Emekli örgütlerini 2 başlık halinde inceleyebiliriz
1- Sendikalar, 2- Dernekler
Emekli örgütlerini incelerken çalışanların emekli oldukları Sosyal Güvenlik kurumlarını ve o alandaki gelişmeye göz atmamız gerek.
01 Ocak 1946 da işçiler için SSK, 1972 de esnaflar için BAĞ-KUR ve 01.01. 1950 tarihinde yürürlüğe giren 08.06.1949 tarihli 5434 sayılı kanunla kamu çalışanları için kurulan Emekli Sandığı ile emekliler işçi, esnaf ve memur emeklisi şeklinde 3 parçaydılar. Bu üç parçanın dışında bankalarda çalışanlar için ayrı uygulama yapıldı.
16 Mayıs 2006 tarihinde kabul edilen 5502 sayılı yasa ile sosyal güvenlik kurumları tek bir çatı altında birleştirilerek Sosyal Güvenlik Kurumu S.G.K oluşturuldu.
İşçiler 1894 de Amele-i Osmani Cemiyeti adıyla ilk örgütlenmeyi gerçekleştirse de cemiyet kısa süre de hafiyeler tarafından tespit edilip dağıtıldı. 1938 de Komünizme karşı duyulan büyük korkudan dolayı çıkarılan Cemiyetler kanunu ile sınıf esasına dayalı örgüt kurulması yasaklandı.
1947 yılında 2. dünya savaşı sonrası ortaya çıkan konjektürün de etkisi ile oldukça geri de olsa 5018 sayılı işçi ve işveren sendikaları ve sendika birlikleri hakkında kanun kabul edildi.
Bu sayede daha önce kurulan bazı işçi dernekleri ve işçi kulüplerinin bir bölümü sendikaya dönüşerek işçiler sendika hakkına kavuştular.
28 Mayıs 1990 da biz memur değiliz, kamu çalışanıyız diyen bir gurup öğretmenin Eğitim-iş’i, ardından da Eğitim Sen’i ve belediye çalışanlarınında Tüm Bel Sen’i kurmasıyla başlayan süreç neticesinde 08.08.1995 de Kamu Emekçileri Konfederasyonu KESK ile de kamu çalışanları sendikal haklara kavuştular.
16 Mayıs 2006 da Sosyal Güvenlik Kurumları tek çatı altında birleştirilmeden 11 yıl önce kurulan DİSK Tüm Emekliler Sendikası hangi emekli kurumundan olursa olsun, emeklilerin sorunları ve muhatapları aynı diye SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı emeklilerini, bunların dul ve yetimlerini aynı sendika çatısı altında örgütleyerek tüm emeklilerin birleşik örgütlenmesinden yana tavır koymuştu.
16 Mayıs 2006 da SGK’nın oluşumu emeklilerin tek çatı altında örgütlenmesinin doğruluğunu gösterdi.
SGK’nın oluşumu üzerine sadece işçi emeklileri içerisinde örgütlenen emekli dernekleri tüzüklerinde gerekli değişikliği yaparak BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı emeklilerini ve SGK’dan dul ve yetim maaşı alanları da üye yapmaya başladılar. Kimileri zamanla isimlerini de değiştirmeye başladı. Örneğin 920.000 üyesi ile en büyük emekli örgütü olan ve 1970 yılında İşçi Emeklileri Cemiyeti adıyla kurulan dernek ismini önce Türkiye İşçi Emeklileri Derneği olarak, sonra da Ekim 2009’da topladığı 19. Olağan Genel Kurulunda ülkedeki tüm emekli, dul ve yetimleri kapsamak için aldığı kararla bir daha isim değişikliği yaparak ismini ‘TÜM EMEKLİLER DERNEĞİ’ kısa adıyla TÜED olarak değiştirdi.
Buraya kadar yaptığım sunumda görüldüğü gibi Türkiye’deki emekli örgütlülüğü zamanla tüm emeklilerin ortak örgütlenmesinde ortaklaştı. 2. başlığa Emekli Derneklerine tekrar gelince başka bir ortaklaşmanın başladığını göreceğiz.
SENDİKALAR
DİSK TÜM EMEKLİLER SENDİKASI
Türkiye’de emekliler ilk kez 12 Temmuz 1995 yılında DİSK öncülüğünde İbrahim Şahin başkanlığında Tüm Emekliler Sendikası adıyla bir sendika çatısı altında örgütlendiler.
