Είναι φανερό πως στις μέρες μας ο άνθρωπος βομβαρδίζεται από ειδήσεις – πληροφορίες και περιδυνίζεται με σκέψεις που πολλές φορές τον οδηγούν σε απόγνωση· και αν δεν συμβαίνει αυτό σε αδιαφορία… Οι εικόνες που προσλαμβάνει και οι σκέψεις που του δημιουργούνται είναι τόσο πολλές που όχι μόνο δεν αφομοιώνονται ή δεν μπορεί να τις αφομοιώσει, αλλά είναι δύσκολο ακόμα και να τις καταλάβει. Δεν έχει τη δυνατότητα ή και τη δύναμη να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα και για το λόγο ότι τον απασχολεί η “βιοτική μέριμνα” η οποία στις μέρες μας είναι ακαταμάχητη. Αν και αντιλαμβάνεται τουλάχιστον μέρος τής αλήθειας, εν τούτοις αδυνατεί ή του είναι δύσκολο ακόμα και αδιάφορο να καταδικάσει το ψέμα… Καί επειδή η γνώση τού ανθρώπου αν και είναι ή πρέπει να είναι Προμηθεϊκή, παρόλα αυτά εμείς θα αρχίσουμε από την ιστορική περίοδο τής αρχαιότητας. Ξεκινώντας από τους σοφιστές* με πρωτεργάτη τον Πρωταγόρα και τον Γοργία τον Αντιφώντα κ.α, διαπιστώνουμε ότι πιστεύουν και λένε σχετικά, πως η απόλυτη αλήθεια δεν υπάρχει, αλλά και αν υπάρχει είναι απροσπέλαστη στην ανθρώπινη γνώση. Γι’ αυτούς – όσο και για πολλούς άλλους- η απόλυτη αλήθεια όχι μόνο δεν υπάρχει, αλλά και είναι χάσιμο χρόνου να ασχολείται αλλά και να προβληματίζεται κανείς. Κατ’ αυτούς λοιπόν η αλήθεια είναι σχετική έννοια, και όπως πιστεύουν αρκετοί είναι δύσκολο να συμπεράνει και να αποφασίσει κανείς τι είναι αλήθεια. Και αυτό γιατί σε κάθε κρίση μπορεί να αντιπαραβληθεί μια άλλη του ιδίου κύρους. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει μια διαρκής αναζήτηση τής αλήθειας που “συμπλέκεται” όμως, σχεδόν πάντα, με καθήκοντα και υποχρεώσεις ηθικά διατυπωμένες. Έτσι όμως η αλήθεια χάνει την αξία της, αφού είναι απροϋπόθετη για το λόγο ότι δεν πρέπει να υπηρετεί έναν άλλο απώτερο σκοπό.
Η αλήθεια είναι ύψιστη αξία όταν αυτή ανευρίσκεται ή προκύπτει μέσα από συγκρούσεις χωρίς ιδιοτελή κριτήρια και υπολογισμούς. Μήπως όμως η αλήθεια είναι λόγια από μεταφορές και μετωνυμίες όμορφα ειπωμένες που με τη μακρά χρήση τους φαίνονται εδραίες και αποκτούν κανονιστικό κύρος αλλά και δεσμευτική ισχύ; Μήπως είναι ψευδαισθήσεις που εν τέλει δημιουργούν υποχρεώσεις μέσω τής συνήθειας που τις ανανεώνει συνεχώς μέσω της μεταφοράς και της γλωσσικής διαμεσολάβησης;
Βλέπουμε λοιπόν πως η ερμηνεία ή αν προτιμάτε η προσέγγιση τής αλήθειας ερμηνεύεται από τη σκοπιά τού εκάστοτε ερμηνευτή...πράγμα που αποδεικνύει ότι η αλήθεια δεν είναι μονοσήμαντη αλλά μία ενσυνείδητη προσπάθεια την οποία είναι “καταδικασμένος” ο άνθρωπος να ακολουθεί προκειμένου να ενταχθεί αλλά και να παραμείνει μέλος του κοινωνικού συνόλου. Φαίνεται λοιπόν πως η αλήθεια δεν εντοπίζεται ή δεν πρέπει να την αναζητούμε σε μια ηθική αρχή, αλλά στην πρακτική αναγκαιότητα τής κοινωνικής οργάνωσης. Δυστυχώς η ζωή δείχνει πως η αλήθεια ή η φιλαλήθεια δεν είναι αρετή· ακόμα και εκλείπει όταν αυτή μπορεί να καταλήξει σε ζημιά. Επομένως η αναλήθεια ίσως είναι περισσότερο χρήσιμη ακόμα και στην καθημερινή ζωή.
Καταλήγοντας, να πούμε πως η αλήθεια όπως και η αναλήθεια αποτελούν κοινωνικές συμβάσεις που είναι χρήσιμες για την κίνηση της κοινωνίας (ή αν προτιμάτε μιάς κοινωνίας) η οποία θεμελιώνεται πάνω σε μεταφορικά “ψεύδη” άσχετο αν ο κόσμος θέλει να ακούσει ή να ακούει την αλήθεια. Παρόλα αυτά πρέπει να γνωρίζουμε πως η αλήθεια δεν χρειάζεται προϋποθέσεις ούτε για να ειπωθεί αλλά ούτε και για να εφαρμοστεί. Και όποιος μπορεί να υπερβεί τις προϋποθέσεις αυτές είναι πραγματικά ελεύθερος. Ελευθερία δε, σημαίνει αυτοκαθορισμός που προέρχεται από τη βούληση τού ατόμου, η οποία δεν είναι προϊόν κοινωνικών συμβάσεων που οδηγεί τον άνθρωπο κατά το πλείστον ασυνείδητα στην πορεία του ψεύδους, ακόμα και εν γνώσει τής αλήθειας της οποίας οι πηγές βρίσκονται μέσα στην κοινωνία και στις ανάγκες της.
Στην πραγματικότητα η γενεαλογία τής “ηθικής” αρχίζει με την εξέγερση τών σκλάβων, γεγονός αναμφισβήτητο και αληθινό. Τέτοια γεγονότα αποδεικνύουν (όσο και αν το παράδειγμα είναι ακραίο) πως δεν υπάρχουν αιώνια δεδομένα όπως δεν υπάρχουν και αιώνιες αλήθειες· καθώς αυτές είναι αντίστοιχες με την πραγματικότητα, σύμφωνα με τα συνήθη κριτήριά μας. Ο άνθρωπος θέλει να πιστέψει σε μιά προσιτή αλήθεια ακόμη και σε μιά κοντινή ψευδαίσθηση που όμως τού εμπνέει εμπιστοσύνη. Η “αλήθεια” υπάρχει, όμως η ανακάλυψή της θα έσπρωχνε τον άνθρωπο στην απόγνωση· αφού θα τού ‘δειχνε πως είναι αιώνια καταδικασμένος αν όχι στο ψέμα, στη Μη αλήθεια...
Συνεπώς, αυτό που χρειαζόμαστε στο εξής είναι ένα “συνειδητοποιημένο” φιλοσοφείν συνεπικουρούμενο με τη δύναμη και την πέραν του Μηδενός “αλήθεια” που θα μας δώσει τη δυνατότητα να “ξυπνήσουμε” και να παραμείνουμε εγρηγορότες στην αξιολόγηση, όχι μόνο των κοινωνικών παραγόντων αλλά και του ονείρου της αθανασίας...

