27 Şubat 425’te Konstantinopolis Üniversitesi kuruldu. Resmi söylem, İstanbul Üniversitesinin tarihini 1453’le başlatır.

Oysa “fetih”ten bin yıl kadar önce İstanbul canlı bir üniversite hayatına sahipti. 20. yüzyıl ve sonrasında tartışılagelen “çağdaş üniversite reformları” düşüncesi İstanbul’un bin yıllık üniversite mirasını yok saydığı için yanlış bir noktadan sıçramaya çalışıyor. Söz gelimi, birçok toplumsal bilim dalı bize Avrupa’dan ithal. Yunan felsefesini çoğunluk Yunanistan’a özgü sanıyor. Oysa bu felsefe bin yıl kadar İstanbul’da gelişti, en önemli düşünürler bu topraklarda yetişti.

Hikaye 27 Şubat 425’te 2. Theodosius’un Konstantinopolis Üniversitesini kuran fermanıyla başlar. İmparator bugünkü Topkapı surlarını yapan hükümdar olarak bilinir. Silik bir kişiliğe sahip olduğu, ülkeyi eşinin ve ablasının etkisinde yönettiği ileri sürülür. Üniversite düşüncesi kendinin değil, eşinin önerisidir. Eşi Aelia Evdokya eğitimli bir kadındı, şairdi. Evdokya’nın felsefeci olan babası, Atina Akademisinde retorik hocasıydı. Babasının ders verdiği akademi, Platon’un kurduğu felsefe okulunun devamı niteliğindeydi. Uzun süre atıl kalan okul, imparatoriçenin babasının yaşadığı dönemde yeniden açılmış ve yeni Platoncu felsefeye odaklanmıştı. Evdokya’nın üniversite düşüncesinin kaynağı burası olsa gerektir.

Evdokya İ.S. 401’de Atina’da pagan doğar, sonradan Hristiyan olacaktır. Annesi 12 yaşında ölür; geride babası ve iki erkek kardeşi kalır. Ailenin sorumluluğunu üstlenir; buna karşılık babası ona akademide öğretilen konuları özel ders olarak verir. Bu sayede, genç yaşında, felsefe ve edebiyat öğrenimi görür. 20 yaşında babasını kaybeder. Babası, ona hep yazgısında büyük şeyler olacağını söylemiştir, vasiyetinde de böyle yazar. Ancak, zengin olan babası tüm mirası erkek kardeşlerine bırakmıştır. Kardeşleri ona yardıma yanaşmazlar. O da hakkını aramak için İstanbul’a imparatorla görüşmeye gelir. İstanbul’a geldiğinde, imparator evlenme çağına gelmiştir. Rivayete göre, o sırada imparatorun ablası, kardeşi için uygun birini aramaktadır. Evdokya’yla karşılaşıp hayran olur, onun yazdığı ve okuduğu şiirleri beğenir, abisiyle........

© Medya Günlüğü