22 Ağustos 1997 tarihinde yani sendikanın kuruluşundan 2 yıl, 1 ay, 10 gün sonra İçişleri Bakanlığı Kadıköy Bölge Mahkemesine DİSK Tüm Emekliler Sendikası Kadıköy Şubesinin tasfiyesi için başvurdu. Konu çok uzun olduğu için atlayarak geçiyorum. Bu tarihten sonra idarenin baskıları artarak devam etti. İdarenin baskıları 10 yıl sonra sonuç verdi. 09 Ekim 2007 tarihinde Ankara Yüksek Mahkemesi Yargıtay kararına uydu. 28 Ocak 2008 de Yargıtay kararı onayladı. Sendikanın karar düzeltme başvurusu 05 Mayıs 2008’de reddedilince Türkiye’de iç hukuk yolları tükendi.
İç hukuk yolları tükenince sendika 18 Haziran 2008’de AİHM’e başvurdu. Tarihinde 7 yıldan uzun sürmüş bir dava olmadığını bildiğimiz AİHM 9 Yıl, 10 Ay süren bir yargılama neticesinde 10 Nisan 2018 tarihinde talebin kabul edilemez olduğuna hükmetti.
AİHM kararı resmi dili olan Fransızca olarak 1 ay, 7 gün sonra 17 Mayıs 2008 tarihinde taraflara yazılı olarak tebliğ etti ve aynı an da sitesine Fransızca ve Türkçe olarak koydu. AİHM bu kuralları yargılama başlarken taraflara bildiriyor. Yani her kararı hem resmi dili olan Fransızca ile, hem de o ülkenin dili ile yukarı da bahsettiğim şekilde tebliğ ediyor.
12 Temmuz 1995 tarihinde Türkiye’nin ilk emekli sendikası olarak kurulan Tüm Emekliler Sendikası çok kısa bir şekilde özetlediğimiz bu süreçte 22 yıl, 10 ay, 17 gün sonra 17 Mayıs 2018 de sonlanmış oldu.
Genel başkan ve Genel başkanın kardeşi olan sendikanın avukatı tarafından bazı M.Y.K üyeleri, sendikanın tüm üyeleri ve üst kuruluş DİSK yönetim kurulu üyelerinden 10 ay kadar saklanan karar üç üyenin AİHM’e yazdığı dilekçeye verilen cevap sayesinde öğrenildi. Buraya bir daha döneceğiz.
TÜRK EMEKLİ SEN
2006’da KAMU SEN tarafından kurulan Türk Emekli Sen hakkında da kapatma davası açılınca sendika bir taraftan hukuk mücadelesine başlarken, çıkabilecek bir olumsuz karara karşı Birleşik Emekliler Derneği’ni kurarak emeklileri dernek üzerinden örgütlemeye ağırlık verdi. Her Türk Emekli Sen yöneticisi aynı anda Birleşik Emekliler Derneği yöneticisi oldular. Gelişmeler Türk Emekli Sen yöneticilerinin tahmin ettiği gibi çıktı. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin Ankara 17. Asliye Hukuk Mahkemesinin lehte kararını oy birliği ile bozması üzerine Kamu Sen, Türk Emekli Sen’i kağıt üzerinde devam ettirip, emekliler içerisinde Birleşik Emekliler Derneği olarak örgütlenme faaliyetini sürdürüyor.
EMEKLİ MEMUR SEN
MEMUR SEN’in bağlı sendikası Emekli Bir Sen’i 21 Ocak 2011 tarihinde üyelikten çıkarması üzerine onun yerine kurduğu yeni sendikasıdır. MEMUR SEN her ne kadar Emekli Memur Sen’i kursa ve sitesinde haberlerine yer verse de sitesinde bağlı sendikalarının listesinde yer vermiyor.
MEMUR SEN’de KAMU SEN gibi alanı boş bırakmak istemiyor, Emekli Sendikaları Statü Yasasının olmadığından dolayı elinin altında dursun diye kurdu. Sendika hakkında kapatma davası devam ediyor.
