9-11 Kasım günlerinde Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası öncülüğünde gerçekleştirilen “Birinci Mezopotamya Gastronomi Zirvesi” sayesinde pek çok akademisyen, araştırmacı ve aktivist Diyarbakır’da aynı sofrada buluştu. DTSO’nun kurduğu sofranın başında üç gün boyunca yapılan derin tartışmalar ayrı bir yazının konusu.

Fakat Kürtlerin sofralarındaki ekmeğin, suyun giderek azaldığı, ekonomik kriz ve kayyım uygulamasının bölgeyi çökertme noktasına götürdüğü anlaşılıyor. Buna bir de iktidarın siyasi manevraları, HÜDA PAR üzerinden yürüttüğü planları eklenince, durum pek de iç açıcı görünmüyor. Öte yandan genel seçimlerdeki aday ve ittifak politikaları çok eleştirilen HEDEP (eski adıyla Yeşil Sol Parti) açısından da neredeyse hayati önemde olan yerel seçimlerin sath-ı mailindeyiz. Bu süreçte en çok konuşulan konulardan biri de iktidarın kayyımcılığa devam edip etmeyeceği, yani Kürtlerin seçme ve seçilme hakkını tekrar rafa kaldırıp kaldırmayacağı.

“Kayyım nedeniyle bölge çöküyor” diyen Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası’nın Başkanı Mehmet Kaya’dan ürkütücü tabloyu dinliyoruz…

9-11 Kasım arasında gerçekleştirdiğiniz “Birinci Mezopotamya Gastronomi Zirvesi”nin açılış konuşmasını yapan Prof. Zafer Yenal, “gastronomi sadece zenginlere bırakılamaz; yemeği konuşmak aynı zamanda siyaseti konuşmaktır” dedi. Büyük bir organizasyon tertiplediğiniz halde bu zirvenin yeteri kadar ilgi görmemesi, gündem olmaması şaşırtıcı değil mi?

Biz hedeflediğimiz sonuca ulaştık aslında. “İlgi görmedi” diyebileceğimiz bir husus varsa, o da valiliği ve kayyımı kapsar. Diyarbakır’da ve genel olarak bölgemizde resmi kurumlarla sivil toplum arasında ortak akla ulaşma konusunda ciddi bir sorun var. 2015-16’dan itibaren, kayyım uygulamasıyla birlikte valiliklerin ve belediyelerin sivil toplumla ilişkilenme biçimi çok farklılaştı.

Nasıl?

Tamamen kendi yaklaşımlarına tabi olacak bir anlayışı dayatıyorlar. Örneğin “Eğer bir gastronomi zirvesi yapılacaksa, onu da ancak biz yaparız, başkalarının yaptığı hiçbir çabanın hükmü yoktur” yaklaşımı içindeler. Yani katkı koymalarını, destek vermelerini bıraktık, yok sayıyorlar.

KAYYIM NEDENİYLE BELEDİYEYE ULAŞAMAYAN HALKIMIZ DTSO’NUN KAPISINI ÇALIYOR

Valilik veya kayyım bu tür çalışmalarınızı engellemeye çalışıyor mu peki?

Yok saymak, katkı vermemek bir nevi engellemektir tabii. Sonuçta biz Ticaret ve Sanayi Odası’yız ve bütçemiz de, çalışma alanımız da belli. Yerel yönetim değiliz ve bir belediye gibi kaynaklarımız yok. Şehir için yaptığımız bu çalışmaların normalde belediye tarafından yapılması gerekir. Ama bugün kayyım yüzünden belediyeye ulaşamayan halkımız DTSO’nun kapısını çalıyor. Şu an mesela, Gastronomi Zirvesi’yle biz bir kentin sadece yemeklerine dair değil, kültürüne, diline, tarihine ilişkin bir etkinlik yapıyoruz. Üstelik bu zirve öncesinde aylarca çalışmalar yürüttük. Hevsel’i, peynirin yol rotasını, Boğazkere üzümünün hızla tükenişini ve bu tükenişi önlemenin yollarını çalıştık. DTSO olarak elli tane gıda ürününün coğrafi işaretini aldık. Türkiye’de bu tür çalışmalar belediyeler ve kamu desteğiyle yapılır. Ama biz bu çalışmaların hiçbirinde destek alamadığımız için istediğimiz hızı yakalayamıyoruz. Mezopotamya’da tarihin, coğrafyanın, kültürün bize bıraktığı ve yüzyıllar boyunca faydalanabileceğimiz devasa bir birikim var ama bu birikimleri değerlendiremiyoruz.

