Dışarıdan içeriye mektup bir hatırlama ve hatırlatma egzersizi sayılır. Yeni yıla giriş, geçen yıldan hatırladıklarımızla hayatımıza bir çeki düzen verip, gelen yıla ilişkin geleceğin hatıralarını düşünmek için bir sebep olur. Hatırlamak için basitçe ne yapabiliriz, mektupta bu soruyu düşündüm. Belki ruh sağlığını (dışarıda ya da içeride) adaletsizlik, umutsuzluk ve belirsizliğin toksik etkilerinden korumamıza yardım edebilir.

İnsan zihni, içinde olduğu bağlamın dışını, öncesini ve sonrasını bir seferde, hepsi bir arada olarak net ve berrak görmekte zorlanır. Bu özellik ruhsal ve fiziksel bütünlüğümüze dönük travmatik durumların yarattığı baskı ve tehdit altında iyice belirginleşir, bir zaaf haline döner.

Travmatik olaylar hatırlama ve unutma mekanizmalarımızı bozduğundan ötürü bildiğimiz birçok şey sanki yokmuş gibi ya da çok farklıymış, farklılaşmış gibi olur, gibi gelir.

Fiziksel ve psikolojik olarak yok edilme tehdidi ile karşılaşmak, var olmuş olduğumuzu, bizimle başlamamış ve bizimle bitmeyecek bir akışın parçası olduğumuzu unutturur. Travmanın travmayı doğrudan yaşayanlar dışında duruma tanık olanlara, tanık oldukları durum karşısında ne yapacağını etkisi daha az dile getirilir.

Dünyanın adaletsiz olduğu düşüncesini, inancını besleyen, bunu değiştirmek için boşuna uğraşmamayı telkin eden, daha doğrusu yeni bir ‘hatıralar’ örgüsüne yol açarak başka türlü olamayacağını dayatan, yaşadığımız olaylar, ‘dışarıdakileri’ pasif tanıklar yaparak güçsüz hissettirmekle kalmaz. Ahlaki bir yanlış yaptıklarını, doğru olanı yapamadıklarını da düşündürür, hissettirir. Travmanın bu biçimine ahlaki incinme deyimi uyabilir (Kaynak kelime olan moral injury’ye, kimi çevirilerde etik acı dendiğini de duydum). Ahlaki incinmenin kaynağında doğru bildiğini yapmaya dış koşulların elvermediği olayların veya durumların peş peşe gelmesi, ahlaki/etik açıdan kararsızlıklar yaratacak çok sayıda zorlanma bulunabilir. Sarsıcı olayların yoğunluğu zaman etkenini bir tür kilit altına alır; durup düşünmeye fırsat vermez. Bir arkadaş, güvendiğimiz bir kişi bulup konuşacak zaman, yazacak yer olmaz. Peş peşe salvolar halinde gelen saldırılar, şiddet, suçlamalar ve haksızlıkların etkisiyle basiretimizin bağlandığı, doğru olanı söylemediğimiz, yapmadığımız düşüncesi pekişir; hayatı duru biçimde kavrayamaz hale geliriz.

İçeridekilerin kendileri ile onları özleyen, yokluklarını eksikliklerini hisseden, üzülen ve öfkelenen eş, çocuk, arkadaş ve anne-babaları arasındaki bağlar, yok etme/ yok sayma travmasına dayanmayı mümkün kılar. Hemen akla gelmeyen, ama resimlere baktığımda görünen bir başka dayanma biçimi se neşedir; Gramsci üzüntü dolu bir (dışarıya) mektubunda ‘doğru, tek ayağım üzerinde dans edemem, ama dayanabilmiş olduklarım beni bazen şaşırtır’ cümlesini araya sıkıştırıverir. İçeridekilerin mizahı canlı tutuşlarını görmek dışarıdakilere de ilham olur, oluyor. Örneğin, zorbalığın zaaflarına gülebilmek içeriden dışarıya bir anlığına da olsa çıkabilmeyi sağlar; dışarıdaysanız, dışta kalmışlık duygusunu hafifletir.

Dışarıdan içeriye ulaşan mesajlar umut ve dostluk taşımakla kalmasın, dışarıdakilerin ahlaki incinmesine yol açabilecek sıkışıklığın içinde hem başkasına hem kendilerine, kendimize bir durup düşünme, sesini duyurma an’ı ve ilişkisi yaratsın isteriz. Zira durumu anlamak ve doğru hatırlamak, nereden gelip nereye gidiyor olduğumuza ilişkin zihinsel tasarımlarımızı canlı tutmayı, geleceğe dönük olası hatıralar oluşturmayı sağlar. Bir başka dünyanın mümkün olduğunu bilmek, yollarını aramak pasif tanıklık ya da ‘kafayı çevirmek’ gibi moral zorlanmaların birikmesiyle doğabilecek incinmeyi önleyecektir.

Dışarıdan içeriye, içeriden dışarıya, yazmak, okumak, söylemek, anlatmak, dinlemek; bütün bunlar, ne olup bittiğini hatırlamamıza, durup düşünmemize fırsat vermeden önüne katıp götüren hayatın akışına kapılmaksızın, ve umutla, özgürce yaşamak için destek olsun dileğiyle.

QOSHE - Dışarıdan içeriye mektuplar: Bazen dayanabilmiş olduklarım beni şaşırtır - Yankı Yazgan
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

Dışarıdan içeriye mektuplar: Bazen dayanabilmiş olduklarım beni şaşırtır

6 19
07.01.2024

Dışarıdan içeriye mektup bir hatırlama ve hatırlatma egzersizi sayılır. Yeni yıla giriş, geçen yıldan hatırladıklarımızla hayatımıza bir çeki düzen verip, gelen yıla ilişkin geleceğin hatıralarını düşünmek için bir sebep olur. Hatırlamak için basitçe ne yapabiliriz, mektupta bu soruyu düşündüm. Belki ruh sağlığını (dışarıda ya da içeride) adaletsizlik, umutsuzluk ve belirsizliğin toksik etkilerinden korumamıza yardım edebilir.

İnsan zihni, içinde olduğu bağlamın dışını, öncesini ve sonrasını bir seferde, hepsi bir arada olarak net ve berrak görmekte zorlanır. Bu özellik ruhsal ve fiziksel bütünlüğümüze dönük travmatik durumların yarattığı baskı ve tehdit altında iyice belirginleşir, bir zaaf haline döner.

Travmatik olaylar hatırlama ve unutma mekanizmalarımızı bozduğundan ötürü bildiğimiz birçok şey sanki yokmuş gibi ya da çok farklıymış, farklılaşmış gibi olur, gibi gelir.

Fiziksel ve psikolojik olarak yok edilme tehdidi ile karşılaşmak, var olmuş olduğumuzu, bizimle başlamamış ve bizimle bitmeyecek bir akışın parçası olduğumuzu unutturur. Travmanın travmayı doğrudan yaşayanlar dışında duruma tanık olanlara, tanık oldukları durum karşısında ne yapacağını etkisi daha az dile getirilir.

Dünyanın adaletsiz olduğu düşüncesini, inancını besleyen, bunu değiştirmek için boşuna........

© Birgün


Get it on Google Play