Turuk-u Âliye’lerde, Mürşid-i Kâmiller’in ruhânî ve bâtinî, Hakîkî Tasarrufa geçmelerinin üzerinden, uzun bir zaman geçtikten sonra, müntesipler ve mürid’ler, eğer, İlm-i Kelâm, fıkıh ve Usûl-ü Fıkıh gibi, zâhirî İlim’lerden mahrum ise’ler, bid’at ve hurâfe’lere tevessül etmeleri kaçınılmazdır. Hakîkî mürşid ve müceddid’lerin yerini, Seyr-i Sülûkini tamamlakmışş, çilesini çekmemiş, “ Olaçıkagelmiş,” müteşeyyihler almış ise,yine,tadikat müntesiplerinin ve müridlerinin, bid’atlere ve hurâfe’lere düşmeleri kaçınılmazdır.

30 Teşrinisânî, 1341( 30 Kasım 1925) tarihli ve 677 sayılı, Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin seddi ve Türbedarlıklar ile Bir Takım Unvanların men ve ilgasına Dair, Kanunla, Tekke’ler kapatıldığında, her bir tekke’de bir tekke şeyh’i ve 100’ yakın mürid bulunuyordu.Şeyh’ler, müteşeyyih, müridan ise, çalışmayan, hiç bir işe yaraman, vakıfların, imaretlerin yardımlarıyla geçinen gününü gün eden miskinlerdi. Aslî hüvviyyetini çoktan kaybetmiş, fi’ilen, zaten kendilerini kapatmışlardı.

Tekke şeyh’leri, liyakat ve ehliyyetlerine bakılarak değil, Meclis-i Meşâyıh’ta, bir tanıdığının ve arkasının olup- olmamasına bakılarak ta’yin ediliyordu.

İstanbul’da, Şehremini’de, bir tekke’nin şeyh’i vefat etmiş, tekke şeyhliği boşalmıştı. Meclis-i Meşâyih tarafıhdan, şeyhliği boşalan bu tekke’ye bir şeyh ta’yin edilecekti. Erbilli, Şeyh Es’ad Efendi boştaydı, herhangi bir tekke’nin şeyhi değildi. Meclis-i Meşâyih’deki adamları, boşalan bu tekke’ye kendisini ta’yin etmek istiyorlardı. Ne var ki, Şeyhliği boşalan tekke, Kâdirî Tekkesi, Şeyh Esa’d Efendi, Seyr-i Sülûikini Nakşibendiyye-i Halidiye olarak tamamylamıştı. Meclis-i Meşayih’de, bir ara formül bulunmuş, Şeyh Esa’d Efendi, bir ay bir müddetle, Kâdirî şeyh’lerden birisine intisap etmiş, müridi olmuş, nasıl olmuşsa, bir ay zarfında, Kâdirî Tarîkatinde, Seyr-i Sülûkini tamamlamış, çilesini çekmiş ve artık, Nakşibendiyye-i Halidiye şeyh’i değil, Kâdirî Tarikatie şeyhi olmuştu.

İkinci Meşrutiyet’de, diğer müesseselerde olduğu gibi, tekke’lerde de tefrika başgöstermiş, tekke’ler adeta, birer fırka( parti) haline dönüştürülmüştü. Tekke’lerin kuruluşları i’tibariyle, şeyh’ler, vâkıf ve vâkife’lerin vakfiye şartlarına göre ve mürid’lerin de rey’leriyle, silsileye riayet edilerek ta’yin ediliyordu. Liyakat ve ehliyyete hiç bakılmıyordu. Yanyalı, İsmet-i Garip, vefatı, (1290 Hicrî, - 1872) Nakşibendiyye-i Halidiye şeyh’i, İstanbul- Fatih, Sultan Selim Camie’i’nin yakınında Cbecibaşı Mahallesinde bulunan, konağını, ihya edip ba’zı şartlarla Nakşibendiyye-i Halidiye Tekkesi olarak vakfetmişti. Şeyh’lik cihetinden kendilerine mensup, halife ve........

© Önce Vatan