• MENEKŞE TOKYAY
• 30 Aralık 2023

Bu yıl da çocuklar için yaşanabilir bir dünya ve ülke kuramadık. Kâh onların bedenlerini en ağır istismarlara konu edip bunu karanlık yapılanmalar altında örtbas etmeye kalkışanlar oldu; kâh onların beslenme, okula gitme, çalışmama gibi en temel haklarını bile önemsizleştirenler… Bu da hepimize en büyük dert olsun.

Modern edebiyatımızın usta kalemlerinden Kemal Varol, Everest etiketiyle satılan, çağdaş klasikler arasında yer alan, üç yıl önce Attilâ İlhan Roman Ödülü’ne layık görülen ve sinemaya da uyarlanan Âşıklar Bayramı adlı kitabında şöyle der: “İnsan öldüğü yaşta kalırmış. Yani kaç yaşında ölürsen geride kalanlar seni hep o yaşta hatırlarmış. Zannedersem, insan birinden ayrılınca da aynı yaşta kalıyormuş.”

Peki çocuklar, hakları ihlal edildiğinde de hep aynı yaşta kalırlar mı? Yoksa aksine bir anda büyürler mi?

2023, çocuk haklarının sık sık gündeme geldiği, farklı konu alanlarıyla kesişen bir şekilde çocukların haklarının sakız gibi çiğnenip atılmaya çalışıldığı, ama bir yandan da hak savunucularının birçok hak alanını gündemde tutmak için canhıraş şekilde çabaladığı bir yıl oldu.

İsrail’in saldırıları sonucu hayatını kaybeden, yıkılan binaları enkazı altında kalan, kaybolan, yetim kalan, kimsesiz hale getirilen Filistinli çocuklar için ise 2023, “en ölümcül yıl” olarak tarihin kirli ve utanılası sayfalarında yerini aldı.

Artan hayat pahalılığı, düşen alım gücü, dünya ve ülke çapında gıda krizi, gelir adaletsizliği ve yüksek enflasyon karşısında çocukların beslenmesi ise, bu sene Türkiye gündeminde üst sıralarda yerini korudu.

Aç, Susuz Bir Yıl

Kimi çocuklar okula özel şoförle gidip ülke gerçeklerinden yalıtılmış şekilde sırça fanuslarda büyütülürken, kimi çocuklar da bu yıl açlıkla ve susuzlukla sınandılar. Meclis’te muhalefet sıralarından birçok milletvekili, çocuklara okullarda ücretsiz bir öğün yemek ve ücretsiz içme suyu sağlanması taleplerini kâh soru önergeleriyle kâh bütçe görüşmelerinde söz alarak dile getirdiler, sürecin sıkı takipçisi oldular.

Ama nafile.

Çocukların eğitim masrafları nedeniyle okula gidemediği, gizli açlığın kol gezdiği, çocukların ancak okullarda kayıt sırasında bağış toplanırken akıllara geldiği, OECD ortalamalarına bakıldığında beş çocuktan birinin yoksulluk içerisinde büyüdüğü bir ülkede, Millî Eğitim Bakanlığı, geçen dönem sadece okul öncesi eğitim için uygulanan ücretsiz okul yemeği uygulamasını bile sessiz sedasız durdurdu.

Hükümet, bir öğün yemek için bu yıl da ödenek ayıramadı; Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın önümüzdeki beş yıl için hedefinde ilköğretim ve liseler için ücretsiz yemek programı olmadığı görüldü; çocukların beslenme hakkını devlet güvencesi altına almaya dönük anayasa hükümleri havada asılı kaldı. Okul yemeği programı uygulanan örneklerde çocukların okul devamlılığının arttığına dair çağrılara kulaklar tıkandı.

18 yaş altı yaklaşık 23 milyon çocuğun yaşadığı ve bu çocukların dörtte üçünün okul çağında olduğu Türkiye, üye sayısı 90’ın üzerine çıkan Uluslararası Okul Yemekleri Koalisyonu’nun üyesi olmayı ve bu koalisyonda paylaşılan iyi uygulama örneklerinden ve deneyim aktarımlarından yararlanmayı bu sene de istemedi.

Çünkü çocukların sağlığı bu sene de öncelik değildi.

Çünkü çocuk beslenmesinin bir kamu sağlığı meselesi ve bir beka sorunu olduğu gerçeği göz ardı edildi.

Çünkü Değerler Eğitimi adı altında yürütülen projelere veya vakıflara aktarılan ve bütçe görüşmelerinde canhıraş şekilde savunulan finansal kaynaklar, çocukların en temel beslenme hakkı için seferber edilmedi.

Çocukların üstün yararını önceleyen bir öncelikler sıralamasına gidil(e)medi.

Çankaya Belediyesi başta olmak üzere birçok belediye, dezavantajlı mahallelerdeki devlet okullarındaki çocukları hedefleyen projeler çerçevesinde, bu açığı kendi girişimleriyle, kendi bütçelerinden pay ayırarak kısmen kapatmak için çabaladılar.

Ankara........

© Perspektif