Yazının girizgahında Kadınlar Günü’nün yanına neden Newroz’u ekledim, sanırım merak etmiş olmalısınız! Onu, yazının sonuna bırakacağım, Şair Sırri Hanımla trajik bir ilgisi ve konuyla dair şiiri olması nedeniyle tabii ki!

Şair Sırri Hanım 1814 yılında şehrin eşraf ailelerinden Ahmed bey ile Şeyhzadelerden Fatma Hanımın ikinci çocuğu olarak dünyaya gelir. Ailenin ilk çocuğu o da kardeşi gibi şair olacak olan Hatice İffet hanımdır.

Hem babası hem de annesi aydın ileri görüşlü olup iki kızlarının da eğitimleriyle ilgilenip zaten bildikleri Türkçe ve Kürtçe’nin yanında Arapça ve Farsça öğrenmelerini de sağlayıp dönemin Diyarbekir’in de eğitimlerini en üst düzeyde almalarını sağlayarak, Osmanlı, Türk, Arap ve İran edebiyatına vakıf olmalarına özel önem gösterirler.

Rahile Sırrî Hanım eğitimini tamamladıktan sonra yine şehrin tanınmış ailelerinden olan Gülşeni’lerden Tahir Ağazade Sem’anoğlu Bekir Bey ile evlenir. Mehmet Emin ve Rıf’at isimlerinde iki oğlu ile Nihâl adında bir de kızı olur.

Anne tarafı Şeyhzade, eş tarafı Gülşeni olunca gerisini artık siz düşünün. Kürtler arasında ve coğrafyada yaygın olan Şeyh Abdülkadir-i Geylani (Şairin dizelerinde Gîlanî diye geçer) taraftarlarınca kabul gören Kadiri tarikatının ehli olur. Ki bu durum şiirlerinin tasavvufi ruhuna da ziyadesiyle yansır.
1870 yılına kadar Diyarbekir’de şehrinde ve şimdilerde Şehzadeler Konağı olarak bilinen evinde yaşayan Sırri Hanım; oğlu Mehmet Emin’in Irak’ın güneyinde Bağdat ile Basra arasında aşiretler konfederasyonu olan bölgedeki Müntefik Sancağına Muhasip olarak tayini çıkınca yol üzerinde Diyarbekire uğrayan oğluyla birlikte gider Sırri Hanım. Ana oğul dönemin Bağdat Valisi Mithat Paşa’yı (28 Şubat 1871) da ziyaret ederler.

O ziyarette irticalen (doğaçlama) Mithat Paşa’ya bir kaside sunar. Ve sunumunu da şöyle yapar: “Geçende (Diyarbekir’den), Der-Se’âdet’den gelmiş olan muhasebecilerden Müntefik Sancağı muhasebeciliğine tâ’yin ve i’zâm buyurulan Dîyârbekirli Mehmed Emin Efendi kullarının vâlidesi SIRRİ Hanım cariyeleri olduğumdan, mahsûsen velî ün-ni’met efendimizin evsâf-ı âliyyesini mutazammın olarak söylemiş ve hatt-i destimle yazmış olduğum bir kıt’a kasîde-nâmeyi takdime isticâr eyledim…”

Toplam 104 dizeden oluşan Kaside “Osmanlı Tarih ve Edebiyatı” mecmuasının 28. Sayısında yer alır. Benim bu paylaşım alıntım ise 1969 Diyarbakır Halkevi 14 nolu Yayını Şevket Beysanoğlu imzalı “Kadın Şairlerimizden Sırrî ve Divançesi”nin 18-22. sayfalarındandır.*
“Bu devr-i ‘Muktedir-Billah’ı Bağdad-i sadef görsün / Hilafet tahtgâhında........

© Güneydoğu Ekspres