* Οι Σοφιστές ήσαν Δάσκαλοι – παιδαγωγοί & στοχαστές που δίδασκαν (επ’ αμοιβή) τους νέους (κυρίως της Αθήνας) την Πολιτική Τέχνη, τη Ρητορική τη Φιλοσοφία και την Ηθική.
Η σοφία των Σοφιστών είναι πρακτική και θεωρητική που αφορά τον κοινωνικό βίο και την πολιτική. Ουσιαστικά οι Σοφιστές ήσαν επαναστάτες του πνεύματος και όχι ρηχοί στο πνεύμα και επιβλαβείς κατά τον Πλάτωνα. Προσπαθούσαν να εξυψώσουν τον άνθρωπο και τις δυνατότητές του, διδάσκοντας πως “πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος...” Καί αυτό γιατί ο ρήτορας πρέπει να είναι σε θέση να υποστηρίζει αντίθετες απόψεις με ίση επιτυχία, αλλά τελικά να κάνει τη μία να νικά ως “ισχυρότερη”. Ήσαν υπερασπιστές και συνήγοροι της Δημοκρατίας και της κοινωνικής Δικαιοσύνης, αφού πίστευαν πως όλοι πρέπει να έχουν γνώμη σε μιά ευνομούμενη πολιτεία, καθώς η πολιτική δεν είναι επάγγελμα ούτε ειδικότητα αλλά υπόθεση όλων των πολιτών.

