Küresel kapitalizmin yapısal bunalımı, küresel kriz döngülerinin zaman aralıklarını daraltıyor, aynı zamanda krizlerin süresini de uzatıyor. Her kriz, bir diğerine göre daha kalıcı ve uzun süreli oluyor. Aslına bakılırsa, 2001’den bu yana krizden ne zaman çıktık ve yeni bir krize ne zaman girdik, bu soruya net bir cevap vermek bile mümkün değil. Her kriz, aynı zamanda gelişen ülkelerle gelişmiş ülkeler arasında bir gerilime de sebep oluyor. Çünkü genelde, küreselleşme sayesinde yıldızı parlamaya başlayan gelişen ekonomilerin pek çoğu, küresel krizlerde en fazla zarar gören ülkeler oluyor. İşte bu sebeple de küresel ekonomi içinde yeni arayışlara yönelik ilgi sürekli olarak artıyor. Bunun en bilindik örneği, artık herkesin merakla izlediği BRICS ve bu oluşumun kısa süre içinde siyasi etkileri olması da beklenmeli.

Şu sıralar gündemde olan ve bundan böyle çok kez duyacağımız bir terim de ‘Küresel Güney’... Son olarak İsrail-Filistin çatışmasında da gündeme geldi, tıpkı daha önce Rusya-Ukrayna savaşında olduğu gibi... Batı'nın gelişmiş ekonomilerinin savaşı körükleyen stratejilerine karşı, gelişen ekonomilerin yönetimleri savaşlara karşı bir tutum alıyor. Zira savaşın küresel ekonomik etkilerinden en çok etkilenen ülkeler onlar. Bu sadece bir örnek, söz gelimi dedolarizasyon da bu ülkelerin özlemle beklediği ve desteklemeye hazır oldukları bir başka mesele. Şimdilik ulusal para birimleriyle dış ticaretin artma eğilimi gündemde, ama asıl hedef doların referans para birimi olarak küresel ticaretteki payının azaltılması... Hemen olacak bir şey değil, ama yavaş yavaş oluyor.

Şu ‘Küresel Güney’in nasıl bir tanım olduğunu anlamak açısından Joseph S. Nye Jr.’ın Project Syndicate’te yayımlanan bir yazısına bakmakta fayda olabilir. Gelişmiş ekonomilerinin ‘Küresel Güney’i nasıl algıladıklarını ve ne kadar rahatsız olduklarını daha iyi anlamak için. Zira bu kişi Harvard Üniversitesi’nde bir profesör ve aynı zamandan ABD Savunma Bakanı’nın eski yardımcısı... Önce coğrafi açıdan ‘Küresel Güney’ terimini eleştirerek giriyor yazıya. ‘Küresel Güney’e öncülük etmek için yarışan gelişen ekonomilerin üç devinin, yani Rusya, Çin ve Hindistan’ın, ekvatorun kuzeyinde kaldığını belirterek ‘Küresel Güney’ teriminin yetersiz bir tanımlama olduğunu iddia ediyor. Ve buradan yola çıkarak ‘Küresel Güney’in bir ekonomik tanımlamadan çok siyasi bir tanımlama olduğunu belirtiyor. Doğru, zira bu coğrafi olmanın ötesinde post-emperyalist ülkelere karşı bir dayanışma paktının nüvesi gibi de görülebilir, ancak ortak çıkar ve kalkınmayı, aynı zamanda ekonomik özgürlüğü de hedefliyor. Yani doğal olarak ekonomik olduğu kadar siyasi bir öbeklenme de...

Nye, sonra bir gönderme yapıyor geçmişe, hani Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin efsanevi lideri Josip Broz Tito’nun önderliğini yaptığı ‘Bağlantısızlar Hareketi’ne... 1955 yılında Endonezya’nın Bandung kentinde bir aya gelen........

© Gazete Duvar