Kuşkusuz dünyanın en prestijli bilim ödülü Nobel’dir. Kazananlar yaz sonu gibi belli olsa da tören Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta yapılır. 2023 ödülleri de geçen ay, bir eksikle, sahiplerini buldu. Sadece Barış ödülünü “İran’da kadınlara yönelik baskıya karşı insan hakları ve özgürlükleri” mücadelesinden dolayı alan Narges Mohammadi hapiste olduğundan törene katılamadı. Her yıl olduğu gibi bu yıl da ödül alanlar çokça tartışıldı ama gördüğüm kadarıyla bazı noktalar genellikle eksik kalıyor.

Öncelikle Nobel ile ilgili bir tür şehir efsanesine değinmek gerekiyor. Demek istediğim Alfred Nobel’in, geliştirdiği dinamitin insanlara verdiği zarardan büyük üzüntü duyup bu ödülleri koyduğu efsanesi. Bir gazeteye verdiği demeçte, “Dünyada çok büyük güce sahip patlayıcılar mevcuttur. Eğer ben düşük güce sahip patlayıcı madde icat etmeseydim, çok daha güçlülerini icat edeceklerdi” demişti. Gazeteci konuşmasında bir çelişki olduğunu söyleyince de “Evet, benim yaşamım zaten paradokstur. İhtiyar yaşımda ben İsveç’te top üretim fabrikası kurdum. Dünyada barışı sağlamanın tek yolu savaşı imkânsız kılacak silahların üretilmesidir. Öyle bir gün gelecek ki ilk ateş açan galip olacak” diye eklemişti. (1) Bırakın üzülmeyi, Alfred Nobel daha güçlü bir patlayıcı geliştirmediği için hayıflanmaktadır.

Nobel ailesi özünde dünya ölçeğinde büyük bir silah tüccarıdır. Sermaye birikimlerinde Bakü petrollerinin önemli katkısı olmuş, hatta Bakü’ye gelen ilk yabancı yatırımcılar oldukları söylenir. İlk kez Kırım Savaşı’nda Osmanlıların da içinde bulundukları müttefiklere karşı Nobel üretimi deniz mayınları kullanılmış. 1870 Prusya Savaşında da nitrogliserinin (dinamit) Fransa’ya girişini sağlamışlar. Sonrasında savaş topu üretimine girip bu işten de büyük paralar kazanmışlar. Alfred........

© Gazete Manifesto