Evet, medya krizde ama tünelin ucunda ufak da olsa bir ışık göründü. Bu tünel İtalya’da ve ucundaki ışığın adı Il Post olsa da bizim için önemli. Çünkü İtalya objektif ve serinkanlı habercilik yapan bir medya düzenine sahip değil. Sansasyonel başlıklar, manipülatif içerikler ve tek yanlı yayıncılık çizgisiyle Türk basınına epey benziyor. La Stampa ve La Repubblica’nın Agnelli ailesinin kontrolüne geçmesinden sonra ülkede sol çizgide muhalif yapan ana akım gazete kalmadı. Dahası, yapılan araştırmalara göre sosyal medyadaki dezenformasyonun en fazla alıcı bulduğu ülkelerden biri İtalya. (Bir diğeri, tahmin edileceği gibi, Türkiye.)

Böyle bir yerde bir medya projesinin başarıya ulaşması kriz halindeki Anglosakson gazetecileri arasında da ilgi çekiyor. İtalya’da Il Post işte neredeyse imkansızı başardı, abonelik modeliyle 80 bin kişiye ulaştı. Medya kuruluşlarının abone toplamaları haber değil; yeni finansal sistemin en önemli ayağı reklam gelirleri değil, abone sayısı. Ancak Il Post’un farkı içeriğinin herkese açık olması. Ödeme duvarı yok; abone olmanın reklamsız sayfa görüntülemek ya da özel bültenlere ulaşmak gibi birtakım ayrıcalıkları var ama para verseniz de vermeseniz de gördüğünüz içerik aynı. Buna rağmen istikrarlı bir şekilde büyüyor: 2022’de 50 bin, bu sene 80 bin paralı abone. (Aktaran Semafor.)

Press Gazette’e konuşan Il Post’un yayın yönetmenine göre bedava da okuyabilecekleri bir siteye para ödeyenlerin hemen hepsi genç okurlar; genellikle cimrilikleriyle bilinen, şifre paylaşan, abone olmayı, para ödemeyi sevmediği düşülen Z kuşağı. Ama anne-babalarını kendileri için ayda 8 Euro’yu Il Post’a ödemeye ikna ediyorlar. Çünkü gençler de iyi gazeteciliğin temel ihtiyaç olduğunu öğrendi.

80 bin kişinin isteyerek bir medya kuruluşunu ayakta tutması çok önemli. Aslında bu Amerika’nın yeniden keşfi de değil: iyi iş yapanlar bir şekilde karşılığını buluyorlar.

AÇIKLAYICI GAZETECİLİK

Il Post’ta olup da başka yerde olmayan konuları herkesin anlayabileceği bir şekilde açıklama yeteneği. Çoğu zaman gazeteciler bile yazdıkları haberin tam olarak ne anlama geldiğini bilmiyor, otomatiğe bağlamış bir şekilde bilindik ezberleri yerleşik şablonların içinde tekrar ederek önümüze getiriyorlar. Ortalama bir okur / izleyici çoğu zaman “ne”olduğunu anlayamıyor, çünkü aktaran kişi de konusuna hakim değil.

Türk basınındaki yargı haberleri buna iyi bir örnek: “Şu kadar cezaya çarptırıldı” cümlesinin devamında hapis yatacak mı, para ödeyecek mi, temyize gidecek mi gibi temel bilgiler yok. Ölüm haberlerinde ölüm nedenini yazmak gibi temel kurallar bile uygulanmıyor. F-16 gibi çok katmanlı ve karmaşık konularda da bilen birkaç kişi dışında aynı ezber tekrarlanıyor.

Bir olayın ne olduğu kadar “neden” olduğu da önemli. Il Post’un yaptığı “açıklayıcı gazetecilik” (explanatory journalism) olayları tekil hadiseler olarak değil, belli bir bağlam ve bütünlük içinde aktarıyor. Böylece bir olayın neden haber olduğunu, öncesi ve sonrasını, olası etkilerini öğrenmek mümkün oluyor. “Açıklayıcı gazetecilik” bir haberin tek başına göründüğü gibi olmadığını, birçok başka ayağı olduğunu anlamak için önemli. Gazeteciliğin temel görevlerinden biri bilinçli seçmen oluşmasına katkıda bulunmaktır; haberlerin açıklanması ve aktarılması demokrasi için hayati.

İtalya’da yaşananları öğrenmeye, aydınlanmaya, olayların derinine inmeye meraklı azımsanmayacak bir kitle var. Okuyan, öğrenen, meraklı insanların Türkiye’de de olmadığını kim iddia edebilir?

İnsanlara her gün aynı yemeği sunarsanız bir süre sonra mecburen razı olurlar, çünkü karınlarını doyurmak zorundalar. Türk basını her gün tarhana çorbası pişiriyor,........

© Habertürk