2024 yılı asgari ücreti önümüzdeki aralık ayı içinde saptanacak. Asgari ücretin ne kadar olacağına dair tahminler yapılmaya başlandı. Merkez Bankası tahminlerine göre 2023 yılı ikinci 6 ay resmi enflasyonu yüzde 38-40 civarında olacak İktidar temsilcileri “asgari ücretliyi enflasyona ezdirmeyeceğiz” iddiasını tekrar edip duruyor. Böylece Temmuz 2023’te yüzde 34 artışla 11 bin 402 TL olan asgari ücretteki artışın resmi enflasyon civarda olacağının sinyali verilmiş oluyor. Oysa TÜİK’in remi enflasyonun gerçek enflasyonu yansıtmadığı biliniyor.

Asgari ücretin ne kadar olacağı her ne kadar Asgari Tespit Komisyonu’nun yetkisinde olsa da son yıllarda Komisyonun fiilen lağvedildiği ve asgari ücretin siyasi kararla saptandığı biliniyor. Mart 2023 tarihindeki yerel seçimler nedeniyle Ocak 2023’teki asgari ücret artışının siyasi bir kararla, Cumhurbaşkanının tutumuyla belirleneceğini tahmin etmek için kahin olmaya gerek yok. Asgari ücretin resmi enflasyon oranını ne kadar aşacağı tamamen siyasi karara bağlı.

Asgari ücret hiç olmadığı kadar siyasallaşmış bir konu. Bunun temel nedeni asgari ücretin kapsamının çok genişlemiş olması. Çok geniş bir işçi kitlesini ilgilendiren asgari ücreti hükümetin saptadığı algısı oluşturuluyor. Böylece asgari ücret artışı siyasi bir manivelaya, bir seçim aracına dönüştürülmüş oluyor. İşin tuhaf tarafı asgari ücret kamuda uygulanmıyor. Kamuda asgari işçi ücretleri toplu iş sözleşmesiyle belirleniyor. Asgari ücret fiilen sadece özel sektör için geçerli.

Asgari ücretin yeniden tespiti gündemdeyken asgari ücretler ilgili bir garabeti ele almak istiyorum. Devletin kendi çalışanlarına (kamu işçisi ve kamu görevlileri) uyguladığı asgari ücret ve maaş ile özel sektör işçisinin asgari ücreti arasındaki uçurum dikkatlerden kaçıyor. Özel sektör işçisi büyük bir ayrımcılıkla yüz yüze. Devlette ayrı özel sektörde ayrı asgari ücret uygulanıyor. Dahası ülkemizde üç farklı asgari ücret uygulaması var!

İNSAN ONURUNA YARAŞIR BİR ÜCRET

Asgari ücret ücretlerin serbest piyasada herhangi bir malın (metanın) fiyatı belirlenir gibi belirlenmesine karşı kamusal bir önlemdir. Asgari ücret uygulaması, işçilerin sermayenin insafına bırakılmaması, kamusal düzenlemelerle ücretlerin en alt düzeyinin saptanması ve işçilerin ve ailelerinin düşük ücretlere karşı korunması anlamına geliyor. Asgari ücret liberal iktisadi zihniyete karşı temel kamusal sosyal politika önlemlerinden biridir.

Türkiye’nin de onayladığı Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 23. Maddesi “Çalışan herkesin, kendisine ve ailesine insanlık onuruna yaraşır bir yaşam sağlayan ve gerektiğinde her türlü sosyal koruma yolları ile de desteklenen adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır” şeklinde tanımlayarak özlü biçimde ortaya koyuyor. Aynı maddeye göre “Herkesin, herhangi bir ayrım gözetilmeksizin, eşit iş için eşit ücrete hakkı vardır.”

Evrensel Bildirgeye göre asgari ücret hakkının öznesi çalışan herkestir ve çalışan herkes........

© Birgün