Kıymetli okurlarım!

Bildiğiniz üzere, ülkemizin dört bir yanındaki milyonlarca çalışanın heyecanla beklediği bir kararın arifesindeyiz. Evet; asgari ücret belirleme sürecinde artık sona geldik. Her zamanki gibi, bu kararın ne olacağını merakla bekliyoruz.

Neden mi?

Çünkü asgari ücret toplumun tamamını, yani hepimizi yakından ilgilendiriyor. Alınacak karar; yaşam standardından ekonomiye, iş dünyasından sosyal dengeye kadar birçok alanda büyük etkileri de beraberinde getirecek.

Asgari ücretin belirlenmesi kararı, adeta bir taşın suya atılması gibi dalga dalga yayılır. İşverenler maliyetlerini yeniden değerlendirirken, çalışanlar aile bütçelerini gözden geçirirler. Ekonomi uzmanları, bu kararın toplumun genel ekonomik dengesi üzerindeki etkilerini analiz ederler.

Neyse ki heyecanlı bekleyiş bu hafta itibariyle son bulacak.

PEKİ NEDİR BU ASGARİ ÜCRET?

Asgari ücret esasen çalışanlara ödenebilecek en düşük ücret seviyesini ifade eder. Çalışanın rızasıyla bile olsa, asgari ücret altında maaş verilemez. İş Kanunumuza göre; Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen asgari ücretten daha düşük bir ücret ödenmesi durumunda, işverenler idari para cezası ile muhatap olmak durumunda.
Ücretli kesimin ülke refahından hak ettiği payı alması bakımından asgari ücretin seviyesi çok önemli. Ancak asgari ücret seviyesi, ücretlinin minimum ücret düzeyini göstermenin çok ötesinde anlamlar da ifade ediyor.

MALI MEVZUATTA YER ALAN BİRÇOK PARASAL SINIR ASGARİ ÜCRET SEVİYESİNE GÖRE BELİRLENİYOR

Örneğin esnaf muaflığı… İş yeri açmadan, evlerde el emeğiyle ürettikleri malları satan kişiler esnaf muaflığı kapsamında gelir vergisi ödemiyor. Özellikle ev hanımlarının yararlandığı bu muafiyet için, yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarının asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmaması gerekiyor.

Yine, Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların asgari ücreti aşmayan ücretleri gelir vergisinden istisna.

Kadın çalışanlara yapılan ve gelir vergisinden istisna olan kreş yardımlarının sınırı da asgari ücret seviyesiyle çiziliyor. İstisnaya konu kreş yardımı, asgarî ücretin aylık brüt tutarının yarısıyla sınırlı.

Gelir vergisi beyannamesi üzerinde gelirlerden indirimi yapılan şahıs sigorta primlerinin üst sınırı da yine asgari ücretle çiziliyor. İndirime konu sigorta primlerinin tutarı asgari ücretin yıllık tutarını aşamıyor.

İşte, asgari ücretin artmasıyla vergi kanunlarında belirlenen istisna ve indirimlerin sınırları da artmış olacak. Bu durum, devletin istisna ve indirimler suretiyle, daha fazla tutarda vergiden vazgeçmesi anlamını taşıyor.

Tabi, sadece vergi değil, sigorta mevzuatında da birçok parasal sınır asgari ücrete göre belirleniyor.

Örneğin aylık toplamı asgari ücretin %30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payı tutarları, kazanca dahil edilmeyip, sigorta priminden istisna oluyor.

Ayrıca SGK tarafından verilen idari para cezaları da yine asgari ücrete göre belirleniyor. 5510 sayılı Kanun’da kurumca verilecek idari para cezaları “asgari ücretin yarısı, asgari ücretin 5 katı, asgari ücretin 2 katı...” gibi parasal sınırlara tâbi.

ASGARi ÜCRET SADECE MAVi YAKALILARI DEĞiL, BEYAZ YAKALILARI DA YAKINDAN İLGiLENDiRiYOR

Çünkü, asgari ücrete isabet eden ücretlerden gelir vergisi alınmıyor. Sadece asgari ücretlileri değil, ücret geliri elde eden herkesi ilgilendiren bu istisna düzenlemesine göre; asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra, kalan tutara isabet eden ücretlerden vergi alınmıyor. Bu durum işverenin üzerindeki vergi yükünün azalmasına, çalışanın eline daha fazla net maaş geçmesine imkân sağlıyor.