TÜM EMEKLİ SEN
AİHM’de ki kararın olumsuz geleceğinin belli olması, ayrıca AİHM’den ola ki bir olumlu karar çıkacak olsa dahi bu kararın geriye dönük işlemeyeceği yani kesinleşmiş kapatma kararlarını ortadan kaldırmayacağı, sadece AİHM’in olumlu kararının daha sonra kurulacak sendikanın/sendikaların elini güçlendireceği ve Yeni Emekli Bir Sen’in yargıdan çıkardığı olumlu karar üzerine Tüm Emekli Sen Genişletilmiş Başkanlar Kurulunun katılımcılarının tamamına yakınının imza altına aldığı kararla görevlendirilen komisyonca tespit edilen 53 sendika şube yöneticileri ve üyeleri tarafından 20 Şubat 2017 tarihinde Ankara valiliğine TÜM EMEKLİLER SENDİKASI’nı yeniden hukuki zemine oturtmak için kuruluş başvurusu yapılarak birebir aynı isimle Salman Hürkardeş’in genel başkanlığında Tüm Emekli Sen yeniden hukuki zemine oturtuldu.
Tüm Emekli Sen aradan geçen kısa sürede 102 şube ve temsilciliğe ulaştı. Sendika hızla yeni yerlerde de örgütlenirken Koronavirüs salgını yüzünden tüm çalışmalar geçici olarak durduruldu.
Tüm Emekli Sen 20 Ekim 2019 tarihinde yapılan 2. Olağan Genel Kurulunda DİSK’e katılma kararı aldı. Sonuç bekleniyor. Sendikanın genel merkezi Kızılay Necatibey Caddesi No: 76/8 adresindedir.
EMEKLİ BİR SEN
21 Ocak 2011 tarihinde MEMUR SEN’den ayrılan Emekli Bir Sen yoluna MESK isimli bir konfederasyonun üyesi olarak ve kurucu genel başkanı İsrafil Odabaşı başkanlığında devam etmektedir. Sendika hakkında açılan kapatma davası devam etmektedir.
ESEN
Türkiye’deki ilk kurulan emekli derneklerinden olan Sivil Emekliler Derneği yöneticilerince 2019 başında kurulan genel başkanlığını aynı zamanda Sivil Emekliler Derneği Genel Başkanı da olan Gültekin Kurtoğlu’nun yaptığı kısa adı ESEN olan, EMEKLİLER SENDİKASI hakkında idarece açılan kapatma kararı İstinaf Mahkemesince onandı. Sendika davayı Yargıtaya taşıdı. ESEN içinden çıktığı Sivil Emekliler Derneği ile hukuk mücadelesini sürdürmektedir. Açılan kapatma kararı sonrası çalışmalar kamu yararına dernek statüsündeki Sivil Emekliler Derneğinin kendine ait binasında dernek üzerinden sürdürülmektedir.
EMEKLİ SEN
Tüm Emekli Sen’e katılmayıp, AİHM’den olumlu karar geleceği umudu ve bu karar neticesinde Türkiye’de verilmiş ve kesinleşmiş olan tüm yargı kararlarının iptal edileceği ve sendikanın yeniden hukuki zemine oturacağı yanılgısı ve hukuken olmayan sendikayla da olsa DİSK çatısı altında yola devam edenler sendika genel başkanı ve yakın çevresinin AİHM den olumsuz karar çıktığını kendilerinden ve üst kuruluş DİSK yönetiminden bir yıla yakın bir süre gizlediğini öğrenmesi üzerine 25 Şubat 2019 tarihinde kuruldu. Sendikanın genel başkanlığını Cengiz Yavuz yapmaktadır. Genel Merkezi Kızılay Sümer sokakta.
Sendika, yönetim kurulu kararıyla DİSK’e üyelik başvurusunda bulundu. Başvuru DİSK yönetim kurulunca kabul edildi. DİSK Emekli Sen hakkında açılan kapatma davası devam etmektedir.
DEMOKRATİK EMEKLİLER SENDİKA GİRİŞİMİ
DİSK Emekli Sen olarak devam eden sendika üyelerinin sendika genel başkanı ve yakın çevresince aldatıldıklarını öğrenmeleri üzerine 25 Şubat 2019 da sendikayı yeniden kurarken aralarında ortaya çıkan görüş ayrılığı üzerine Demokratik Emekliler Sendika Girişimini oluşturan üyeler kurulan sendikaya katılmayıp, yeni bir sendika oluşturmak üzere yollarını ayırdı.
