Türkiye; sınırları dışındaki özellikle askeri birliklerine yönelik bir saldırıya karşı hazırlıklı olmak için geçtiğimiz hafta Suriye'nin İdlib bölgesine zırhlı araç sevkiyatı yapmıştı. Askeri konvoy, Hatay'da bulunan Cilvegözü Sınır Kapısı'ndan geçerek İdlib bölgesindeki üs bölgelerinde görevlendirildiler. Ancak Suriye’de beklenen saldırının acı haberi Kuzey Irak’tan geldi.

23-24 Aralık tarihlerinde Hakurk bölgesinde TSK ile PKK arasında şiddetli çatışmalar yaşanmış, Milli Savunma Bakanlığı, söz konusu çatışmada 12 vatan evladının şehit düştüğünü duyurmuştu.

Terör saldırısının gerçekleştiriliş süreci de ilginç. Teröristlerin, Irak’ın kuzeyindeki üs bölgelerine sızma planı Suriye’de yapılmış. Kamışlı’daki terör toplantısında Zap, Hakurk, Gara, Metina bölgelerindeki 7 nokta için eylem kararı alındığı söyleniyor.

Saldırıyı yöneten Welat, Hüseyin ve Helmet kod adlı teröristlerin Kamışlı’ya bağlı Malikiye’nin güneyinde ve Derik kenti kırsalındaki Dırbesiye’deki Amerikalılara ait Rubaria askerî hava üssünden teknolojik donanım ve silahları ile birlikte Sincar’a getirildiğine dair bazı bilgiler var.

ABD kuvvetlerinin konuşlandığı Rubaria Suriye, Türkiye ve Irak arasındaki sınır üçgeninde yer alıyor.

Uzun süredir eylemleri durma noktasına gelen PKK terör örgütünün bir anda ortaya çıkarak TSK unsurlarına saldırmasının nedeni ne olabilir?

PKK’nın son saldırısının TBMM Dışişleri Komisyonu’nda görüşülen İsveç’in-NATO üyeliği oylaması ile bir bağlantısı olabilir mi?

Kimler İsveç’in NATO’ya kabulüne taş koymaya çalışıyor?

Yeni Kürt açılımına hazırlandığı iddia edilen iktidar partisinin ajandasında değişikliğe yol açması muhtemel bu son terör saldırısının arkasındaki karanlık güçlerin asıl amacı nedir?

Etnik özerklik tartışmaları yeni sayılmaz. Osmanlı İmparatorluğunda etnik unsurlar önce özerklik istediler sonra bağımsızlıklarını aldılar. Yunanistan böyledir, Bulgaristan böyledir vs. Sadece Araplar özerlik falan istemediler onlar İngilizlerin çil çil sarı altınlarına ve Lawrens gibi eşcinsellere tav oldular.

Günümüzde hızlı nüfus artışı, neredeyse 10 milyona ulaşan düzensiz göçmen ve mülteci demografisi, Türkiye’yi yeniden rejim reformuna mecbur bırakıyor.

Tam da bu noktada idari bir yönetim biçimi olarak yerinde yönetim amaçlı yerel yönetimlerin güçlendirildiği ve merkezi yönetimin daha az müdahil olduğu özerk yerel yönetim modellemesi ile etnik topluluklar açısından yönetim tarzı anlamındaki özerklik talepleri neredeyse iç içe geçiyor, Arapsaçına dönüyor. Deyim yerindeyse at izi it izine karışıyor.

Federasyon veya federal devlet, birden fazla etnik unsurun bölgesel farklılık ve zenginliklerini muhafaza ederek iradeleri doğrultusunda iştirak ettikleri, iç işlerinde yine aralarındaki anlaşmaya göre geniş veya dar ölçüde özerk olmaları ile oluşan bir siyasal sistem olarak tanımlanabilir.

Türk tarihinde Osmanlı İmparatorluğu yarı federatif Anadolu Beylerbeyliği - Rumeli Beylerbeyliği sistemi ile siyasi ekonomik ve askeri bir devlet yapısı inşa etmişti. İmparatorluğun parçalanması ve imparatorluğun paydaş etnik halkların yollarını ayırması, Yunan, Bulgar, Sırp, Karadağ, Arnavut, Ermeni ve Arap isyanları, Anadolu merkezli Kurtuluş Savaşı yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin uzun süreli olması için üniter bir devlet yapısını gerekli ve zorunlu kılmış.

Bu nedenle Türkiye’de ne zaman eyalet/federatif yönetim gündeme gelse güvenlik kaygıları harekete geçirilir ve bu tartışmaların vatanın bölünmez bütünlüğüne yönelik bir tehdit unsuru oluşturduğu söylenir ve birileri hain ilan edilir.

