Bu yazıda 1981 yılında İzmir'de yapılan 2. İktisat Kongresi'ne sunulan Tarım Tebliğleri adlı yayından faydalanılmıştır (Bkz.1). 1980 yılındaki neoliberal ekonomiye geçiş aşamasına kadar olan dönemde bütün hükümetler tarıma önemli ölçüde destek vermiştir. Destekler çoğu kez seçili ürünlere taban fiyatı vererek devlet adına alım yapma şeklinde olmuştur. Desteklenecek ürünlerin ve destek miktarının belirlenmesi, siyasal eğilimlerden etkilense de belirli ölçütlere dayanmıştır.

Devletin bütün tarım ürünlerini destekleme olanağı yoktur. Ancak belirli ürünler için destekleme alımı yapılabilir. Desteklenecek ürünlerin seçiminde esas alınan ölçütler aşağıda sıralanmıştır. Desteklenecek ürün:

Büyük bir üretici kitlesi tarafından üretilmeli

Ülke ekonomisinde önemli yeri olmalı

Ürünün tamamı veya önemli bir kısmı piyasaya arz edilmeli

Üretilen ürün geniş çapta piyasaya arz edildiğinden spekülasyona elverişli nitelik arz etmeli

Ürün, ülkenin önemli bir dışsatım veya tüketim malı olmalıdır

Yerli sanayinin önemli bir hammaddesi olmalı veya buna aday olmalıdır

Ürün, fiyat dalgalanmalarına neden olabilecek dönemsellik (periyodisite) göstermelidir

Ürün belli bir bölgede yetişmekte ise o bölge halkının fiyat dalgalanmalarından etkilenme olasılığı bulunmalıdır

Ürün taşımaya, depolamaya ve stoklamaya elverişli olmalıdır.

Fiyat dalgalanmalarına neden olabilecek dönemsellik (periyodisite) konusuna örnek olarak zeytin ve zeytinyağı üretimi verilebilir. Halk arasında verimdeki dalgalanmaya göre “var yılı” ve ” yok yılı” diye adlandırılan dönemler........

© Aydınlık