EMEKLİLER DAYANIŞMA SENDİKASI
08 Eylül 2016 tarihinde DİSK Emekliler Sendikası içindeki antidemokratik uygulamalar karşısında sendika içinde mücadele sürdürmenin imkanı kalmadığını düşünen bir grup emekli tarafından İstanbul Anadolu yakasında kuruldu. Her hangi bir gelişme gösteremediği gibi sık sık genel kurula gitmektedir.
DERNEKLER
TÜRKİYE EMEKLİLER DERNEĞİ
1970 yılında kurulan kısa adı TÜED olan Türkiye Emekliler Derneğinin 113 şubesi ve 920.000 üyesi var. Genel Başkanlığını Kazım Ergün’ün yaptığı TÜED emeklileri temsilen en fazla üyeye sahip emekli örgütü olarak 1 üye ile S.G.K yönetim Kurulunda temsil edilmektedir.
TÜED’in S.G.K’ya bildirdiği 920.000 üyesinin aylık 3 TL den yıllık 36 TL olan aidatı olan yaklaşık 33 milyon TL her yılın Ocak ayında S.G.K tarafından dernek üyesi emeklilerden kesilerek dernek hesabına yatırılmaktadır.
TÜED Türkiye Emeklilik Platformu ve Yaşlılık Platformunun üyesidir, bazen platformun dönem sözcülüğünü de yapmaktadır. Dernek Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı, Sosyal Güvenlik Danışma Kurulu üyeliği de yapmaktadır. TÜED Avrupa Birliği Yaşlılar Platformu gözlemci üyesidir.
Genel merkezi Anıttepe Işık sokakta bulunan TÜED’in Kızılay Ziya Gökalp Caddesi Mediha Eldem Sokakta misafirhanesi bulunmaktadır.
TÜM İŞÇİ EMEKLİLERİ DUL VE YETİMLERİ DERNEĞİ
Genel başkanı Satılmış Çalışkan olan kısa adı TÜM EMEK-DER 1989 tarihinde Süper Emekliler Derneği adıyla kuruldu. Süper Emeklilik Derneği 1994 tarihinde gerçekleştirdiği 3. Olağan Genel Kurulunda şu an ki kısa adı olan Tüm Emek-Der’i aldı. Dernek daha sonra yaptığı bir genel kurulda ismini değiştirmese de tüzüğünde değişiklik yaparak BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı emeklilerini de üye yapmaya başladı.
55 şubesi ve 560.000 üyesi olan Tüm Emek-Der Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı S.G.K Genel Kurul deleğeliği hakkına sahip ve Sosyal Güvenlik Danışma Kurulu üyeliği yapmaktadır.
Bakanlık Tüm İşçi Emeklileri Dul ve Yetimleri Derneğinin üyelerinin aidatlarını da kaynağından keserek derneğin banka hesabına aktarmaktadır. Derneğin son yaptığı genel kurulunda yanılmıyorsam yıllık gelirleri 20 milyon TL diye geçtiydi.
Tüm Emek-Der, Türkiye Emekliler Platformu ve Yaşlılar Platformu üyesidir. Aynı zamanda Platformun dönem sözcülüğünü de yaptı.
SİVİL EMEKLİLER DERNEĞİ den bahsederken Türkiye’deki ilk kurulan emekli derneklerinden olan Sivil Emekliler Derneğinden bahsetmiştim. kamu yararına çalışan dernek statüsündeki Sivil Emekliler Derneği Kızılay Sümer sokakta kendine ait binasında faaliyetlerini sürdürülmektedir. Türkiye Emeklilik Platformunun bileşenlerinden olan Sivil Emekliler Derneği sendikaya dönüşme kararı alan ilk emekli derneği oldu. Bunun sebebi ise Sivil Emekliler Derneğinin diğer emekli derneklerinden farklı olarak işçiler yerine kamudan emekli memurlar tarafından kurulmuş olması ve üye yapısında kuruluşundan itibaren kamu çalışanlarının da olmasıdır diye yorumluyorum.
