Yaşamın akışı içinde bilgi edinme birçok farklı yolla mümkündür. Ancak, bilginin ediminde okulun en kötüsü olduğunu iddia edenler de bulunmaktadır. Okul, Louis Althusser'e göre otoritenin araçlarının geliştirdiği ve Michel Foucault'a göre biyo-iktidarın kurgusal karakterine sahip araçları inşa etmektedir. Binlerce yıl önce Platon'un "Bilgiyi satın almak, besini satın almaktan çok daha tehlikelidir," sözü de günümüzde daha da anlam kazanmaktadır. Teknolojik ilerlemeler bilgiye ulaşmayı kolaylaştırırken, aynı zamanda bu erişimi kontrol altına alarak bilgiyi ticarileştirmektedir. Artık bilgiye erişmek bir tıkla mümkün, hatta bazen para karşılığında satın alınabilir hale gelmiştir. Ancak bu kolaylık, karanlık bir yön taşımaktadır. Bilgiye erişimde yaşanan ticarileşme, insanların kendi kimliklerinden uzaklaşmasına ve düşünsel bağımsızlıklarını kaybetmesine yol açabilir. Foucault'un görüşüne göre, güç ve bilgi birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Güç, bilgi ile birlikte oluşur ve bilgi, güç üzerinde etki sahibi olur. Althusser'e göre, bilgi, toplumsal gerçekliği yani kitleyi inşa etmek ve sürdürmek için kullanılır.

Sosyal medyada sık sık "toplumsal dönüşüm", "çeşitlilik" veya "özgürlük" gibi söylemlerle kendini ifade edenleri duymuş ya da görmüş olabilirsiniz. Ancak çoğu zaman bu söylemler, belirli bir kesimin tekrarladığı, kitleleri kontrol altında tutma amacını taşıyan, tekrarlanan klişelerdir. Yani, aslında kitleyi kontrol eden bir başka kitleden ibarettir.

Kendilerini ilerici olarak tanımlayanlar, farklı bir düşünceyle karşılaştıklarında hemen onu "radikal" veya "cahil" diye etiketlemede de hiç geç kalmazlar. Aslında, bu tavrı sergileyerek kendi özgürlük korkularını göstermiş olurlar. Yani kitleyi kontrol edebilme özgürlüğü…

Sosyal medyada ise kitleyi kontrol eden kitle, aslında kitleyle aynı kulvarda bulunmamalıdır. Örneğin, eğitimciler topluma gerekli bilgileri verirken, aslında bilgiyi sadece kendi tekelinde tutma eğilimindedirler. Siyasetçiler, eğitimciler ve gazeteciler vb… meslek grupları ise sıklıkla kendi çıkarları doğrultusunda kararlar alır ve kitleyi yönlendirirler. Bu kişiler, sadece iyi olanı değil, çıkarlar doğrultusunda ve gerekeni belirleyerek bilgiyi kontrol altında tutarlar.

Bazı içerik sağlayıcılar, meta-bilgiye dayalı ürünlerini kitlenin isteklerine uygun şekilde paketlerler. Diğerleri ise kitlenin neye ihtiyacı olduğunu belirlemeye çalışırlar. Bu şekilde, kitleye sunulan bilgiyi reçete etme gücüyle gurur duyarlar ve sadece iyi olanı değil, doğru ve gerekli olanı da belirlerler. Onları tanımlayan şey, ekonomik gelir veya sosyal itibar değil, kitleyi yönlendirme yetenekleridir.

Bilgiyi sadece ezberlemek değil, aynı zamanda sorgulamak, keşfetmek ve yaratıcı bir şekilde ele almak da son derece önemlidir.

Günümüzde, teknolojinin kolaylığı ile sosyal medyada sunulan parçadan bütüne gidilemeyen bilgiler, edebiyat veya felsefi metinlerin paylaşımında yaşanan bolluk enflasyonu, bilgiye erişimde sosyal ilişkilerin hiyerarşik yapısı gibi olumsuz etkilere sahip olabilir. Ancak bu durum, bilgiye erişimi gölgelemiyor; aksine, bilgi ketlenmesine neden olma tehlikesini de barındırıyor.

