Kuru Otlar Üstüne’nin kapkaranlık bir film, öğretmen Samet’in Nuri Bilge Ceylan’ın yarattığı en kötü ve en karanlık karakter olduğu üzerinde neredeyse bir konsensüs oluştu. O kadar ki, filmin gösterime girmesinin ardından düzenlenen bir seyirci söyleşisinde seyircilerden biri, ‘Samet’in kötülüğü’ hakkındaki sorusunu burada herhangi bir tartışmanın olmadığı varsayımıyla (tabii ki Ceylan da öyle düşünüyor olmalıydı) sordu. Mealen: “Samet’i neden o kadar kötü ve karanlık bir tip olarak çizdiniz?”

Cevap Nuri Bilge Ceylan’dan şöyle geldi (yine mealen): “Ben Samet’in kötü bir karakter olduğunu düşünmüyorum.”

Aynı kanaatteyim. Ne Samet kötü ve karanlık bir karakter ne de Kuru Otlar Üstüne kötümser bir film… Fakat ‘kötümser’in yerine ‘karamsar’ı koyarsanız iş değişir; doğru, Samet’in de Kuru Otlar Üstüne’nin de başat vasfı karamsarlık; yani niyetiniz insandan ve insan ilişkilerinden dürüstçe söz etmekse yüzleşmek zorunda olduğunuz en temel duygu…

Başlıktan itibaren karamsarlıkla kötümserliğin farklı manalara sahip olduğunu söylüyorum ve belli ki bu ayrım bu yazıda kullanacağım temel argümana dayanak olacak, öyleyse Nuri Bilge Ceylan, