Son Güncellenme Tarihi: Şubat 28, 2024 / 07:00

Hani derler ya bin yıllık mevzu diye, bugün ben size on binlerce yıllık bir mevzuyu anlatacağım. Küçükken de gençliğim boyunca da hatta hala sahne sanatlarına ilgi duyduğumdan olsa gerek size anlatacaklarımı şöyle bir kafamda toparlayayım dediğim andan beri kafamın içi film stüdyosu gibi. Dekorlar değişiyor, kostümler farklılaşıyor, repliklerde oynamalar oluyor ama “devam filmi” gibi anlatacaklarımda bir tek başrol oyuncusu değişmiyor.

O bir bakıyorsunuz su gibi, bir bakıyorsunuz en sert kayalardan biri. Bir bakıyorsunuz narin mi narin dokunmaya gelmiyor, bir bakıyorsunuz en gaddar cellattan beter peygamberlerin bile canına kast ettiriyor. Kim mi bu başrolümüz… Para elbette. Çeşitli kültürlerde farklı farklı anlamlar yüklenmiş eril ve dişil ayrımı kullanan dillerde bazen kılıç kuşanmış erkek olmuş, bazen kucak açmış sarmış sarmalamış anaç olmuş.

Hadi ilk film platomuza beraber bir uğrayalım. İlk insanlar var yeryüzünde. Evet, tam da tahmin ettiğiniz gibi yeşili yeşil, mavisi mavi tertemiz henüz insanla kirlenmemiş bir dünyadayız. Ama o yaşama güdüsü var ya bir şekilde hayatta kalmak için atalarımız önce tahılı evcilleştiriyor. Ardından hayvanı. On binlerce yıl sonra evcilleşemeyen tek canlı hala biziz sanırım.

Dünyanın ilk parası Sümerlerin arpası

Dağları oyup kendilerine barınacak alan yaratan atalarımız da acaba yuvaya çevirmeye çalışmış mıdır evciklerini? Ya da bir odacık bir odacık diye ne zaman evlerini büyütmek akıllarına geldi? “Ekonomi Biliminden” bihaberken nasıl ürettiler nasıl bölüştüler nasıl tükettiler acaba?

Erkek avladı, kadın hazırladı. Kadın avladı, erkek hazırladı. Avcı toplumdan ne zaman ki avcı toplayıcılığa geçti insanlık, işte galiba orada başladık bölüşememeye.

Evcilleştirebildiğin bitkiden yiyecek edin, yakalayabildiğin hayvandan beslen. İlk acımasızlıkları hayvanları yakalamak ve yemek için başka hayvanları evcilleştirmek miydi acaba?

Hayat böyle sürüp giderken atalarımız sadece değiş tokuşa başladılar. Şimdi üniversitelerin iktisat bölümlerinde “trampa ekonomisi” diye anlatılıyor.

Doyurulması gereken kişi sayısı arttıkça değiş tokuşun öyle bir öpücükle olamayacağı gerçeği ile tanıştı ataşlarımız. Ve tüm uygarlığın doğduğu bu topraklardan doğdu dünyanın ilk parası. Ver arpayı, al hizmeti. Evet, arpa ilk paramız olmuştu böylece.

Mezopotamya’nın verimli topraklarını ilk ehlileştiren Sümerlerin arpası dünyanın ilk parası oluverdi. O arpa sadece karın doyurmakla kalmadı. O sarı başak tarlaları kimilerinin maaşı, kimilerinin serveti oldu. Hal böyle olunca ihtiyaçtan fazlasını üretmeye başladı insanoğlu. Fazlasını saklamak gerekti. İlk bankaların mevduatları başaklardı belli ki.

Hayatta zor olan ne üretmek ne tüketmek. Zor olan hep bölüşmekti. İnsanlığın düzeni bence ilk burada bozuldu. Birileri fazla üretti, birileri fazla tüketti, birileri fazla biriktirdi, kıtlık oldu. Bakın karaborsanın tarihi araştırsak........

© Gazete Pencere