En iyisi olmak, diğerlerinin arasından sıyrılmak, gazetelere, televizyonlara çıkmak, üne, şöhrete kavuşmak. Sistem başarıyı “ünlü”, ünü de “görünür” olmakla eşleştirdikçe kim bilir Zac gibi kaç genç bu hayalleri kuruyor? Kaçı isteklerine ulaşabiliyor? Kaçı yolda kayboluyor?

Çağdaş bir takıntıya dönüşen gastronomi üzerine bir kitap olarak okumayı beklerken bu sorularla yüzleştiğim bir roman oldu Aşçı. Bir süredir okuma listemde bekliyordu, geçen hafta yeni çıkan kitaplar arasında “Aşçı”yı görünce hatırladım. Ancak bir karışıklık olmaması için hemen belirteyim; Holden Kitap’tan yeni çıkan Aşçı, Amerikalı yazar Harry Kressing’in. Holden Kitap’ın kıyıda köşede kalmış, hak ettiği ilgiyi görmemiş yazarları ve eserleri Türkçe’ye kazandırdığı #Kuytu serisinin ikinci kitabı olan Aşçı’yı da okuma listemize alarak, bu yazının konusu olan Aşçı’ya dönelim.

Aşçı, İthaki Yayınları’nın 2012 yılında İlker Sönmez çevirisi ile yayımladığı bir roman. Aşçı aynı zamanda günümüz Avustralya edebiyatının sevilen yazarlarından Wayne Macauley’in Türkçe’ye çevrilmiş tek kitabı.

Yazardan okura ‘değer” üzerine bir sitem

Macauley; Blueprints for Barbed – Wire Canoe, Caravan City ve The Cook romanları ile dünya çapında tanınıyor. Aşçı da pek çok ülkede yayımlanmış, ödüllü bir eser. Bu açıdan bakınca Macauley bizim için yeni, ülkesi için değerli bir yazar diyebiliriz. Ancak tam da bu noktada, onun da okura ilişkin -en azından kendi ülkesindeki okura- pek haklı bulduğum bir sitemi var.

“Avustralya’nın ‘kültürel utancı’ dediğimiz şey uzun zamandır ortalıkta dolaşıyor. Temel ilkesi, Avusturalyalı bir sanatçının yurtdışında tanınmadan kendi ülkesinde değer görmesinin pek mümkün olmadığıdır.” Yazarın başka bir yazarı çözümlediği bir makalesinde yer alan bu saptama, sanıyorum bizim ülkemiz dahil pek çok yere uyarlanabilir.

Noktalama işaretleri yok!

Bu romanı alma nedenim yeni bir yazar keşfetmek kadar, sevdiğim bir müzisyen olan Nick Cave’in “Gerçekten dikkat çekici ve rahatsız edici bir roman… Bayıldım” yorumu yapmış olmasıydı. Yıllar sonra, şişirilmiş yemek yeme kültürü üzerine eleştirisel bir roman okumayı düşünerek başladığım roman beni her yönüyle şaşırttı. İlk şaşkınlığım yazarımızın, nokta dışında noktalama işaretlerine yer vermeyişi oldu. En son hatırlarsanız Saramago’nun Görmek adlı romanında bu teknikle tanışmıştık. Görmek’ten sonra bu tarz bir kitabı okumanın kolay olacağını sansam da itiraf edeyim başlarda zorlandım.

Bazı ifadelerin çeviri hatası olduğunu düşünmek üzereydim ki; hikayeyi kahramanımız Zac’in ağzından dinlediğimiz gerçeğini fark ettim. Bazı cümleleri anlayabilmek için birkaç kere tekrarlamak zorunda kalsam da Zac’in diliyle okumaya başlayınca işler kolaylaştı. Anlatıcı Zac; zor bir geçmişi olan, henüz reşit olmamış, pek de eğitimli olmayan bir gençti. Kahramanımızın algılama yetisi ve gramer bilgisi bu kadarcıktı.

Zorlayıcı akış, şaşırtıcı final

Belki de farklı bir şekilde anlatılsa hikaye istenen etkiyi yaratmayacak, okura çok yavan gelecekti.........

© Bianet