Στο ψυχολογικό πεδίο η αναγνώριση υπέρ των ατόμων ιδιωτικών δικαιωμάτων εναρμονίζεται πλήρως προς τις επιδιώξεις και τον κοινωνικό ρόλο, που διαδραματίζει κάθε άτομο στη σύγχρονη δημοκρατική ζωή. Πράγματι με την αναγνώριση των δικαιωμάτων ικανοποιούνται δύο τάσεις της ανθρώπινης ψυχής, δηλαδή α) το ένστικτο της ικανοποιήσεως (ή του κτάσθαι) που αποτελεί το ψυχολογικό υπόβαθρο του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και πολλών άλλων δικαιωμάτων και β) Η τάση παντός ατόμου προς διάκριση και κοινωνική προβολή κατά την άσκηση δραστηριότητος αναλόγου προς την κοινωνικήν του θέση (ή κατάσταση).

Να ξεκαθαρίσω την έννοια των δύο όρων. Στη νεώρτερη κοινωνική ψυχολογία δια του όρου «κοινωνική κατάσταση ή θέση» του ατόμου νοείται «το σύνολο των ενεργειών ή τρόπων συμπεριφοράς, την εκτέλεση των οποίων δικαιούται το άτομο να αναμένει από τους άλλους». Δια δε του όρου «κοινωνικός ρόλος» νοείται «το σύνολο των ενεργειών ή τρόπων συμπεριφοράς, την εκτέλεση των οποίων οι τρίτοι αναμένουν παρά τινος ατόμου». (Βλ. Stoetrel, Flammarion σ. 178). Πάντως στην πράξη η ανωτέρω διάκριση λησμονείται, και δια του όρου «κοινωνική κατάσταση ή θέση» δηλούνται όλες οι συνήθειες που υπάγονται τόσο υπό την αυστηρά έννοια της «κατάστασης ή θέσης» όσο και υπό την έννοια του «ρόλου».

Κατά την σύγχρονη εποχή συνεπεία του δημοκρατικού πνεύματος και των οικονομικών και μορφωτικών συνθηκών της ζωής, και ιδιαίτερα της μεγάλης επαγγελματικής εξειδίκευσης της ευρείας διαδόσεως των γνώσεων και του πλούτου, η σημασία της κοινωνικής θέσης και του κοινωνικού ρόλου εκάστου ατόμου έχει σημαντικώς αυξηθεί. Περαιτέρω δε συνέπειες της δημιουργηθείσης αυτής κατάστασης πραγμάτων είναι, αφ’ ενός μεν, ο πολλαπλασιασμός και η διεύρυνση των υπό του νόμου αναγνωριζομένων ιδιωτικών δικαιωμάτων, φαινόμενο που ζούμε έντονα τις ημέρες μας με τις δικαιωματικές αξιώσεις πολλών κοινωνικών τάξεων, και αφ’ ετέρου, η προβολή και προώθηση του μέσου ανθρώπου στη νομική και κοινωνική ζωή, και η εξάπλωση νέας δημοκρατικής ιδεολογίας, που αποβλέπει να ασφαλίσει υπέρ του «μέσου ανθρώπου» την προστασία των δικαιωμάτων του και την δυνατότητα της επιδίωξης της ευτυχίας του. Ομιλούμε περί «μικρών δικαιωμάτων» που αναγνωρίζονται υπέρ των πολιτών ή υπέρ ορισμένων κατηγοριών αυτών, όπως τα χαρακτηρίζει λίαν προσφυώς ο R. Maspetiol.

Όλα τα παραπάνω που αναφέρω, τα οποία μπορεί να χαρακτηρισθούν κοινωνιολογικά και κοινωνικο-ψυχολογικά φαινόμενα ευρίσκονται σε στενότατη σχέση προς τα ιστορικά συμβάντα, που ήγαγον στις διακηρύξεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου κατά τους τελευταίους αιώνες (18ον, 19ον, 20ον).

