Zašto glavni, univerzitetski tok beogradske akademske istoriografije tako uporno i marljivo premerava srpsku nacionalnu istoriju aršinima Amerikanaca, Britanaca, Nemaca? Zašto srpski istoričari, kada ustanove da nešto u srpskoj prošlosti premalo liči na njihove zapadne uzore, uzimaju tako neprijateljski i podrugljiv ton? Zašto nisu u stanju da zasnuju baš ni jednu novu, originalnu naučnu paradigmu, koje bi omogućila da se – umesto pukog prepričavanja i prevođenja zapadne literature – zasnuje autentična istorijska misao i time, ko to zna, možda nešto i doprinese svetskoj nauci?

Ta pojava nije nova. Jovan Cvijić je primećivao da je srpska nauka izgubila stvaralačku snagu, da se odala prepisivanju i prepričavanju stranih pisaca negde u dobu posle Prvog svetskog rata. Milan Kašanin je uočio da su srpski istoričari, bar od doba Ilariona Ruvarca, pišući o nacionalnoj istoriji – pod uticajem svojih bečkih škola – uglavnom izricali potcenjivačke i ironične ocene. Tek kada su im strane kolege ukazivale na veličinu srpske srednjovekovne umetnosti, oni bi u to poverovali. Po njegovom mišljenju, jedan od glavnih uzroka za takvo stanje bilo je nepoznavanje opšte istorije i nesposobnost za razmišljanje u komparativnoj ravni. „Nije siromašna naša prošlost, nego naša nauka”, zaključivao je Kašanin.

Daleko su, međutim, današnji srpski autošovinisti od jednog Ilariona Ruvarca ili od njegovih učenika. Ovo srpska istoriografija još nije videla. Knjige i članci istoričara vođenih pragmatičnim interesima, ipak, nisu od posebnog značaja, jer sve to i nije pisano da bi u nauci ostavilo bilo kakvog traga. Postoji, međutim, značajan broj talentovanih, mlađih srpskih........

© Нови Стандард