SONUÇ:
Çok şubeli ve SGK’da temsil edilen, üyelerinin aidatı kaynağından kesilip, derneğin banka hesabına yatırılan ülke genelinde örgütlü iki büyük emekli derneğinin dışında onlarca emekli derneği var. Bunların kimisi bir kamu kurumundan emeklileri, veya bir iş kolundan emeklileri kapsamakta, veya bir yöredeki emeklileri kapsamaktadır. Derneklere bir uç örnek vermek gerekirse belki de dünyada tek örnektir. Bir sendikada görev yapmak sınıfsal bir görev olarak kabul edilmesi ve bir süresi olması gerekirken, Türkiye’de ayrıcalıklı ve çok uzun yıllar süren bir iş gibi görüldüğünden ‘Emekli Sendikacılar Derneği’ bile var.
Yazının giriş bölümünde SGK’dan maaş alan, hatta SGK nın dışında banka sandıklarından da emekli maaşı alan tüm emeklilerin ortak örgütlenmesi gerektiği süreç içinde genel kabul gördü demiştim. Emeklilerin gittikçe ağırlaşan sorunlarının dernek şeklindeki bir örgütlenmeyle çözülemeyeceği, Sendika olarak iktidarlarla toplu sözleşme masasına oturmanın şart olduğu fikri de ikinci genel kabul oldu.
En kitlesel iki emekli derneği olan TÜED ve EMEK-DER hem gelişmelerin etkisi, hem tabanlarının talebi, hem de emeklilerin sendikalaşmanın gerekli olduğunu görüp, sendikal örgütlenmeye katılması karşısında ileride tabanlarını kaybedecekleri korkusu ile sendikaya dönüşme kararı aldılar. Banka emeklileri de kendi içlerinde sendikayı tartışıyorlar.
Bu iki büyük dernek İki sebeple sendikalaşma konusuna ihtiyatlı yaklaşıyor.
1- Sebep: Üyelerinin aidatları kaynağından kesilip, derneğin hesabına yatırılan, SGK yönetim kurulunda, veya SGK genel kurulunda, ve SGK nın çeşitli yapılarında temsilcileri bulunan bu dernekler bir taraftan da bu ayrıcalıklarını yitirmeyi göze alamadıklarından sendikalaşmak için acele etmeyip, ayrıcalıklı konumlarını yitirmek istemiyorlar. İktidarla arayı açacak adım atmak istemiyorlar. Uzun yıllar önce konulan yüksek bir baraj sayesinde bu iki derneğin dışındaki derneklerin kendi bildirecekleri üyelerininde dernek aidatlarının kaynağından kesilerek dernek hesabına yatırılması talebi bakanlık tarafından baraj gerekçesi ile kabul edilmiyor.
2- Sebep: İdarenin sendikalar üzerindeki baskısı, sendikalara karşı açtığı kapatma davalarını peş peşe kazanması ve AİHM’deki davanın aleyhte sonuçlanması, en son Sivil Emekliler Derneğinin kurduğu ESEN’in yargı sürecinin olumsuz gidişatı.
Sanırım bundan sonraki süreçte dernekler ve sendikalar emekli sendikaları statü yasası için mücadele etmeye başlayacaklar. Tüm Emekli Sen geçen yıl emekli sendikaları statü yasası için bir dosya hazırlayıp TBMM de gurubu bulunan, CHP, İyi Parti, HDP ve ikişer milletvekili bulunan Saadet Partisi ve TİP ile görüşerek dosyayı sundu. Daha sonra araya giren seçimler, meclisin yaz tatili, sendikanın kongresi, ardından Pandemi vs gibi sebeplerle AKP ve MHP guruplarına emekli sendikaları statü yasası dosyası sunulamadı.
Emekli Sendikaları Statü yasası için Anayasa değişikliği de gerekiyor. Anayasa değişikliğinin referanduma gerek kalmadan TBMM den geçmesi içinde en az 400 vekilin oyu gerekmektedir. Bilindiği gibi anayasa da önce ‘işçiler ve işverenler sendika kurabilir’ deniyordu. Kamu çalışanları sendikaları için bu madde ‘çalışanlar ve çalıştıranlar sendika kurabilir’ şeklinde değiştirildi. Bu maddenin ya doğru bir şekilde ‘herkes sendika kurabilir’ şeklinde veya ‘çalışanlar, çalıştıranlar ve Emekliler sendika kurabilir’ şeklinde değiştirilmesi gerekmektedir.
Görünen o ki Pandemi sonrası emekli sendikaları statü yasası için sadece Tüm Emekli Sen değil, diğer sendikalar, dernekler birlikte mücadele edecekler.