Ülkemizde mavi yakalı olarak bilinen, yüksek öğrenimi bulunmayan ve nitelikli olmayan işlerde çalışan milyonlarca asgari ücretli var. Yapılacak asgari ücret zammının zaten bu kimselere doğrudan olumlu bir katkısı olacak. Ancak zam miktarı, daha nitelikli işlerde çalışan ve beyaz yakalı olarak tabir edilen çalışanları da oldukça yakından ilgilendiriyor. Zira onların da asgari ücrete isabet eden ücretleri vergiden istisna. Yapılacak zamla birlikte ücretlerinin daha büyük bir kısmından vergi alınmayacak.

PERSONEL MALİYETİ DE ARTIYOR

Asgari ücret zammının çalışanlar adına olumlu etkiler meydana getireceğinde şüphe yok. Ancak asgari ücretin artması, genel ücret düzeyini de artırmış olacak. Bugün asgari ücret düzeyiyle ilgili çok farklı rakamlar ifade ediliyor, asgari ücretin net 16 bin ve hatta 17 bin lira civarında olacağına ilişkin senaryolar konuşuluyor.

Hatırlarsanız Merkez Bankası Kasım ayında, yıl sonu enflasyon beklentisini revize ederek %58’den %65’e çıkarmıştı. Bu yılın ilk 6 ayı için geçerli olan net asgari ücret 8.506 lira idi ve yaklaşık %34’lük bir zamla bu tutar 11.402 liraya çıktı. 2023 yılı son 6 aylık enflasyon rakamlarını göz önüne aldığımızda, enflasyon oranında zam yapılması halinde asgari ücret miktarı neredeyse 15 bin lira civarında olabilir.

Öte yandan TCMB daha önce %33 olarak tahmin ettiği 2024 yılı enflasyon beklentisini %36’ya yükseltti. Mehmet Şimşek'in asgari ücret artışının hedeflenen enflasyona göre yapılması gerektiğine ilişkin sözlerini düşündüğümüzde takriben %40’lık bir artışla asgari ücretin 16 bin lira olması da muhtemel.

Asgari ücretin bu seviyeye çıktığı durumda, işverenler beyaz yaka çalışanlarına da en az bu oranda zam yapmak durumunda kalacak.

YÜKSEK ASGARİ ÜCRET KAYIT DIŞI İSTİHDAMA SEBEP OLMASIN

Asgari ücret kararları, emeği korumaya yönelik olarak alınıyor. Ancak yüksek ücret düzeyinin, işverenleri kayıt dışı işçi çalıştırmaya sevk edebileceğini de unutmayalım. Ülkemiz son yıllarda giderek artan bir göçmen nüfusu barındırmakta. Herkesçe malum olduğu üzere, göçmenler çok düşük ücretlere çalışmaya razı olabiliyorlar.

Asgari ücretin yüksek belirlenmesi ve denetimlerin iyi yapılmaması, kayıt dışı istihdamın artmasına neden olabilir, işverenler kayıt dışı olarak ve düşük ücretle çalışmaya razı olan göçmen işçilere yönelebilirler. Bu durum yerli işçilerin iş bulmasını zorlaştırdığı gibi, prim kaybı nedeniyle sosyal güvenlik sistemini bozucu etkilere de sebep olabilir.

ÜCRET ARTIŞLARI ENFLASYONA OLUMSUZ ETKİ YAPAR

Görüldüğü üzere asgari ücret; mali mevzuattaki parasal sınırlardan enflasyona ve emek piyasasına kadar birçok alanı, birçok konuyu ilgilendiriyor. Öte yandan, hemen hemen herkes asgari ücretle ilgili alınacak kararın yaklaşan seçimleri etkileyen önemli bir faktör olduğunda hemfikir. Zira çalışan nüfusun büyük bir kısmını ücretliler oluşturuyor. Aileleriyle birlikte düşündüğümüzde alınacak karar milyonlarca vatandaşın ekonomik durumunu etkileyecek.

Ücretlilerin refahtan daha çok pay alması, vatandaşlara enflasyonun üzerinde bir refah payı sağlanması çok önemli. Ancak genel ücret düzeyinin artmasının, işverenlerin maliyetlerini, dolayısıyla genel maliyetleri ve fiyat düzeyini artırması söz konusu olacaktır.

Önümüzdeki aylarda enflasyon oranlarında dikkate değer düşüşler bekleniyor. Ancak genel ücret düzeyinin yükselmesiyle, işverenlerin bu maliyetleri ürettikleri ürünlerin fiyatlarına yansıtmaları da kaçınılmaz.

Bu nedenle en önemli meselemizin enflasyon olduğunu unutmadan, itidalli bir şekilde hareket etmek gerekiyor. Enflasyonu tetikleyecek bir asgari ücret artışı, vatandaşın gelirinin enflasyon karşısında erimesini beraberinde getirecektir. Asgari ücret kararının bu nedenle daha oldukça dikkatli alınması gerekiyor.