Peki Gastronomi Zirvesi gibi çalışmalarla neyi murad ediyorsunuz?

Dünyada Diyarbakır gibi kentler devletin, yerel yönetimlerin, kamu yatırımlarının desteğiyle kendi birikimlerini turizm için işlevselleştiriyor ve merkezler haline geliyor. Ama Diyarbakır tüm bu olanaklardan mahrum bırakılmış durumda. Elbette biz kamu desteği yok diye oturmak yerine, Diyarbakır’daki sivil toplum kuruluşlarıyla eldeki tüm olanakları seferber ediyoruz. Gastronomi Zirvesi’ne valilik, kayyım sırtını dönmüş olabilir ama Diyarbakır Barosu’ndan Tabip Odası’na, TMMOB’una kadar Kent Platformu’nda yer alan bütün kuruluşlar katılım sağladı.

HALKIN VALİLİĞE ERİŞİMİ NE KADAR ZORSA, KAYYIMA ERİŞİMİ DE O KADAR ZOR

Kent Platformu nedir?

Geçtiğimiz yıl 81 kurumun bir araya gelerek oluşturduğu, bünyesinde 106 sivil toplum kuruluşu bulunan Diyarbakır Kent Koruma ve Dayanışma Platformu’ndan söz ediyorum. Diyarbakır’daki gönüllü dayanışmayı harekete geçirmek, farklı aktörlerden oluşan paydaşlarla sorunları tespit edip çözüm yollarını aramak, kamu kurumlarıyla sivil toplum arasında diyalog kanalları yaratmak bu platformun temel hedeflerinden biri. Çünkü kayyım buradaki sivil toplum da, halkın da görüşünü sormuyor. Oysa dünyadaki başarılı kent deneyimlerinde ana aktör hep sivil toplum olmuştur. Tabii kamu ve yerel yönetimlerin desteğiyle!

Ve kayyımlarla yönetilen yerlerde böyle bir destek yok, öyle mi?

Yok tabii.

İKİ MİLYONLUK BİR ŞEHRİ TEK BİR KİŞİNİN AKLIYLA YÖNETMEK SÜR-DÜ-RÜ-LE-MEZ!

Kayyım ve valilik sizi rakip olarak mı görüyor?

Yasa, anayasa yerel yönetimleri halktan oy alarak seçilmiş yapılar olarak tarif ediyor. Fakat siz seçilmiş belediye başkanını alıp yerine seçilmemiş valiyi atarsanız, belediyeyi de valilik gibi yönetirsiniz. Halkın valiliğe erişimi ne kadar zorsa, kayyıma erişimi de o kadar zor. Dolayısıyla da halk kendisiyle en yakın, samimi bağı olan veya halkın içinden çıkmış kurumlara geliyor.

Peki DTSO ve Kent Platformu halkın taleplerini karşılayabiliyor mu?

Mümkün mü? Biz kendi üyelerimize hizmet sunarken, belediye tarafından yapılması gereken işlerde de aracı olmaya çalışıyoruz. Gücümüz buna yetiyor ancak. Fakat sadece büyükşehirin değil, ilçelerin kayyımları da bir duvar gibi duruyor karşımızda. Valiyi kayyım yaptığınız anda, organize sanayi bölgesinin, kalkınma ajansının yönetimlerini, kente dair her şeyi tek kişiye bağlamış oluyorsunuz. İki milyonluk bir şehri tek bir kişinin aklıyla yönetmek ne demek! Bu sür-dü-rü-le-mez!