Buraya kadar Türkiye’deki emekli örgütlülüğünün genel bir fotoğrafını sundum. Şimdi biz emeklilerin bugününe ve yarına dair sözümüzü kuralım.
Dünyada başlayan Koronavirüs salgını kısa sürede Türkiye’ye de sıçrayarak 17 Mart 2020 tarihinde ilk ölümün gerçekleşmesiyle hiç beklenmedik bir sürece girdik. Bilindiği gibi 2020 bütçesi daha önceki bütçelerden de daha büyük bir açıkla bağıtlandı. Bunun anlamının da yüksek zamlar ve sahte enflasyon rakamlarıyla ücretlerimize gerçek enflasyonun altında yapılacak zamlarla biz emeklilerin maaşlarının sadaka düzeyine düşürülmesi olduğunu defalarca belirtmiştik.
Dünya sağlık örgütünün Pandemi olarak ilan ettiği şimdiden dünya çapında bir felakete yol açan ve hala yayılan Koronavirüs salgınının dünya ekonomisinde ciddi bir krize, küçülmeye yol açtığını görüyoruz. Türkiye’de ise çok daha ağır bir tabloyla karşılaşacağız. Her devlet böylesi felaketler, depremler, savaş vs gibi durumlar için hazinesinde ihtiyat akçesi tutar. Maalesef Türkiyenin ihtiyat akçesi hükümet tarafından amacı dışında kullanılmış. Yani Türkiye iktidarın bu büyük ve tarihi sorumsuzluğundan dolayı Pandemiye ciddi bir açıkla bağıtladığı bir bütçe ve ihtiyat akçesi olmadan ve gizlenmeye çalışılan bir ekonomik kriz de yakalandı. Dünya çapında derinleşen bir ekonomik kriz, evlere kapanmanın ve krizin yol açtığı ekstra masraflar ne kadar süreceği belli olmayan salgın süreci ve sonrasında biz emeklileri zor günler, belki de yıllar bekliyor.
Görüldüğü gibi 13 milyon emekliden yerel emekli derneklerinin üyelerini de toplarsak 1.650.000 – 1.700.000 kadarı örgütlü. Bu örgütlülüğün emeklileri harekete geçiremeyecek, hatta örgütlülük dahi denilemeyecek bir halde olduğu, kabarık üye sayısına sahip derneklerin üyelerinin en fazla % 3 ünü harekete geçirebileceğini 20 yıldır emekliler alanını inceleyen birisi olarak söylüyorum. Yanılırsam da sevinirim.
Koronavirüs salgını ile birlikte düne göre başka bir dünya ile karşı karşıyayız. Dünden başka olan bu dünyanın bizler için büyük belirsizlikler taşıdığı bir sürece girdik. Bu sebeple Mevlananın dediği gibi ‘dün dünde kaldı cancağızım. Bugün yeni şeyler söylemek lazım’
Ağır olan sorunlarımız daha da ağırlaşacağı için Koronavirüs salgını sonrası sendikalarında katılımı ile Emeklilik platformunun acilen toplanması gerekiyor. Mevcut tüm örgütlülükler birlikte tespit edilecek ortak talepler için ortak mücadele için harekete geçirilmelidir.
Ortak mücadelenin iki ayak üzerinden yürütülmesi gerekiyor.
1. Ayak: Krizin faturasının emeklilere ödetilmemesi. Tam tersine emeklilerin tamamının derhal açlık sınırı üstünde bir gelire kavuşturulması.
2- Ayak: Emekli Sendikaları Statü Yasası, İntibak yasası, bankalardan emekli olanlarında SGK kapsamına alınması, Emeklilikte Yaşa Takılanların durumunu düzeltecek değişiklikler, 5510 sayılı yasa başta olmak üzere bazı kanunlarda yapılması gereken hukuki düzenlemeler için yürütülecek mücadele.
ALİ SÜRÜCÜ YAZDI- TÜRKİYE’DE EMEKLİ ÖRGÜTLERİ
59
0
11.05.2024
Emekli örgütlerini 2 başlık halinde inceleyebiliriz
1- Sendikalar, 2- Dernekler
Emekli örgütlerini incelerken çalışanların emekli oldukları Sosyal Güvenlik kurumlarını ve o alandaki gelişmeye göz atmamız gerek.
