Çinlilerin tarih boyunca yazılı metinlere diğer uluslardan daha fazla önem vermesinin nedeni, çok büyük oranda devletin birliğinin ve devamlılığının bu sayede sağlanacağı düşüncesidir. “Çin Medeniyeti” adlı 900 sayfalık bir kitabı bulunan Fransız Sinolog Jacques Gernet, 18. yüzyıla gelinceye kadar Çin’de basılan tüm yazılı metinlerin sayısının, dünyanın geri kalanında basılanların sayısından daha fazla olduğunu belirtirken, bu gerçeğe de işaret eder.
“Bilim ve Gelecek” dergisi bu ayki sayısının kapak dosyasında, Çin yazılı kültürünün en parlak örneklerinden biri olan ve “Tarihteki en kapsamlı ansiklopedi” olarak bilinen “Yongle Dadian”ı ele almış. Dr. Fatma Ecem Ceylan’ın dergideki makalesi, İngilizce dilindeki en eski ansiklopedi “Encycloedia Britannica”nın yayımlanmasından 300 yıldan fazla süre önce ortaya çıkan bu devasa eseri ayrıntılı biçimde tanıtıyor. Hemen belirteyim, bu makalesiyle Ceylan, Türkiye’de Yongle Ansiklopedisi’ne dair ilk çalışmaya imza atmış durumda.
Ming Hanedanlığı’nın (1368-1644) üçüncü imparatoru Yongle (1360-1424) tarafından hazırlattırılan ansiklopedi, 11 bin 95 ciltlik 22 bin 937 el yazması rulo ve yaklaşık 370 milyon Çince karakterden oluşuyor, Qin Hanedanlığı (M.Ö 221-206) öncesi dönemden erken Ming Hanedanlığı dönemine kadar uzanan 8 binden fazla metin içeriyordu.
Felsefe, edebiyat, tarih, coğrafya, din, tıp, tarım, sanat, astronomi, bilim konularını içeren ansiklopedinin ilk adımları, imparatorun klasik kültüre saygısının sonucu olarak Çincenin her konusunun ve bilinen her Çince kitabın bir derlemesinin yapılmasını emretmesiyle atılmış. Askeri başarılarıyla bilinen ve döneminde Müslüman amiral Zheng He’nın okyanuslara açılmasıyla da tanınan Yongle, dönemin 100 aydın ve bilim insanı tarafından hazırlanan derlemeyi yetersiz bulunca çalışma genişletilmiş ve ansiklopedi çalışmasına katılanların sayısı da 2 bin 169’a çıkmış. Önsözü bizzat imparator tarafından yazılan “Yongle Dadian”, 1408’de tamamlanmış. Yongle 1421’de başkenti Nanjing’den Beijing’e taşıyınca ansiklopedi de yeni başkente getirilerek Yasak Şehir’deki imparatora özel Wenyuan Kütüphanesi’ne yerleştirilmiş.
Ming Hanedanlığı’nın 11. İmparatoru Jiajing (1507-1567) hükümdarlığı sırasında ansiklopediye özel bir önem vermiş, bir anlamda onu ölümsüzlüğe giden bir yol ve yaşam iksiri olarak görmüş. 1557’de Yasak Şehir’de çıkan yangında zarar görmemesi için ne pahasına olursa olsun kurtarılması emrini veren ve neyse ki ansiklopedinin bu yangında herhangi bir zarar görmemesini sağlayan Jiajing, her türlü tehlikeye karşı bir kopya çıkarılmasını istemiş. Altı yıllık çalışmayla 1563’te tamamlanan kopyada her cildin sarı ipekle sarılmış sert bir kapakla korunmasına özen gösterilmiş.
İmparatorların gözü gibi koruduğu, yangınlardan kurtulan ansiklopediye en büyük zararın yağmacı Batılı işgalciler tarafından verildiğini öğrenmek ise hiç şaşırtıcı değil. 1860’da İngiliz-Fransız müttefik kuvvetlerinin Beijing’i işgali sırasında çok sayıda cilt çalınarak İngiltere’ye götürülmüş, 10 binden fazla ciltten yalnızca 800 cilt kalmış. 1900 yılında sekiz ülkenin birden işgali sırasında ciltlerin sayısı 60’a inmiş.
1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra hükümet, yurtdışında dağılan ve özel koleksiyoncuların mülkiyetinde olan bazı ciltleri geri aldı ve Yongle Ansiklopedisi’nin 221 cildi halen Beijing’deki Çin Ulusal Kütüphanesi’nde güvenli bir biçimde saklanıyor. 62 cildin ise Taiwan-Taipei’deki Ulusal Saray Müzesi’nde olduğunu belirteyim.
Son olarak ilginç bir olaydan da söz edeyim… Çin Ulusal Kütüphanesi’ne 1983’te gönderilen bir mektupta Shandong eyaleti Yexian ilçesindeki bir çiftçi ailesinin Yongle Ansiklopedisi’nin bir cildine sahip olduğu belirtilmekteydi. İddiayı araştıran uzmanlar, gerçekten de bu tarihi eserin değerinden habersiz olan ailenin elinde fazla hasara uğramamış bir cilt buldular. Hasar gören birkaç sayfa ise defter niyetine not almak ve sigara kâğıdı yapmak için kullanılmıştı!
Tunca Arslan
YAZARIN TÜM YAZILARI İÇİN TIKLAYIN
600 yıllık Çin ansiklopedisi: Yongle Dadian
5
11
06.03.2024
Çinlilerin tarih boyunca yazılı metinlere diğer uluslardan daha fazla önem vermesinin nedeni, çok büyük oranda devletin birliğinin ve devamlılığının bu sayede sağlanacağı düşüncesidir. “Çin Medeniyeti” adlı 900 sayfalık bir kitabı bulunan Fransız Sinolog Jacques Gernet, 18. yüzyıla gelinceye kadar Çin’de basılan tüm yazılı metinlerin sayısının, dünyanın geri kalanında basılanların sayısından daha fazla olduğunu belirtirken, bu gerçeğe de işaret eder.
“Bilim ve Gelecek” dergisi bu ayki sayısının kapak dosyasında, Çin yazılı kültürünün en parlak örneklerinden biri olan ve “Tarihteki en kapsamlı ansiklopedi” olarak bilinen “Yongle Dadian”ı ele almış. Dr. Fatma Ecem Ceylan’ın dergideki makalesi, İngilizce dilindeki en eski ansiklopedi “Encycloedia Britannica”nın yayımlanmasından 300 yıldan fazla süre önce ortaya çıkan bu devasa eseri ayrıntılı biçimde tanıtıyor. Hemen belirteyim, bu makalesiyle Ceylan, Türkiye’de Yongle Ansiklopedisi’ne dair ilk çalışmaya imza atmış durumda.
Ming Hanedanlığı’nın (1368-1644) üçüncü imparatoru Yongle (1360-1424) tarafından hazırlattırılan ansiklopedi, 11 bin 95 ciltlik 22 bin 937 el yazması rulo ve yaklaşık 370 milyon Çince karakterden oluşuyor, Qin Hanedanlığı (M.Ö 221-206) öncesi dönemden erken Ming Hanedanlığı dönemine kadar uzanan 8 binden fazla metin içeriyordu.
Felsefe, edebiyat, tarih,........
© CGTN Türk
visit website
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Andrew Mitrovica
Mort Laitner
Rami G Khouri
Ali Fathollah-Nejad
Nikkei Editorial
