Hiç kimsenin bilmediği bir dili konuşmak, öyle bir dilde yazmak isterdim. Bugün böyle diller varsa bile birini öğrenmek için gerekli enerji ve zamandan ne yazık ki mahrum olduğumdan, o meşhur üslup tanımı geliyor aklıma düşünürken ikinci aşamada: Belki de kendi dilim içinde “bir çukur kazmalıyım”, belki de kendi dilimi yabancı bir dil gibi kullanmayı denemeliyim. Peki neden? Bilmiyorum. Belli ki söylemek istediğim ama kimsenin anlamasını umursamadığım, belki de istemediğim şeyler var. Bu nedenle belki (kelimenin iki anlamıyla da) “stilize” etmeye kaçmak, sığınmak istiyorum.

Dil üstüne bir yerlerde birilerine bir şey anlatmam istendiğinde genellikle tipik bir Descartes’çı gibi davranmaya çalışıyorum, yani dil hakkındaki sağduyuyu, yaygın kabulleri sorgulamaya ya da sarsmaya meylediyorum. Sağduyuya ters düşme çabası teori için özel bir haz kaynağı olduğundan öbür uca savrulup kışkırtıcı tezler ileri sürmek cazip geliyor insana, ama mesele “ters”, “aykırı” biri olmaya indirgenemez. Dilin işlevi de konu olarak sağduyuya ters düşmek için birebir, ama derdim bu fırsatı kaçırmamak değil.

Elbette dilin temel işlevi iletişim. Sağduyu bu konuda haklı. Ama işlevleri iletişimden ibaret değil. Bu konuda da teori (ya da teorinin sevdalıları) haklı. Dilin, hiç de öyle tali sayılmayacak işlevlerinden biri düşünmek. Bir başka deyişle, içimizden konuşmak. Bu olguyu saptamak zor değil, buna karşılık şu soruya cevap vermek de pek öyle kolay değil: İçimizden konuşurken kiminle konuşuyoruz? “Kendi kendimizle” gibi cevaplar sayılmıyor. O “kendi” kim? Hangi dolayımdan geçerek konuşuyoruz onunla? Tek mi konuşuyoruz ona hitap ederken? Bize eşlik eden biri ya da birileri var mı? Bizi konuşturan var mı? “Kendi kendimizle” konuşurken bir kamu malını, kolektif bir ürünü kullanmamız neyi değiştiriyor? Başka bir........

© Artı Gerçek