlar Avrupa'nın enerji ve iklim hedeflerini gerçekleştirmede........

© Ekonomim