Enflasyonun tüketicide yüzde 64.77, üreticide yüzde 44.22 olduğu 2023 yılında konutların kira artışı yüzde 108.6’ya vardı. Halbuki piyasa koşullarının işlediği Temmuz 2022 öncesinde yaygın olan eğilim kiraların üretici ve tüketici enflasyonunun ortalaması kadar artırılmasıydı. Bu da 2023 yılı için yüzde 54.5 düzeyinde bir kira artışı anlamına geliyor. Gerçekleşen ise TÜİK’in verileriyle tam bunun iki katı düzeyinde, yüzde 108.6.

➔ Çünkü konut fiyatları ortalama olarak 2022’de yüzde 153.3, 2023’te yüzde 99.6 arttı.

Konutun fiyatı ile kirası arasında belli bir katsayı yani işin matematiği var. Bu da diyelim ki 20 yıldır.

➔ Yani 20 yıllık kira getirisi konutun kendisini satın alabilmeli. Bu da sabit bir oran değildir, aşağı yukarı yönde değişebilir. Ama ne olursa olsun fiyat ile kira arasında doğrusal bir ilişki vardır.

KİRA KONUT FİYATI EL ELE

Türkiye’de konut fiyatları üst üste 4 yıldır dünya rekoru kırınca kiralar aynı şekilde ve biraz gecikmeyle bir seyir izliyor.

➔ Kiralar ilk kez bu kadar yüksek ve üç haneli rakamlarda. Enflasyon sepeti içinde alt gruplar arasında fiyatı en çok artan grup.

➔ Üstelik kanunen yüzde 25 ile sınırlamanın olduğu bir dönemde bunun dört katını bulan gerçekleşmeyle karşı karşıya kalıyoruz.

➔ Demek ki fiyatlara sınırlama getirmek istenen sonucu vermiyor. Hatta tersi bir sonuçla bile karşılaşmak mümkün.

➔ Çünkü sınırlama getirilen arzı kısıtlı, üretimi yılları alabilen bir ürün.

➔ Ev sahibi yüzde 25 sınırı dikkate alarak bunun gelecek yıllarda enflasyonun epeyce altında kalacağından hareketle kira artışını önden yüklemeli yapıyor. Normal koşullarda bir isteyeceği kiraya iki diyor.

➔ Nedeni de kiracı oturduğu sürece ancak yüzde 25 artırım yapabileceğini biliyor.

Böylece ilk kiralamalar suni bir şekilde yüksek düzeylerden gerçekleşiyor.

➔ Dolayısıyla yılları içeren bir zaman diliminde sonuç pek değişmiyor, sadece kiralama ve konut piyasasının normal işleyişi bozuluyor.

➔ Devletin fiyatlara müdahale etmesi ve sınırlandırmasına arz tarafı kendini ayarlıyor. Ekonomik koşullara göre fiyat uygun değilse bu kez arz azalıyor.

ARTIK TİCARİ EMLAK FİYATLARI DA BİLİNİYOR

➔ Şimdiye kadar gayrimenkul piyasasını konut satışları ve fiyatları, konut kiraları ile konut dışı emlak satışlarından izledik. Bundan sonra bu verilere ticari gayrimenkul fiyatı da eklendi.

➔ Konut fiyat istatistiklerini 2010 yılından beri derleyip açıklayan Merkez Bankası aynı şeyi ticari gayrimenkul fiyatlarında yapmaya başladı.

➔ Ticari gayrimenkul fiyat endeksi, dükkan ve ofis olarak ikiye ayrılıyor ve birleştirilmiş haliyle üç endeks olarak açıklandı.

➔ 2015 yılı ikinci çeyreğinden başlayan veri, Konut Fiyat Endeksi gibi aylık yerine üç aylık açıklanıyor.

DÜKKAN VE OFİS FİYATLARI KONUTTAN DAHA YÜKSEK

Türkiye’de ticari gayrimenkul fiyatları 2023 son çeyreğinde bir yılda yüzde 98.23 oranında arttı. Bu artış önemli, çünkü aynı dönemdeki konut fiyat artışının 23 puan üzerinde.

