“Kelimeler doğduğumuz anda bize bila bedel verilen, her yanımıza sonsuz bir ifade gücüyle saçılmış vaziyette bulunan, içine doğduğumuz işte tam bu yüzden hak ettiği ehemmiyeti göstermediğimiz değerlerimiz. Dünyaya geldiğimiz anda yüzümüze ilk bakan kişinin söylediği ilk kelimeyle birlikte tanıştığımız ve ömür boyu milyonlarca kez duyduğumuz söylediğimiz yazdığımız okuduğumuz ama çok da dikkat etmediğimiz kelimelerle yepyeni bir bağ için kuruldu. Dikkatle yaklaşın lütfen kelimelere. Hiçbiri yabancınız değil. Hepsi sizin. Hepsi bizim. Hepsi bizim kelimelerimiz. Bizim dilimiz.” diyor ve ekliyor Kelime Müzesi “Hoş geldiniz.”

“Bendeniz” hoş buldu, çok hoş gördü seni sevgili Kelime Müzesi.

Daha iyi anlaşılmak istiyorsan lütfen daha fazla kelime ile konuş…

Dünyada dil müzesi örnekleri var mıdır bilmiyorum. Türkiye’deki tek örneği ise Ankara’da, Ulus’ta, Kale’nin eteğinde, eskiden zaire pazarı ve tiftik ambarı olarak kullanılan ve restore edilen eski bir binada açıldı; 26 Eylül 2022’de.

Ankara’nın müze bölgelerinden biri olan Kale’de Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Erimtan Arkeoloji Müzesi ve Çengelhan Rahmi Koç Müzesine yakın komşu, Gökyay Vakfı Satranç Müzesine uzak komşu olan Kelime Müzesi; (bazı) Türkçe kelimelerin, atasözlerinin ve deyimlerin anlamını çocuklara ve gençlere öğretmek amacıyla kurulmuş olsa da, benim gibi ileri yaştaki gençler için de çok eğitici ve öğretici. Dahası gezmesi çok eğlenceli, keyifli.

Yazar Şermin Yaşar’ın açtığı bu müzeye Ankaralıların ilgisi büyük. Bina giriş dahil üç katlı ve çok geniş olmadığından sabah tenha saatlerde gezmekte yarar var.

Bir kase ve içinde rengahenk değişik puntolarda harfler. Bir deyim, laf salatası. Bir açıklama: Anlamsız, boş, anlaşılmayan sözler.

Daniska ne demek? Baltık denizindeki Danzig liman kentinden ülkemize ithal edilen ürünlere Danzig damgası vurulurmuş. Halkımız Danzig kelimesini önceleri danziga ve danişkaya ve sonunda ‘daniska’ dönüştürmüş; oldukça iyi, bir şeyin en iyisi kalitelisi manasında. Müze diyor ki; “(İşte) Bir kelimenin halk ağzında uğradığı değişimin daniskası… “

Bir cam küp. İçinde küçük bir Sait Faik’in heykeli var ve üstünde bir plaket; “Deli Tarla” adlı kitabıyla 67. Sait Faik Abasıyanık Hikaye Armağanı’nı kazanan Şermin Yaşar’ı kutlarız.” Heykeli Sait Faik öykülerinden cümlelerin yer aldığı irili ufaklı kağıttan yapılma kayıklar.

İlmik mi? İlmek mi? Şişe takılı bu sözcüklerin işlendiği henüz bitmemiş bir örgü parçasının sorusunun doğru cevabı sizce ne?

Peki, basma kalıbı ne? Ya “basmakalıp? Öğreniyoruz/ hatırlıyoruz ki; tahtadan yapılmış ve kumaş üzerine baskı yapmaya yarayan basmakalıbı ile binlerce desen baskısı yapılabiliyor. Sonraları özgün olmayan değişiklik göstermeyen aynı şekilde devam eden manasına gelen basmakalıp kelimesine dönüşür; bizim basma kalıbı. Bedri Rahmi Eyüböğlu’nun “Yazma Destanı” adlı şiirinde de........

© Bianet