Bugüne kadar bu konuda çok yazdık, konuştuk ve tartıştık, bu yazıda da aynılarını yazmak yerine kısa ve net tespitlerde bulunacağız.

Başlığın ikinci kısmının cevabını hemen verelim: Evet, muhakkak bağımsız ve tarafsız bir yargı erkine ihtiyaç var; bu ihtiyacın kaynağı hukuk devleti olmaya, hukukun evrensel ilke ve esaslarına dayanır. Yargı erki; kamu kudretini kullanma yetkisini devlete veren millet adına başta devleti ve tasarruflarını denetlemek, milleti ve kişileri hak kayıplarına ve haksızlıklara karşı korumak, en önemlisi hukuk devletini denetlemek amacıyla millet tarafından yetkilendirilmiş olup, temelini “kuvvetler ayrılığı” ilkesi teşkil eder ki, yargı mercileri yargı yetkisini millet adına kullanır. Kişi hak ve hürriyetlerinin bekçisi olarak nitelendirilen Anayasa Mahkemesi’ne de elbette gerek vardır. Bizce Anayasa Mahkemesi’nin iki temel yetkisi olabilir; birincisi, Anayasa değişikliklerinin, kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin hukukilik denetimini yapmak ve ikincisi de hak veya hürriyetinin ihlal edildiğini iddia eden kişinin son çare niteliği taşıyan başvurusunu, ilk derece mahkemesi, istinaf mahkemesi veya temyiz mahkemesi sıfatıyla değil, temel hak ve hürriyetlerin özüne müdahale sınırlarında inceleyip sonuçlandırmaktır.

Cumhuriyet savcılarından, avukatlardan, hakimlerden, savcılık makamlarından, barolardan ve mahkemelerden oluşan, yargılama yetkisini Türk Milleti adına kullanan yargı erkinin gözetmekle yükümlü olduğu ilke ve esaslar;

Hukuk devleti, kuvvetler ayrılığı, yargı birliği, tabii/doğal mahkeme ve hakim güvencesi, eşitlik, laiklik, sözleşme özgürlüğü ve güvenliği, hak arama hürriyeti, dürüstlük ve iyiniyet, müktesep/kazanılmış hak, bir suçtan iki yargılama yapılamaz/ceza verilemez, suçta ve cezada kanunilik, kusur sorumluluğu, sorumluluğun şahsiliği, cezanın bireyselleştirilmesi, dürüst/adil yargılanma ve savunma hakkı, masumiyet/suçsuzluk karinesi, hukuk güvenliği hakkı, yargı bağımsızlığı, hakim tarafsızlığı, iddia edenin ispat külfeti, gerekçeli karar hakkı, borçların nispiliği, ceza kanununu bilmemek mazeret sayılmaz, şüpheden sanık yararlanır, mülkiyet hakkı, ifade hürriyeti,

Olarak sıralanmıştır.

Anayasa m.148 ve devamı hükümleri ile 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 45. maddesi ve devamı hükümlerinden kaynaklanıp da Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkileri konusunun sıkça tartışıldığı,

Sorunların sükunetle ve suhuletle usulü dairesinde çözümüne gidilmesi gerekirken, siyasi ve sosyal tartışmalar üzerinden hele yargı mercilerine ve hakimlere odaklayarak kutuplaşıldığı, bu tür kutuplaşmaların her alana yayıldığı, fakat bu kapsama yargı erkinin dahil edilmesinin ve tartışmaların farklı yerlere vardırılmasının ciddi sakıncalarının bulunduğu, yargıda ve adalette yaşanan erozyonun etkisinin ve bunun telafisinin güç olabileceği, tarafı kim olursa olsun bir yargı mercii tarafından verilen kararın infazından kaçınılmaması gerektiği, hukukun öngördüğü kanun yolları vasıtasıyla infazın önüne geçilemediği durumda, içeriği ve sonucu ne derece tartışmalı olsa da kişi hak ve hürriyetlerinin gözetilmesinden taviz verilemeyeceği,

Hususları nazarı dikkate alınmalıdır.

Bu kapsamda Anayasa Mahkemesi’nin;

Geçmişte olağanüstü hal döneminde çıkarılan kanun hükmünde kararnameleri olağanüstü hal kaldırılmadan incelenmesi,

Kanunun Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe girmesinden evvel yürürlüğünü durdurması,

Anayasa değişikliklerini Anayasanın ilk üç maddesi üzerinden şekli denetim sınırını aşarak, fakat Anayasa m.4 nedeniyle ilk üç madde ile ilgili yapılan incelemenin şekil denetimine gireceğine dair kabulü,

Yine soyut ve somut norm denetimi sonucunda verdiği iptal kararlarının etkisi ve kendisini yasama organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yerine koyduğu, oysa Anayasa ile bu yetkinin yasaklandığı, zaten “kuvvetler ayrılığı” ilkesinin de buna izin vermediği,

Bireysel başvurularda ise; AYM’nin yetkisini aşarak norm denetimi yapma gayretine girdiği, hatta bir Anayasa veya kanun hükmünün “kanunilik” ilkesi açısından somut olaya doğru uygulanıp uygulanmadığını aşarak, bizzat o normu denetleyip “kanunilik” ilkesine aykırı bulmak suretiyle hak ihlali kararları verebildiği, AYM’nin bunu da Anayasa m.148/3’e ve 6216 sayılı Kanunun m.45’e dayandırdığı, esasen bu hükümlerin norm denetimini engellediği, fakat bireysel başvuru üzerinden denetimi engellemeyip, “kanunilik” ilkesi incelemesi yapabileceğine dair AYM’nin çoğunluk görüşü geliştirdiği, bu konuda İnsan........

© Hukuki Haber