Yaşamak için günün sadece bir saatini dünyaya ayıran, bunun dışında aralıksız on beş ila on sekiz saatini perdeleri çekilmiş, mum ışığıyla aydınlanan bir odada yazarak geçiren, modern edebiyatın gelmiş geçmiş en ağır işçisi Honoré de Balzac, 51 yıllık kısa ömrünü “Burjuva, hatta yüksek burjuvaziye mensup bir kadını aramakla” geçirdi; uzun süre bulamadı, ısrar etti ve nihayet buldu, ama bulduğu da evliydi.

Balzac, aradığı kontesle tanıştıktan sonra tam on yedi sene onu bekledi, sonunda muradına erdi ama beraber sadece beş ay geçirebildiler.

Balzac, Madam de Hanska’ya duyduğu umarsız aşkın gölgesinde kâinatın en hacimli, en muazzam, en mühim eserlerinden birisi olarak kabul edilen “İnsanlık Komedyası”nı yazdı. ("İnsanlık Komedyası"nın adı Dante'nin "İlahi Komedya"ından mülhemdi; Dante "ahireti" anlatmış, Balzac "dünyayı" anlatacaktı.)

İşte bu yazı, bu büyük aşkın ve bu büyük eserin hikayesidir.

Ukrayna’nın verimli topraklarında, yakınlarında ne bir şehir ne de doğru düzgün bir köy bulunan uçsuz bucaksız bir arazinin içinde inşa edilmiş bir şatoda yaşayan, şatonun sahibi Baron’la evli, Fransızca, İngilizce ve Almanca bilen, edebiyat delisi Kontes Evelina de Hanska yalnızlıktan bunalıyordu. Ruhsal heyecanlarını paylaşacak bir arkadaşı yoktu, komşuları ruhsuz, kültürsüz köylülerdi, kendisine arkadaşlık etsinler diye evine aldığı yeğenleri Severine ve Denise de ona hiçbir şey ifade etmiyorlardı. Bu ıssız şatoda geçirdiği heyecansız ve kuru günlerin tümü birbirine benziyordu. Kocasından yirmi beş yaş küçüktü, yedi yıl içinde yedi çocuk doğurmuştu. Otuz yaşındaydı ve kocasına verebileceği başka da bir şeyi kalmamıştı, otura otura oldukça şişmanlamıştı üstelik.

Şatoya haftada bir posta geliyordu. Kontes, Paris’te çıkan bütün edebiyat dergilerine aboneydi. Çıkan yeni kitaplar da geliyordu ona. Madam de Hanska akşamları oturur, iki yeğeni ve kızının mürebbiyesiyle birlikte postadan çıkan kitaplar üzerine sohbet ederdi.

1831 yılında Honoré de Balzac’ın “Özel Hayattan Sahneler” kitabı gündemdedir, herkes onu konuşuyor. O zamana kadar hiçbir yazar kadın ruhunu bu kadar iyi anlayamamıştır! Ama o da her romanında kadınları farklı farklı tasvir ediyor, arada bir de oradan oraya savuruyordu. Birilerinin ona “kendi özüne sadık kalmasını” mutlaka hatırlatmalıydı… Ve bu birileri niçin onlar olmamalıydı?

Dört kadın sözleşir ona bir mektup yazmaya karar verirler. Aslında mektup yazmak isteyen Kontestir ama ya Kont farkına varırsa? Bin bir yol arayışından sonra o mektubu Balzac’a yazar; bundan sonraki hikaye tam 17 sene sürecek yakıcı bir aşk masalıdır. Balzac’ın “dünya var olduğundan beri hiçbir erkeğin bir kadına karşı bu denli sınırsız bir aşk duymuş olamaz” dediği Kontes de Hanska’ya kavuşması ancak kocası Kont’un ölümüyle mümkündür. (Stefan Zweig, Balzac, Bir Yaşam Öyküsü, Can Yayınları, s.241-299)

Kont’un ölümünü beklemeye başladığında Balzac henüz 33 yaşındadır. O zamana kadar bir yığın hikâye, roman yazmış. 1834 yılında yazdıkları üzerine düşünürken, yazdığı bütün hikayeler arasında “gizli bir ortaklık” olduğunu sezer. O andan itibaren karar verir; bundan sonra yazacağı her kitap, aynı “büyük kitabın” bir parçası olacak. Bu keşif onu kamçılar, hayal gücü daha da şahlanır. Ve kendi yaşadığı, Allah’ın eseri olan dünyadan farklı, kendi dünyasını kurmaya karar verir.

