İnsan bir günü bitirip başını yastığa koyana kadar pek çok sorunla karşılaşır. Gün boyu bu sorunlarla baş etmek için bir sürü yol, yöntem denemiş, kimilerinde başarılı kimilerinde başarısız olmuş olabilir. Ufak tefek sorunlarla baş etmeye çalışmak gündelik hayatın olağan akışından sayılır. Strese neden olsa bile genellikle insanın algısında, tepkisinde hasar yaratmaz.

Olağan akışın sekteye uğradığı, savaş, deprem, küresel salgınlar gibi büyük felaketler yaşandıktan sonra insanın zihninde ne olur?

Travma geçirmiş birinin kendi ve çevresi hakkındaki algısını, durumlara verdiği tepkiyi etkileyen hatta belirleyen nedir?

Çatışmalı bir coğrafyada yetişmiş, görev yapan öğretmenler olarak mesela İstiklal Marşı okunurken, okulun bahçesine mermi düştükten sonra sınıfa girip nasıl ders anlatabildik? Bunu yapabilmek duyarsızlaşmak mıydı, beceri miydi? Değilse neydi? Ve yapabildiklerimiz için –yemek, okumak, yazmak gibi- niçin kendimizi kötü hissediyorduk?

Yönetmen Ali Kemal Çınar’ın “Geceden Önce” adlı filmini izlerken uzun yıllardır etrafında oyalandığım bu soruları yeniden düşündüm.

Film Erhan Sunar’ın aynı isimli kitabından sinemaya uyarlanmış. “Geceden Önce “anne, baba ve kızları Gülbin’den oluşan üç kişilik ailenin OHAL koşullarındaki hayatlarından kesitler sunuyor.

İzleyici önce anneyi takip ediyor. Ev içinde yapıp ettiklerine tanık oluyor. Çatışma ve patlama seslerinin giderek yaklaştığı evde annenin kendisiyle ilgili algısı ‘mutlaka ele ayağa düşeceği’ şeklindedir. Anne ölmekten değil, ölmeden önce yaşayacağı zorluklardan korkuyor gibidir.

Her gece yağan bombaların altında onlarca insan ölürken anne için ölüm korkulacak bir olgu olmaktan çıkmış olabilir mi? Anne kızının doktora gitme önerisini bu nedenle mi reddediyor? “Doktora gidip ne yapacağız? Bir sürü ilaç verecek, artık ilaç kullanamıyorum.”

Öyleyse annenin ölenlerden ise yaralı, yanmış, sıkışmış, çaresiz, evsiz halde hayatta........

© Bianet