01 Ocak 1946 da işçiler için SSK, 1972 de esnaflar için BAĞ-KUR ve 01.01. 1950 tarihinde yürürlüğe giren 08.06.1949 tarihli 5434 sayılı kanunla kamu çalışanları için kurulan Emekli Sandığı ile emekliler işçi, esnaf ve memur emeklisi şeklinde 3 parçaydılar. Bu üç parçanın dışında bankalarda çalışanlar için ayrı uygulama yapıldı.
16 Mayıs 2006 tarihinde kabul edilen 5502 sayılı yasa ile sosyal güvenlik kurumları tek bir çatı altında birleştirilerek Sosyal Güvenlik Kurumu S.G.K oluşturuldu.
İşçiler 1894 de Amele-i Osmani Cemiyeti adıyla ilk örgütlenmeyi gerçekleştirse de cemiyet kısa süre de hafiyeler tarafından tespit edilip dağıtıldı. 1938 de Komünizme karşı duyulan büyük korkudan dolayı çıkarılan Cemiyetler kanunu ile sınıf esasına dayalı örgüt kurulması yasaklandı.
1947 yılında 2. dünya savaşı sonrası ortaya çıkan konjektürün de etkisi ile oldukça geri de olsa 5018 sayılı işçi ve işveren sendikaları ve sendika birlikleri hakkında kanun kabul edildi.
Bu sayede daha önce kurulan bazı işçi dernekleri ve işçi kulüplerinin bir bölümü sendikaya dönüşerek işçiler sendika hakkına kavuştular.
28 Mayıs 1990 da biz memur değiliz, kamu çalışanıyız diyen bir gurup öğretmenin Eğitim-iş’i, ardından da Eğitim Sen’i ve belediye çalışanlarınında Tüm Bel Sen’i kurmasıyla başlayan süreç neticesinde 08.08.1995 de Kamu Emekçileri Konfederasyonu KESK ile de kamu çalışanları sendikal haklara kavuştular.
16 Mayıs 2006 da Sosyal Güvenlik Kurumları tek çatı altında birleştirilmeden 11 yıl önce kurulan DİSK Tüm Emekliler Sendikası hangi emekli kurumundan olursa olsun, emeklilerin sorunları ve muhatapları aynı diye SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı emeklilerini, bunların dul ve yetimlerini aynı sendika çatısı altında örgütleyerek tüm emeklilerin birleşik örgütlenmesinden yana tavır koymuştu.
16 Mayıs 2006 da SGK’nın oluşumu emeklilerin tek çatı altında örgütlenmesinin doğruluğunu gösterdi.
SGK’nın oluşumu üzerine sadece işçi emeklileri içerisinde örgütlenen emekli dernekleri tüzüklerinde gerekli değişikliği yaparak BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı emeklilerini ve SGK’dan dul ve yetim maaşı alanları da üye yapmaya başladılar. Kimileri zamanla isimlerini de değiştirmeye başladı. Örneğin 920.000 üyesi ile en büyük emekli örgütü olan ve 1970 yılında İşçi Emeklileri Cemiyeti adıyla kurulan dernek ismini önce Türkiye İşçi Emeklileri Derneği olarak, sonra da Ekim 2009’da topladığı 19. Olağan Genel Kurulunda ülkedeki tüm emekli, dul ve yetimleri kapsamak için aldığı kararla bir daha isim değişikliği yaparak ismini ‘TÜM EMEKLİLER DERNEĞİ’ kısa adıyla TÜED olarak değiştirdi.
Buraya kadar yaptığım sunumda görüldüğü gibi Türkiye’deki emekli örgütlülüğü zamanla tüm emeklilerin ortak örgütlenmesinde ortaklaştı. 2. başlığa Emekli Derneklerine tekrar gelince başka bir ortaklaşmanın başladığını göreceğiz.
SENDİKALAR
DİSK TÜM EMEKLİLER SENDİKASI
Türkiye’de emekliler ilk kez 12 Temmuz 1995 yılında DİSK öncülüğünde İbrahim Şahin başkanlığında Tüm Emekliler Sendikası adıyla bir sendika çatısı altında örgütlendiler.
