Ahmet Arslan

CPA, MBA

Uluslararası literatürde “Sovereign Wealth Fund” olarak adlandırılan varlık fonları genellikle ödeme fazlaları, resmi döviz işlemleri, devletin yaptığı transfer ödemeleri, özelleştirme gelirleri, bütçe fazlası ve/veya doğal kaynakların ihracatından elde edilen gelirlerden oluşan bir fon veya kurumdur.

Sovereign Wealth Fund Institute tarafından yapılan söz konusu tanıma göre, varlık fonu tanımı merkez bankaları tarafından tutulan rezervleri, kamu iktisadi teşebbüslerini, işçi ve işveren tarafından finanse edilen sosyal güvenlik kurumlarını ve bireyler adına yönetilen varlıkları kapsamamaktadır.

Bir varlık fonundan söz edilebilmesi nakit üreten (cash-generating) bir varlığın (finansal veya finansal olmayan) söz konusu olması gerekmektedir. Bu bağlamda, varlık fonları kaynaklarını;

1- Emtialardan (devlet tarafından sahip olunan ve ihraç olunan) veya

2- Emtia dışı varlıklarından (döviz rezervlerinin transferlerinden),

sağlamaktadır.

Döviz gelirleri arttıkça ülkeler yatırımlarını çeşitlendirme ve daha büyük getiriler sağlama yoluna giderler. 2005 yılından itibaren en az 40 varlık fonu kurulmuş olup, başta petrol ve gaz olmak üzere emtia fiyatlarının artışıyla birlikte varlık fonlarının yönetimindeki varlıkların büyüklüğü yaklaşık olarak 7 Trilyon Dolar seviyesine çıkmıştır.

1. Varlık Fonları neden kurulur?

Varlık fonlarının başlıca amaçları şunlardır:

1- Ekonomiyi ve bütçeyi kamu gelirleri veya ihracat gelirindeki aşırı dalgalanmalardan korumak,

2- Tükenmeye tabi emtialara (doğal kaynaklar vb.) karşı kaynak çeşitlendirmesi yapmak,

3- Döviz rezervlerinden daha yüksek getiri elde etmek,

4- İstenmeyen likiditeyi eritmek konusunda para otoritelerine yardımcı olmak,

5- Gelecek nesiller için tasarrufları arttırmak,

6- Ekonomik ve sosyal kalkınmayı finanse etmek,

7- Hedef ülkelerde uzun dönemde sürdürülebilir sermaye büyümesini sağlamak,

8- Siyasi stratejiler.

Varlık fonlarının amaçları aynı zamanda varlık fonunun türünü de belirlemektedir.

2. Varlık Fonlarının Türleri

Varlık fonlarının başlıca türleri şunlardır:

1- Stabilizasyon (İstikrar) Fonları

2- Tasarruf/Gelecek Nesil Fonları

3- Emeklilik Rezerv Fonları

4- Rezerv Yatırım Fonları

5- Stratejik Kalkınma Fonları.

Stabilizasyon (İstikrar) fonu, iç ekonomiyi petrol gibi emtialardan gelen büyük gelir akışlarından korumak için bir hükümet........

© Ekonomim