SORU: İyi günler diliyorum. 12 kişilik bir muhasebe ofisinde çalışıyorum. 12 kişilik iş yerinde sadece bir çalışan, işveren tarafından sabit (gündüz) vardiyada çalıştırılıyor. Diğerleri ise vardiyalı bir şekilde çalıştırılıyor. Bu yasal mıdır? İş yerine karşı ne gibi haklarımız vardır?
CEVAP: İyi günler diliyorum ben de. İş Kanunu’nun ‘eşit davranma ilkesi’ başlıklı 5. maddesi, “İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz. İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmi süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz. İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz” hükmü yer almaktadır.
Bu maddede yer alan düzenlemeler, işçinin dili, dini, ırkı, cinsiyeti, engellilik gibi düzenlemeler işverene eşit davranma yükümlülüğü yüklerken, ayrıca, işçilere ayrımcılık yapmamasına ilişkin yasaklar da getirmektedir. Ancak, madde metninde yer alan, “... Esaslı sebepler olmadıkça...” ifadesi işverenin yönetim hakkı kapsamında bazı düzenlemeler yapabilmesinin de önünü açmıştır.
Kanunun bu açık hükmüne göre, işveren iş yerinde işçilerine ayrımcılık yapamaz ve eşit davranma yükümlülüğüne uymak zorundadır. İşveren, işçileri arasında ayrım yapıyor ve eşit davranmıyor ise işçiler iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatını almaya hak kazanabilirler. Ayrımcılık yasağının ihlali ayrıca işçi açısından eşit davranma borcunun ihlaline dair verilen eşit davranmama tazminatına da hak kazandıracaktır.
Burada, dikkat edilmesi gereken hususlardan bir tanesi, “İşin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça” istisnasıdır. Bu açıdan örneğin, farklı çalışma koşullarına sahip olan işçiler arasında eşitlik tam olarak uygulanmayabilir. Bu husus, işverenin yönetim hakkı kapsamında ele alınır. Ancak, bu durumda dahi objektif bazı ilkelerin varlığına bakılır.
Eşit davranma borcu yaş, kıdem gibi objektif nitelikler ve yetenek, beceriklilik gibi sübjektif niteliklerle de ilgili olabilmektedir. Burada önemli nokta ‘ayrımcılığın’ işin niteliğine ilişkin olmasıdır.
Yargıtay, iş yerinde çalışan ve aynı işi yapan işçilerin ücretlerinin kıdeme bağlı olarak farklılık göstermesini eşitlik ilkesine aykırılık olarak değerlendirmemiştir. (Yargıtay 22. HD, 2017/ 37596 E, 2017/ 28185 K,)
Sizin sorunuzda belirtmiş olduğunuz hususlar, bu değerlendirmeler kapsamında ele alındığında, tek bir işçinin gündüz vardiyasında sürekli çalıştırılması o işçinin bazı sağlık, engellilik durumlarına istinaden uygulanmakta olabilir. Ancak, ortada hiçbir objektif, somut bir durum bulunmamasına rağmen böyle bir çalışma sistemi getirilmesi, aynı işi yapmanıza rağmen, diğer çalışana daha uygun çalışma koşulları sağlanması husususun hangi gerekçelerle işin niteliğinden kaynaklandığını açıklanmasını isteyebilirsiniz. Bu açıdan bu ayrımcılığın neden kaynaklandığına dair işverene bir yazılı başvuru yapabilirsiniz. İspat yükü işçinin üzerinde olduğu için, belge, yazı ve diğer lehinize delillere sahip olmanız da iddianızı ispatlama açısından size avantaj sağlayacaktır.
Bazı istisnalar dışında işveren işçiler arasında ayrımcılık yapamaz
13
13
11.12.2023
SORU: İyi günler diliyorum. 12 kişilik bir muhasebe ofisinde çalışıyorum. 12 kişilik iş yerinde sadece bir çalışan, işveren tarafından sabit (gündüz) vardiyada çalıştırılıyor. Diğerleri ise vardiyalı bir şekilde çalıştırılıyor. Bu yasal mıdır? İş yerine karşı ne gibi haklarımız vardır?
CEVAP: İyi günler diliyorum ben de. İş Kanunu’nun ‘eşit davranma ilkesi’ başlıklı 5. maddesi, “İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz. İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmi süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz. İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz” hükmü yer almaktadır.
Bu maddede yer alan düzenlemeler, işçinin dili, dini, ırkı, cinsiyeti, engellilik gibi düzenlemeler işverene........
© Evrensel
visit website
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Mort Laitner
Rami G Khouri
Ali Fathollah-Nejad
Nikkei Editorial