Şimdi yeniden sosyal medyada çeşitlilik sunucuları kitle kontrolcülerine dönelim, ihtiyaçların daha iyi ve eşit bir şekilde karşılanması gerekçesiyle sıklıkla mütevazı bir tavır takınırlar. Kendilerini her şeyi bilen ve her konuda yetkin gördükleri için, öğrenmek istediğiniz her şeyi size sunabileceklerine inanırlar.

Her yeni söylem bilgi ve güç alanını keşfettiğinde, halk tarafından da kabul edildiği ve yasal olarak desteklendiği anda algıda onaylanır. Bu durum, genellikle cahillikle mücadele etme çabası olarak sunulur, ancak aslında belirli bir kesimin kendi çıkarları doğrultusunda bilgiyi kontrol etme ve kitleleri yönlendirme çabasıdır.

Doğru bilgi, yanıltıcı veya sahte olmayan bir iletişim şeklidir. Ancak, bazen bilginin sunumunda eğlenceye yönelik bir yaklaşım benimsenir ve insanlara keyif verme amacını taşıyan bir oyun boyutu kazanır. Bu konuda Armand Mattelart da benzer bir durumu vurgulamıştır. Geleneksel medya ile başlayan bu süreç, günümüz teknolojisi ve sosyal medya platformlarıyla daha da derinleşmiştir. Genel anlamda milyonlarca insan için, hala otorite figürleri ve bilginin güç olarak bastırılması ile manipülasyonun her yerde bulunması -yani iktidarın baskıcı yüzü- bağımsız düşünceyi etkilemeye devam edecektir.

QOSHE - Bilgi ve Güç İlişkisi Üzerine Bir Deneme - Fatma Ece Gödeoğlu
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

Bilgi ve Güç İlişkisi Üzerine Bir Deneme

33 1
02.05.2024

Yaşamın akışı içinde bilgi edinme birçok farklı yolla mümkündür. Ancak, bilginin ediminde okulun en kötüsü olduğunu iddia edenler de bulunmaktadır. Okul, Louis Althusser'e göre otoritenin araçlarının geliştirdiği ve Michel Foucault'a göre biyo-iktidarın kurgusal karakterine sahip araçları inşa etmektedir. Binlerce yıl önce Platon'un "Bilgiyi satın almak, besini satın almaktan çok daha tehlikelidir," sözü de günümüzde daha da anlam kazanmaktadır. Teknolojik ilerlemeler bilgiye ulaşmayı kolaylaştırırken, aynı zamanda bu erişimi kontrol altına alarak bilgiyi ticarileştirmektedir. Artık bilgiye erişmek bir tıkla mümkün, hatta bazen para karşılığında satın alınabilir hale gelmiştir. Ancak bu kolaylık, karanlık bir yön taşımaktadır. Bilgiye erişimde yaşanan ticarileşme, insanların kendi kimliklerinden uzaklaşmasına ve düşünsel bağımsızlıklarını kaybetmesine yol açabilir. Foucault'un görüşüne göre, güç ve bilgi birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Güç, bilgi ile birlikte oluşur ve bilgi, güç üzerinde etki sahibi olur. Althusser'e göre, bilgi, toplumsal gerçekliği yani kitleyi inşa etmek ve sürdürmek için kullanılır.

Sosyal medyada sık sık "toplumsal dönüşüm", "çeşitlilik" veya "özgürlük" gibi söylemlerle kendini ifade edenleri duymuş ya da görmüş olabilirsiniz. Ancak çoğu zaman bu söylemler, belirli bir kesimin tekrarladığı, kitleleri kontrol altında tutma amacını taşıyan, tekrarlanan klişelerdir. Yani, aslında kitleyi kontrol eden bir........

© Başkent'te Karar


Get it on Google Play