22 Ağustos 1997 tarihinde yani sendikanın kuruluşundan 2 yıl, 1 ay, 10 gün sonra İçişleri Bakanlığı Kadıköy Bölge Mahkemesine DİSK Tüm Emekliler Sendikası Kadıköy Şubesinin tasfiyesi için başvurdu. Konu çok uzun olduğu için atlayarak geçiyorum. Bu tarihten sonra idarenin baskıları artarak devam etti. İdarenin baskıları 10 yıl sonra sonuç verdi. 09 Ekim 2007 tarihinde Ankara Yüksek Mahkemesi Yargıtay kararına uydu. 28 Ocak 2008 de Yargıtay kararı onayladı. Sendikanın karar düzeltme başvurusu 05 Mayıs 2008’de reddedilince Türkiye’de iç hukuk yolları tükendi.
İç hukuk yolları tükenince sendika 18 Haziran 2008’de AİHM’e başvurdu. Tarihinde 7 yıldan uzun sürmüş bir dava olmadığını bildiğimiz AİHM 9 Yıl, 10 Ay süren bir yargılama neticesinde 10 Nisan 2018 tarihinde talebin kabul edilemez olduğuna hükmetti.
AİHM kararı resmi dili olan Fransızca olarak 1 ay, 7 gün sonra 17 Mayıs 2008 tarihinde taraflara yazılı olarak tebliğ etti ve aynı an da sitesine Fransızca ve Türkçe olarak koydu. AİHM bu kuralları yargılama başlarken taraflara bildiriyor. Yani her kararı hem resmi dili olan Fransızca ile, hem de o ülkenin dili ile yukarı da bahsettiğim şekilde tebliğ ediyor.
12 Temmuz 1995 tarihinde Türkiye’nin ilk emekli sendikası olarak kurulan Tüm Emekliler Sendikası çok kısa bir şekilde özetlediğimiz bu süreçte 22 yıl, 10 ay, 17 gün sonra 17 Mayıs 2018 de sonlanmış oldu.
Genel başkan ve Genel başkanın kardeşi olan sendikanın avukatı tarafından bazı M.Y.K üyeleri, sendikanın tüm üyeleri ve üst kuruluş DİSK yönetim kurulu üyelerinden 10 ay kadar saklanan karar üç üyenin AİHM’e yazdığı dilekçeye verilen cevap sayesinde öğrenildi. Buraya bir daha döneceğiz.
TÜRK EMEKLİ SEN
2006’da KAMU SEN tarafından kurulan Türk Emekli Sen hakkında da kapatma davası açılınca sendika bir taraftan hukuk mücadelesine başlarken, çıkabilecek bir olumsuz karara karşı Birleşik Emekliler Derneği’ni kurarak emeklileri dernek üzerinden örgütlemeye ağırlık verdi. Her Türk Emekli Sen yöneticisi aynı anda Birleşik Emekliler Derneği yöneticisi oldular. Gelişmeler Türk Emekli Sen yöneticilerinin tahmin ettiği gibi çıktı. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin Ankara 17. Asliye Hukuk Mahkemesinin lehte kararını oy birliği ile bozması üzerine Kamu Sen, Türk Emekli Sen’i kağıt üzerinde devam ettirip, emekliler içerisinde Birleşik Emekliler Derneği olarak örgütlenme faaliyetini sürdürüyor.
EMEKLİ MEMUR SEN
MEMUR SEN’in bağlı sendikası Emekli Bir Sen’i 21 Ocak 2011 tarihinde üyelikten çıkarması üzerine onun yerine kurduğu yeni sendikasıdır. MEMUR SEN her ne kadar Emekli Memur Sen’i kursa ve sitesinde haberlerine yer verse de sitesinde bağlı sendikalarının listesinde yer vermiyor.
MEMUR SEN’de KAMU SEN gibi alanı boş bırakmak istemiyor, Emekli Sendikaları Statü Yasasının olmadığından dolayı elinin altında dursun diye kurdu. Sendika hakkında kapatma davası devam ediyor.
TÜM EMEKLİ SEN
AİHM’de ki kararın olumsuz geleceğinin belli olması, ayrıca AİHM’den ola ki bir olumlu karar çıkacak olsa dahi bu kararın geriye dönük........
© Yurtseverlik
visit website
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Rami G Khouri
Mort Laitner
Rachel Marsden
Bradley Blankenship
Tarik Cyril Amar
Michael Kwet