Kafasında kurduğu dünyayı mükemmel hale getirmek için yüzden fazla roman yazması gerektiğini anlar. Bu işi becerebilmesi için de olağanüstü bir çalışma gerekir. Bu yüzden kısa ömrü boyunca yaşadığı ne kadar gün varsa hemen hemen hepsi birbirine benzer bir hal alır.

Akşam saat sekizdir, herkes yemeğini yemiş, kimisi tiyatroya gidecek, kimisi bir davete, kimisi bir arkadaşıyla bir kafede buluşacak, kimisi süslenip gezintiye çıkacak… Paris geceleri cıvıl cıvıldır. O sırada, on yedi saatten beri durmadan yazı yazmış olan Balzac, çalışmaktan bitap düşmüş, biraz önce yatağa girmiş uyuyor.

Saat gece on bir… Temsiller bitmiş, partiler dağılmış, lokantalar ışıklarını söndürmüş, evlerine dönmekte olan insanlar yavaş yavaş sokakları boşaltıyor, Balzac hâlâ uyuyor.

Nihayet gece yarılanıyor, saat on iki. Paris derin bir sessizlik içindedir. Evlerde yanan ışıklar bir bir sönmüş, gece şehrin üzerine karanlık perdesini örtmüş, evlerde, herkes uykuya daldığına göre Balzac için uyanmanın vaktidir. Herkes günü bitirdiğine göre, güne başlama sırası ondadır artık. Şimdi gecenin hâkimi o olacak; ne kimse onu ziyaret ederek rahatsız edebilir, ne de uşak bir mektup tomarını getirebilir. Alacaklılar da bu saatte peşine düşmeyeceğine göre, kalın perdeleri çekilmiş bu sessiz odada yazarak geçireceği sekiz saat onu bekliyor demektir. En sadık dostu gecedir, sadece gece durmadan, kesintisiz yazı yazmasına izin veriyor. Yazmakta olduğu sayfalarda kendine has bir dünya kurmakta olan Balzac, zamanı da tersine çevirmiştir, geceyi gündüze, gündüzü geceye…

Gece saat tam on ikide uşak hafifçe kapıyı vurarak onu uyandırır. Kalkar, keşiş cübbesine benzer cüppesini giyer, geniş odasının içinde birkaç adım atar. Artık yazmaya hazırdır!

Uşak masanın üzerinde gümüş şamdanda duran altı mumu yakmış, perdeler sıkı sıkıya çekilmiş, dışarıyla her türlü irtibat kesilmiştir. Küçük, dört köşeli, gösterişsiz, tıpkı bir “simyacının altınını döküp potasına atması gibi, benim de hayatımı oraya attığım” dediği masasına oturur. O masa ki, “en derin, en büyük ıstıraplarının tek sırdaşı, tüm sefaletini görmüş, tüm planlarından haberdar, düşüncelerinin tek kulak misafiri”dir. Yansıyan parlaklık gözlerini yormasın diye hafif mavimsi kâğıt tomarı, karga tüyünden kalemleri, yanında mürekkep hokkası hazırdır. Masada başka hiçbir şey yok ne bir kitap ne de yardımcı kaynak…

Ve yazmaya başlar. Durmadan, dinlenmeden, yazar, yazar... Hayal gücü tutuşmuş bir orman yangını sanki, o ağaçtan o ağaca sıçrar. Kalem kâğıdın üzerinden öylesine akar ki kelimeler hayal gücü yetişmez olur. Kendini durduramaz, içindeki hayali bölemez, eline kramp girinceye kadar yazar.

Saat bir olur, iki olur, üç olur, dört olur, altı olur, hatta bazen sabah sekiz olur. Dışarda çoktan gün ağarmış, sokaklarda hayat başlamış, o hiçbir şeyin farkında değildir. Sadece o, kâğıt,........

© Habertürk