Yerel seçim tartışmalarının olduğu şu günlerde yönetime aday olanların sıklıkla dile getirdiği ifadelerden birisi de “katılımcı yönetim” oluyor. Kentleri, yaşam alanlarımızı yöneticilerle birlikte planlamaktan söz ediyorlar. Peki adayların bu vaadi mevcut sistem içinde mümkün mü? Kentleri biz biçimlendirebilir miyiz?[1]

Bu konuda Arnstein’ın sıkça başvurulan görseldeki katılımcılık merdiveni yol gösterici olabilir.[2] Arnstein katılımı kısaca üç bölüme ayırır. En alt bölüm “katılım olmamasıdır”. Bunun yolu da “manipülasyon” ve “terapi” ile sağlanır. Bir üst basamak “göstermelik katılımdır”. Bu seviyede katılımcılara “bilgilendirme” yapılır, onlardan veya uzmanlardan “danışmanlık” alınır, böylece herkes “yatıştırılır”. Son basamak ise, “yurttaş gücünün derecelerine” işaret eder. Bunların en alt seviyesi “ortaklıktır”. Bir üst seviye “devredilmiş yetki” iken, en üst seviyedeki katılımcılık “yurttaş denetimi” olarak tariflenir. Mevcut kentleşme pratikleri içerisinde planlama süreçlerine halk katılımı gerçekten de bu şekilde işler. Burjuva katılımcılık olarak da tarif edebileceğimiz bu yöntem, demokrasinin daha fazla işlediği yerlerde son basamağın alt kademelerine kadar erişebilir. Ancak tamamen yurttaş denetiminin sağlandığı ve gücün yurttaşa/topluluğa devredildiği, halkın karar verici olduğu bir seviye nadirdir. Zira en doğrudan ifadeyle sınıfsal düzen içinde gücün halka devredilmesi istenmez.

Bu tabloyu Türkiye’den somut pratikler üzerinden ele alırsak; örneğin bir yere imar faaliyeti yapılmak istendiğinde çevre etki değerlendirme (ÇED) raporları hazırlanır. ÇED’in gereklerinden biri de ilgili imar faaliyetinden etkilenecek olan halkın katıldığı toplantılar düzenlenmesidir. Sık sık basına yansıdığı üzere bu toplantılara katılan halka sadece bilgilendirme yapılır. Tüm plan, proje zaten önceden hazırlanmıştır. Toplantıda itirazlar kayda alınsa bile projeye etki etmez. Bu bağlamda ÇED toplantıları esasen göstermelik bir katılım zemini hazırlar. Bir diğer deyişle boş gösteren bir ortam kurulur. Tam da bu nedenle çok defa halk itirazlarına sahne olur. İstanbul’da Galataport, Haliçport, Kanal İstanbul projesine,........

© Evrensel