Bayramı bitirdik ama tatili devam ediyor.

Hepimizin bayram imgesi farklı; zamanla onlar da değişti. Bayramın geçmişten bugüne gelen imgelerine, bir başka deyişle nasıl yaşantılandığına bir göz atalım. Hadi nostaljik görünme riskini de göze alarak, “Nerde o eski bayramlar?” sorusunu soralım.

Bayram eskiler için ne demekti? Bir gece önceden yastık altına koyup ertesi gün giyeceğini hayal ederek yatan çocuklar, özlemle yakınlarını göreceğinin telaşıyla bekleyenler… Artık meta, her ‘bütçe’ için üretiliyor, her yerde her maldan çokça var. Bir ayakkabı almak için bayram beklenmiyor. Şimdi en fakirimiz bile o kadar ‘zengin’ ki bayramlık almaya bile ihtiyacımız yok. Gogol, 1852’de ölse de paltosu hala fukaraları öldürmeye devam ediyor. O palto ki rengi, deseni değişse de varoluş nedeni kadar bir ölüm nedeniydi.

Daha düne değin çocuklara şeker verilirdi, şeker bile yerini çikolataya bıraktı. Şimdi de sembolik bir ritüele dönüştü. Şeker Bayramı başka pek çok şey gibi, modern zamanlarda, “Kendi gitti adı kaldı yadigar” sözünü gerçekliyor.

Sahi bayrama neden şeker bayramı demişler? Tarım takvimine göre, hasadın tamamlandığı, depoların artık boşaldığı, doğanın uyuduğu, bir ürünün üretilmediği dönemde oruç tutulur, sonra doğanın uyanışı ve baharın müjdesiyle, depolarda birikmiş olan her şeyi yeme ritüeli olarak potlaç, karnavallar, festivaller, bayramlar yapılırdı. Sembolik düzeyde de olsa, günümüzdeki Rio Karnavalı, bu kökleri hala yaşatır.

Başka anlamlara dönüşerek gelen bayramların, doğanın döngüsüne göre yaşayan tarım toplumları için pek çok işlevi söz konusudur. Oysa bugün ne küsler barışıyor ne kolayca alınıp giyilebilen metalar nedeniyle bir ayakkabıya ulaşma heyecanı var ne de uzun süre bir şeyin sıkıntısını yaşadıktan sonra bolluk-bereket yaşanıyor. O nedenle bayramların eğlence, temaşa, imgenin temsili üzerinden sembolik hazzı dışında anlamı ve işlevi de hiç kuşkusuz tartışmalı.

Hepimizin bir bayram imgesi var. Bayramı, başka pek çok kavram gibi, kendi imgemiz dolayımıyla yaşarız. Kimimizin imgesine bayramlıklar,........

© Bianet