KAYYIM NEDENİYLE BÖLGE ÇÖKÜYOR, GENÇLER GÖÇÜYOR

Ama HDP’nin kazandığı bütün belediyeler bir buçuk dönemdir kayyımlar tarafından yönetiliyor…

Valla kayyım nedeniyle bölge çöküyor, gençler göçüyor. Bir dönem daha kayyımların yükünü kaldıramayız. Diyarbakır için söylüyorum, bir dönem daha kayyım politikası devam ederse, dönüşümü imkânsız bir çöküşe geçer. Halkın tamamen yönetim dışında tutulduğu bu rejim bölgedeki kalkınmanın önündeki en büyük engel. Sırf Diyarbakır’da kayyım nedeniyle akamete uğrayan çok hayati projeler var.

Hangi projeler mesela?

Ya bakın, biz DTSO olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na da bununla ilgili bir rapor sunduk. 2016 yılından beri yatırım programında olan Kentiçi Hafif Raylı Sistem Projesi için son altı yıldır belediyeye ödenek geliyor. Buna rağmen hiçbir şey yapılmıyor, proje geliştirilmiyor ve para iade ediliyor! Mesela tamamen kent dinamikleri tarafından yapılması gereken lojistik, kayyımın bir anda devreye girip ihale etmesiyle sürüncemede kaldı. Normalde Lojistik Köyü Projesi kırk ayda bitirilecekken, aradan iki yıl geçti, daha başlangıç aşamasında. Oysa bu projeyi ilk biz çalıştık ve ilgili bakanlığa sunduk. Bakanlık da bunu belediyeyle birlikte yapmamızın daha iyi olduğunu söyledi. Fakat dediğim gibi, kayyım bir anda bu projeyi ihale yaparak özel şirkete dönüştürdü.

DİYARBAKIR’DA BEŞ YILDA ÜÇ TANE VALİ, DÖRT TANE KAYYIM GELDİ-GEÇTİ

Lojistik Köyü Projesi ne demek?

Kent içindeki bütün nakliyecilerin, depoların konumlanmasını sağlayacak, şehrin içine büyük TIR’ların girmesini engelleyecek bir projeden söz ediyorum. Bu alanda depolar, konteyner parkı, TIR parkı, otel, gümrük olacak. Bu proje için Ankara’da, Samsun’da, benzer alanların olduğu yerlerde incelemeler yaptık ve buna göre bir model hazırladık. Ama dediğim gibi yeni gelen kayyım bir anda ihale yaparak bütün emeğimizi çöpe attı ve projeyi bir şirkete verdi. Seneye bitmesi gerekirken, iki yıl geçtiği halde daha yüzde 5’i bile tamamlanamadı. Biz beş yıl önce DTSO yönetimine geldik; bu kısa sürede üç tane vali ve dört tane kayyım geldi geçti!

Normalde bir belediye başkanının kenti tamamen tanıyabilmesi ve orada hem ekonomik hem de sosyal açıdan verimli çalışabilmesi için en az iki dönem bulunması gerekirken, bizdeki hale bakın! Zaten bir-iki yıl belediyeyi yöneteceğini bilen kayyım, uzun vadeli projeler yerine asfalt dökmek, yenilemeler yapmak dışında bir şeye el atmıyor. Bakın, Karacadağ Organize Sanayi Bölgesi’nin tapusunu iki yılda aldık. Ama son kayyımla birlikte, iki yıldır daha yeni yeni arsa dağıtılmaya başlandı. Bir kişinin yönettiği şehirde işler hızlı yürüyebilir mi? Biz işlerin ağır gitmesinden yakınmayı bıraktık, bari geri dönüşü olmayan yanlışlar yapılmasın diyoruz.

Ne mesela?

Lojistik, küçük sanayi sitelerinin taşınma projesi gibi… Bunlar halkın, esnafın iknasıyla yapılabilir. “Ben yaptım, oldu” diyemezsiniz.

BÖYLE GİDERSE OFİS VE BAĞLAR UYUŞTURUCUNUN, FUHUŞUN ALANI HALİNE GELECEK VE GETTOLAŞACAK

Diyarbakır son on beş yılda kentleşme açısından bir balon gibi şişti. Her tarafta yüksek binalar, devasa siteler, yeni şehir merkezleri ama bir o kadar da yoksullaşmış bir halk görüyoruz…

Yatırımların gelmesiyle ilgili altyapıda bir gelişme var ama kentleşme konusunda belediyede bir........

© Artı Gerçek