Eyalet sistemi tartışmalarının odağında ise bu modelin Türkiye'nin üniter yapısını bozacağı ve sonunda ülkenin bölünmesine yol açacağı kaygıları vardır.

Eyalet sistemi ile Kürt sorunu arasında bir ilişki kuruluyor olsa da geçmişe bakıldığında sisteme yönelik tartışmaların sadece Kürt siyasetçilerin tekelinde olmadığı ve farklı siyasi yelpazeden siyasetçilerin de bu sisteme destek verdiği görülür.

Tam da bu noktada Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Misak-ı Millîyi kavrarsak, Suriye ve Irak’taki sorumluluğumuzun ne olduğunu anlarız” sözü, özerklik veya eyalet sistemi tartışmalarına farklı bir anlam kazandırır.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti, etnik federasyon tezini, özellikle Kıbrıs eksenli görüşmelerde yıllardır gündeminde tutuyor. Bunun bir sebebi de 1923’ten beri adeta cumhuriyetin zırhı rolünü üstlenen üniter devlet modelinden sıyrılmak olabilir.

Nitekim dönemin Başbakanı İsmet İnönü, 4 Şubat 1964 günü Amerikan New York Times gazetesinde yayımlanan demecinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Kıbrıs’ta “etnik federasyon”dan başka hiçbir siyasi çözümü kabul etmeyeceğini dünyaya ilan etmiş, “Kıbrıs için razı olacağımız asgari çözüm, federasyondur” demişti.

1964’te Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Kıbrıs sorununa önerdiği “siyasi çözüm”; “Etnik Federasyon”du. O tarihte ne terör örgütü PKK ne de Kürt sorunu vardı?

Kürt açılımı nedeniyle bu konuda birinciliği Cumhurbaşkanı Erdoğan'a vermek veya yaftalamak isteyenlerin hevesleri kursaklarında kalabilir. Çünkü Erdoğan'a gelinceye kadar kimler yok ki?

Türkiye'de genellikle eyalet sistemi tartışmalarını ilk olarak ailesi de Kürt kökenli olan 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın başlattığı sanılır.

Oysa sanıldığının aksine bu konuyu gündeme getiren 1980 askeri darbesi sonrası Milli Güvenlik Konseyi Başkanlığından 7. Cumhurbaşkanlığına sıçrayan Türk kökenli Kenan Evren’dir. Bu demek oluyor ki eğer Eyalet Sistemini konuşmak hainlikse o zaman Türk kökenli Kenan Evren de bu kategoridendir. Böyle çarpık zihniyet olabilir mi?

Süreçten kısaca söz edelim…

Ekim 1983'te bölge valilikleri kararnamesi hazırlandı ve kararname, kısa süre sonra göreve başlayan Özal hükümetine gönderildi. 71 Sayılı Bölge Valiliği Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'de Türkiye'nin, her birinde merkez bir ilin bulunduğu sekiz bölgeye bölünmesi ve zamanla valilerin halk tarafından seçileceği "bir eyaletler yönetim biçimine" geçilmesi öngörülüyordu.

Ancak Nakşibendi Kürt Turgut Özal’ın başbakanı olduğu ANAP hükümeti, selefi Bülend Ulusu tarafından Milli Güvenlik Konseyi üyesi kuvvet komutanları ve MGK Başkanı Kenan Evren'in talimat ve talebiyle hazırlanan bu kararnameyi reddetti.

Bu red edişin arka planında gerçekten Türk Milliyetçiliği mefkuresi mi yoksa Türkiye'nin sınırları dışında nüfuz sahibi olmasını istemeyen dış mihrakların etkisi mi oldu?

Bununla birlikte kararnamenin reddi, eyalet sistemini gündemden düşürmedi. 1987 genel seçimlerinden hemen önce Türkiye'deki yedi coğrafi bölgenin eyalete dönüştürüleceği yönünde haberler basına düştü.

Özal hükümetinin, yedi coğrafi bölgenin eyalet yapılması ve yerel yönetimleri güçlendirecek adımlar üzerinde bir çalışma yaptığı belirtiliyordu.

Özal'ın Mart 1989'da Konya'nın Ereğli ilçesinde açıkladığı model de eyalet sisteminin örneği olarak görüldü. Buna göre, büyükşehir ilan edilen illerin çevresindeki illerle irtibat halinde olması öngörülüyordu: "İller sayısı 100'ü aşarken, büyük şehirli iller de 'büyük il' olacak. Türkiye'de bu özelliğe sahip 16 il var. O 16 il, civarlarındaki illerle irtibatlı olacak. Ama bu demek değil ki, Türkiye'deki bütün illerin bir 'büyük il'le irtibatı olsun. Ona belki zamanla gidilir. Ama bu, belki 'eyalet........

© Dikgazete.com