➔ Konut fiyatları aralıktan aralığa yüzde 75.6 artmıştı. Aradaki 20 puandan fazla farkın bir bölümü fiyat artış hızının yavaşladığı bir dönemde üç aylık ile aylık hesaplamadan kaynaklanıyor.

➔ Ancak yine de ticari gayrimenkul fiyatlarının konut fiyatlarına göre biraz önde olduğu tahmin edilebilir.

➔ Bu da bize bileşik kaplar örneğini gösteriyor. Aynı semt, aynı cadde ve aynı sokaktaki bir konut ile dükkanın ya da ofisin fiyatı da kirası da birbirine çok yakın.

➔ Konut fiyatları dünya rekorları kırarken dükkan fiyatları da, ofis fiyatları da yerinde saymamış.

MALİYETİN ÜÇTE BİRİ KİRADAN

➔ Konut ve ticari gayrimenkul fiyatlarını asıl tetikleyen, tüm zamanların rekor düzeyine çıkaran etken ise Eylül 2021’den başlayan faiz düşüşünde derin bir negatif faiz dönemine girilmesiydi.,

Eylül 2021’den Aralık 2023’e kadar geçen iki yıl bir çeyreklik dönemde konut fiyatları Merkez Bankası’nın verisiyle yüzde 485 arttı.

➔ Bitişikte yer alan tablodan görülebileceği gibi yine aynı dönemde 2021 yılının üçüncü çeyreğinden 2023’ün üçüncü çeyreğine kadar ticari emlak fiyatları yüzde 473 arttı.

➔ Burada aynı dönemde TÜFE’nin yüzde 225.8 arttığını belirtelim. Konut fiyatları TÜFE’nin yüzde 79 üzerine çıkarak enflasyonu azdırdığı da kesin.

➔ Bu sonuçlar bize, son yıllarda dışarıda yemek fiyatlarının niye bu kadar pahalı hale geldiğini gösteriyor. Maliyetin yaklaşık üçte biri kiralardan oluşuyor.

QOSHE - Dışarıda yemek niye pahalı? - Abdurrahman Yıldırım
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

Dışarıda yemek niye pahalı?

44 0
27.02.2024

Enflasyonun tüketicide yüzde 64.77, üreticide yüzde 44.22 olduğu 2023 yılında konutların kira artışı yüzde 108.6’ya vardı. Halbuki piyasa koşullarının işlediği Temmuz 2022 öncesinde yaygın olan eğilim kiraların üretici ve tüketici enflasyonunun ortalaması kadar artırılmasıydı. Bu da 2023 yılı için yüzde 54.5 düzeyinde bir kira artışı anlamına geliyor. Gerçekleşen ise TÜİK’in verileriyle tam bunun iki katı düzeyinde, yüzde 108.6.

➔ Çünkü konut fiyatları ortalama olarak 2022’de yüzde 153.3, 2023’te yüzde 99.6 arttı.

Konutun fiyatı ile kirası arasında belli bir katsayı yani işin matematiği var. Bu da diyelim ki 20 yıldır.

➔ Yani 20 yıllık kira getirisi konutun kendisini satın alabilmeli. Bu da sabit bir oran değildir, aşağı yukarı yönde değişebilir. Ama ne olursa olsun fiyat ile kira arasında doğrusal bir ilişki vardır.

KİRA KONUT FİYATI EL ELE

Türkiye’de konut fiyatları üst üste 4 yıldır dünya rekoru kırınca kiralar aynı şekilde ve biraz gecikmeyle bir seyir izliyor.

➔ Kiralar ilk kez bu kadar yüksek ve üç haneli rakamlarda. Enflasyon sepeti içinde alt gruplar arasında fiyatı en çok artan grup.

➔ Üstelik kanunen yüzde 25 ile sınırlamanın olduğu bir dönemde bunun dört katını bulan gerçekleşmeyle karşı karşıya kalıyoruz.

➔ Demek ki fiyatlara sınırlama getirmek istenen sonucu vermiyor. Hatta tersi bir sonuçla bile karşılaşmak mümkün.

➔ Çünkü sınırlama getirilen arzı kısıtlı, üretimi yılları alabilen bir ürün.

➔ Ev sahibi........

© Habertürk


Get it on Google Play