Χρησιμοποιήθηκαν: Αλήθεια και φιλοσοφία (8ο Πανελλήνιο συνέδριο φιλοσοφίας)

Τι είναι “αλήθεια” τι είναι “επιστήμη” τού Αποστόλη Λυμπερίδη

Περί αλήθειας και ψεύδους υπό εξωηθική έννοια Φρ. Νίτσε

Το πάθος για την αλήθεια Φρ. Νίτσε εκδ. GUTENBERG 2015

knafpl@hotmail.com

QOSHE - Ἀταλαίπωρος τοῖς πολλοῖς ἡ ζήτησις τῆς ἀληθείας, καί ἐπί τά ἐτοῖμα μᾶλλον τρέπονται (Θουκ. Α’ 21) - Κ. Α. Ναυπλιώτη
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

Ἀταλαίπωρος τοῖς πολλοῖς ἡ ζήτησις τῆς ἀληθείας, καί ἐπί τά ἐτοῖμα μᾶλλον τρέπονται (Θουκ. Α’ 21)

6 4
19.11.2023

Είναι φανερό πως στις μέρες μας ο άνθρωπος βομβαρδίζεται από ειδήσεις – πληροφορίες και περιδυνίζεται με σκέψεις που πολλές φορές τον οδηγούν σε απόγνωση· και αν δεν συμβαίνει αυτό σε αδιαφορία… Οι εικόνες που προσλαμβάνει και οι σκέψεις που του δημιουργούνται είναι τόσο πολλές που όχι μόνο δεν αφομοιώνονται ή δεν μπορεί να τις αφομοιώσει, αλλά είναι δύσκολο ακόμα και να τις καταλάβει. Δεν έχει τη δυνατότητα ή και τη δύναμη να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα και για το λόγο ότι τον απασχολεί η “βιοτική μέριμνα” η οποία στις μέρες μας είναι ακαταμάχητη. Αν και αντιλαμβάνεται τουλάχιστον μέρος τής αλήθειας, εν τούτοις αδυνατεί ή του είναι δύσκολο ακόμα και αδιάφορο να καταδικάσει το ψέμα… Καί επειδή η γνώση τού ανθρώπου αν και είναι ή πρέπει να είναι Προμηθεϊκή, παρόλα αυτά εμείς θα αρχίσουμε από την ιστορική περίοδο τής αρχαιότητας. Ξεκινώντας από τους σοφιστές* με πρωτεργάτη τον Πρωταγόρα και τον Γοργία τον Αντιφώντα κ.α, διαπιστώνουμε ότι πιστεύουν και λένε σχετικά, πως η απόλυτη αλήθεια δεν υπάρχει, αλλά και αν υπάρχει είναι απροσπέλαστη στην ανθρώπινη γνώση. Γι’ αυτούς – όσο και για πολλούς άλλους- η απόλυτη αλήθεια όχι μόνο δεν υπάρχει, αλλά και είναι χάσιμο χρόνου να ασχολείται αλλά και να προβληματίζεται κανείς. Κατ’ αυτούς λοιπόν η αλήθεια είναι σχετική έννοια, και όπως πιστεύουν αρκετοί είναι δύσκολο να συμπεράνει και να αποφασίσει κανείς τι είναι αλήθεια. Και αυτό γιατί σε κάθε κρίση μπορεί να αντιπαραβληθεί μια άλλη του ιδίου........

© ΑΛΗΘΕΙΑ


Get it on Google Play