SON SÖZLERİM

Asgari ücret meselesi; yüksek enflasyon ve seçim dönemlerinin çakışmasıyla birlikte gündemimizi uzun zamandır normalden fazla bir şekilde meşgul ediyor. Ücret düzeyinin artması enflasyona olumsuz etki yapıyor elbet. Ancak hayat pahalılığı da ortada.
Cumhurbaşkanımızın; “Vatandaşımızı enflasyona ezdirmeyeceğiz.” şeklindeki beyanları da halen akıllarda.

Mehmet Şimşek’in “hedeflenen enflasyon” açıklamasını da dikkate aldığımızda, asgari ücretin 16 bin lira altında belirlenmesini pek mümkün görmüyorum. Bu miktarın üzerine bir de “Cumhurbaşkanı zammı” yapılmasını muhtemel görüyorum. Sonuçta 16-17 bin net asgari ücretle yeni yıla girebiliriz diye düşünüyorum.

Alınacak kararın memlekete hayırlar getirmesini temenni eder, 2024 yılının milletimiz adına güzelliklerle dolu bir yıl olmasını yüce Allah’tan niyaz ederim.

İsmail Vefa AK
Twitter: @Ismail_Vefa_AK

QOSHE - Asgari ücret ve muhtemel etkileri - İsmail Vefa Ak
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

Asgari ücret ve muhtemel etkileri

4 0
27.12.2023

Kıymetli okurlarım!

Bildiğiniz üzere, ülkemizin dört bir yanındaki milyonlarca çalışanın heyecanla beklediği bir kararın arifesindeyiz. Evet; asgari ücret belirleme sürecinde artık sona geldik. Her zamanki gibi, bu kararın ne olacağını merakla bekliyoruz.

Neden mi?

Çünkü asgari ücret toplumun tamamını, yani hepimizi yakından ilgilendiriyor. Alınacak karar; yaşam standardından ekonomiye, iş dünyasından sosyal dengeye kadar birçok alanda büyük etkileri de beraberinde getirecek.

Asgari ücretin belirlenmesi kararı, adeta bir taşın suya atılması gibi dalga dalga yayılır. İşverenler maliyetlerini yeniden değerlendirirken, çalışanlar aile bütçelerini gözden geçirirler. Ekonomi uzmanları, bu kararın toplumun genel ekonomik dengesi üzerindeki etkilerini analiz ederler.

Neyse ki heyecanlı bekleyiş bu hafta itibariyle son bulacak.

PEKİ NEDİR BU ASGARİ ÜCRET?

Asgari ücret esasen çalışanlara ödenebilecek en düşük ücret seviyesini ifade eder. Çalışanın rızasıyla bile olsa, asgari ücret altında maaş verilemez. İş Kanunumuza göre; Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen asgari ücretten daha düşük bir ücret ödenmesi durumunda, işverenler idari para cezası ile muhatap olmak durumunda.
Ücretli kesimin ülke refahından hak ettiği payı alması bakımından asgari ücretin seviyesi çok önemli. Ancak asgari ücret seviyesi, ücretlinin minimum ücret düzeyini göstermenin çok ötesinde anlamlar da ifade ediyor.

MALI MEVZUATTA YER ALAN BİRÇOK PARASAL SINIR ASGARİ ÜCRET SEVİYESİNE GÖRE BELİRLENİYOR

Örneğin esnaf muaflığı… İş yeri açmadan, evlerde el emeğiyle ürettikleri malları satan kişiler esnaf muaflığı kapsamında gelir vergisi ödemiyor. Özellikle ev hanımlarının yararlandığı bu muafiyet için, yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarının asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmaması gerekiyor.

Yine, Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların asgari ücreti aşmayan ücretleri gelir vergisinden istisna.

Kadın çalışanlara yapılan ve gelir vergisinden istisna olan kreş yardımlarının sınırı da asgari ücret seviyesiyle çiziliyor. İstisnaya konu kreş yardımı, asgarî ücretin aylık brüt tutarının yarısıyla sınırlı.

Gelir vergisi beyannamesi üzerinde gelirlerden indirimi yapılan şahıs sigorta primlerinin üst sınırı da yine asgari ücretle çiziliyor. İndirime konu sigorta primlerinin tutarı asgari ücretin yıllık tutarını aşamıyor.

İşte, asgari ücretin artmasıyla vergi kanunlarında belirlenen istisna ve indirimlerin sınırları da artmış olacak. Bu durum, devletin istisna ve indirimler suretiyle, daha fazla tutarda vergiden vazgeçmesi anlamını taşıyor.

Tabi, sadece vergi değil, sigorta mevzuatında da birçok parasal sınır asgari ücrete göre belirleniyor.

Örneğin aylık toplamı asgari ücretin........

© Haber7


Get it on Google Play