...Dünden devam

Dönemin K.K.K (Kara Kuvvetleri Komutanı) Orgeneral Cemal Gürsel 3 Mayıs 1960'da; yönetimi neredeyse yeniden yapılandıracak, muhtıra niteliğinde bir mektubu; Savunma Bakanı Ethem Menderes'e göndermiştir.

27 Mayıs 1960'da gerçekleştirilen askeri müdahale öncesinde verilen bu muhtırada, şu hususlar yer almıştır:

- Cumhurbaşkanının istifa etmesi,

- Kabineden bazı bakanların çıkarılması,

- İstanbul ve Ankara valileri ile emniyet müdürlerinin görevlerinden alınması,

- Ankara Sıkıyönetim Komutanının derhal değişmesi,

- Tahkikat Komisyonunun sonlandırılması,

- Gözaltında bulunan gazeteci ve öğrencilerin serbest bırakılmaları,

- Din istismarcılığından vazgeçilmesi,

- Silahlı Kuvvetlerin sorunlarına çözüm getirilmesi.

Gürsel Paşa; bu mektubu yazmasından bir gün sonra, 4 Mayıs günü İzmir'e gitmiştir.

Hükümetçe alınan tüm önlemlere rağmen, gösteriler giderek artmıştır. 5 Mayıs 1960'da 555K (5'nci ayın, 5'nci günü saat 5'te Kızılay'da) olarak bilinen bir miting yapılmıştır.

Başbakan Menderes'in istifa etmesine yönelik sloganların atıldığı bu miting, hükümet üyeleri tarafından büyük bir endişe ile karşılanmıştır.

Cumhurbaşkanı Celal Bayar, bu miting sırasında Başbakanlığa giderek Menderes'ten, göstericilere karşı ateş açılması emrini vermesini istemiştir. Ancak böyle bir önlemi, Savunma Bakanı Ethem Menderes'in itirazı engellemiştir.

13 Mayıs ve 14 Mayıs günlerinde bazı subayların bir takım doküman ve bildirileri gizlice teksir ettirip (çoğaltıp), dağıttıkları ihbar edilmiş ve bunların bir kısmının CHP liderinin meclisteki konuşmalarına ait oldukları anlaşılınca, subaylar tutuklanmıştır.

19 Mayıs günü kararlaştırıldığı gibi 21 Mayıs 1960 cumartesi günü, Ankara orduevi önünden 200 kadar subay ve harp okulu öğrencisi toplanarak, Çankaya köşküne doğru yürüyüşe geçmiştir.

Göstericilerin; tutuklanan subay ve öğrencilerin serbest bırakılması, sıkıyönetimin kaldırılması ve hükümetin istifa ederek, seçimlere gidilmesi yönünde istekleri olmuştur.

Bu sırada hükümet tutuklanan subayları serbest bırakmıştır. Genel Kurmay Başkanı Rüştü Erdelhun ise gösterilerin bir ayaklanma provası olarak değerlendirilmemesi gerektiğini hükümete bildirmiştir.

Ama aslında 21 Mayıs 1960'da yapılan yürüyüş, Harp Okulunun artık fiilen ihtilal havasına girmesi, ihtilalci subaylar için en güvenilir kadro ve kuvvet sağlamıştır.

Böylece Harp Okulu yürüyüşü 27 Mayıs askeri müdahalesinin bir öncü hareketi olmuştur.

Son olarak 25 Mayıs 1960'da Eskişehir havaalanında Başbakan'ı karşılayan hava subaylarının; saygı duruşu sırasında, Başbakanın aralarına geldiği anda aniden, 'geriye dön!' komutu ile tek saf halinde Başbakan'a arkalarını dönmeleri ve 'dağ başını duman almış' marşını söyleyerek uzaklaşmaları, aslında hükümetin oldukça zayıfladığını göstermektedir.

Örgütsüz, lidersiz hareket, resmen başlamıştır. Başbakan, Eskişehir'de şehir meydanında yapacağı mitingde; bir başka beklenemeyen durum ile karşılaşmıştır. Miting alanında konuşmasını yapacağı hoparlörlerin tellerinin kesildiği görülmüştür. Başbakan bunun üzerine yaptığı kısa konuşmasında tahkikat komisyonunun görevini tamamladığını belirtmiştir.

Böylece 1946'da çok partili hayata geçen Türkiye'de, 1950'de ilk kez bir seçim vasıtası ile iktidar değişikliği olmuş. 1950-1960 yılları arasında iktidarla, muhalefet karşılıklı olarak önemli gerginlikler yaşamış ve bu dönemin sonunda askeri müdahaleler döneminin ilki gerçekleşmiştir.

Türkiye askeri müdahaleyi 27 Mayıs 1960 sabahı, silahlı kuvvetlerin yönetime el koyduğunu bildiren radyo anonsu ile öğrenmiştir.

1960 Askeri müdahalesi en üst rütbelisi albay olmak üzere, bir grup subay tarafından planlanmıştır.

Lider olarak Orgeneral Cemal Gürsel belirlenmiştir. İzmir'de bulunan Gürsel'e haber verilerek, uçakla Ankara'ya getirilmiştir.

Devam edecek...

QOSHE - 10’LARIN İZLERİYLE TÜRKİYE (36) - Atilla Çilingir
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

10’LARIN İZLERİYLE TÜRKİYE (36)

13 0
13.03.2024

...Dünden devam

Dönemin K.K.K (Kara Kuvvetleri Komutanı) Orgeneral Cemal Gürsel 3 Mayıs 1960'da; yönetimi neredeyse yeniden yapılandıracak, muhtıra niteliğinde bir mektubu; Savunma Bakanı Ethem Menderes'e göndermiştir.

27 Mayıs 1960'da gerçekleştirilen askeri müdahale öncesinde verilen bu muhtırada, şu hususlar yer almıştır:

- Cumhurbaşkanının istifa etmesi,

- Kabineden bazı bakanların çıkarılması,

- İstanbul ve Ankara valileri ile emniyet müdürlerinin görevlerinden alınması,

- Ankara Sıkıyönetim Komutanının derhal değişmesi,

- Tahkikat Komisyonunun sonlandırılması,

- Gözaltında bulunan gazeteci ve öğrencilerin serbest bırakılmaları,

- Din istismarcılığından vazgeçilmesi,

- Silahlı Kuvvetlerin sorunlarına çözüm getirilmesi.

Gürsel Paşa; bu mektubu yazmasından bir gün sonra, 4 Mayıs günü İzmir'e gitmiştir.

Hükümetçe alınan tüm önlemlere rağmen, gösteriler giderek artmıştır. 5 Mayıs 1960'da 555K (5'nci ayın, 5'nci günü saat 5'te Kızılay'da) olarak bilinen bir miting yapılmıştır.

Başbakan Menderes'in istifa etmesine yönelik sloganların atıldığı bu miting, hükümet üyeleri tarafından büyük bir endişe ile karşılanmıştır.

Cumhurbaşkanı Celal Bayar, bu miting sırasında Başbakanlığa giderek Menderes'ten, göstericilere karşı........

© Önce Vatan


Get it on Google Play