Αυτές οι διακηρύξεις αποτελούν επίσης, από ιστορικής άποψης, ένα εκ των λόγων της μεγάλης επιτυχίας της έννοιας του ιδιωτικού δικαιώματος, κατά την σύγχρονη εποχή. Η σημασία και το πνεύμα των διακηρύξεων αυτών, η μεγίστη επίδρασή των επί του δημοσίου και του ιδιωτικού δικαίου του πολιτισμένου κόσμου είναι γενικώς γνωστές. Ας μου επιτραπεί να εξάρω σχετικώς δύο σημεία: α) τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτου, που έχουν διακηρυχθεί κατά τόσον επίσημον τρόπον, αποτελούν επίτευγμα της δημοκρατικής και φιλελεύθερης ιδεολογίας, η οποία αποβλέπει στην προστασία του ατόμου έναντι των καταχρήσεων του κρατικού απολυταρχισμού, β) τον πολλαπλασιασμό και την διεύρυνση των ιδιωτικών δικαιωμάτων ευνόησαν το σύστημα της ελευθέρας οικονομίας που επικρατούσε σε πολλές χώρες καθ’ όλον τον 19ον αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνος, και οι μεγάλες τεχνικές και οικονομικές πρόοδοι που σημειώθηκαν κατά το αντίστοιχο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα σε πολλές χώρες η νομοθεσία να αναγνωρίσει πολλά δικαιώματα κοινωνικού χαρακτήρα για την προστασία των οικονομικώς ασθενεστέρων ατόμων. Τέλος, προς τον σκοπόν της προστασίας της προσωπικότητος του ανθρώπου και της ιδιωτικής του ζωής από τους κινδύνους του τεχνολογικού και μηχανοκρατούμενου πολιτισμού, αναπτύχθηκε η θεωρία των δικαιωμάτων της προσωπικότητος, η οποία ήδη έτυχε ευρείας αναγνωρίσεως στη νομοθεσία και τη νομολογία όλων των δημοκρατικών και πολιτισμένων χωρών.

Εν συμπεράσματι, το ιδιωτικό δικαίωμα έχει κατακτήσει στην ψυχή των λαών εξαίρετη θέση, η οποία είναι ήδη αδύνατον να κλονισθεί.

ακολουθήστε το aixmi-news.gr στο Facebook για να μαθαίνετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

QOSHE - Η αυξημένη σημασία της κοινωνικής καταστάσεως (ή θέσεως) του προσώπου και του κοινωνικού του ρόλου - Χρήστος Παπαδημητρίου
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

Η αυξημένη σημασία της κοινωνικής καταστάσεως (ή θέσεως) του προσώπου και του κοινωνικού του ρόλου

5 1
04.02.2024

Στο ψυχολογικό πεδίο η αναγνώριση υπέρ των ατόμων ιδιωτικών δικαιωμάτων εναρμονίζεται πλήρως προς τις επιδιώξεις και τον κοινωνικό ρόλο, που διαδραματίζει κάθε άτομο στη σύγχρονη δημοκρατική ζωή. Πράγματι με την αναγνώριση των δικαιωμάτων ικανοποιούνται δύο τάσεις της ανθρώπινης ψυχής, δηλαδή α) το ένστικτο της ικανοποιήσεως (ή του κτάσθαι) που αποτελεί το ψυχολογικό υπόβαθρο του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και πολλών άλλων δικαιωμάτων και β) Η τάση παντός ατόμου προς διάκριση και κοινωνική προβολή κατά την άσκηση δραστηριότητος αναλόγου προς την κοινωνικήν του θέση (ή κατάσταση).

Να ξεκαθαρίσω την έννοια των δύο όρων. Στη νεώρτερη κοινωνική ψυχολογία δια του όρου «κοινωνική κατάσταση ή θέση» του ατόμου νοείται «το σύνολο των ενεργειών ή τρόπων συμπεριφοράς, την εκτέλεση των οποίων δικαιούται το άτομο να αναμένει από τους άλλους». Δια δε του όρου «κοινωνικός ρόλος» νοείται «το σύνολο των ενεργειών ή τρόπων συμπεριφοράς, την εκτέλεση των οποίων οι τρίτοι αναμένουν παρά τινος ατόμου». (Βλ. Stoetrel, Flammarion σ. 178). Πάντως στην πράξη η........

© ΑΙΧΜΗ


Get it on Google Play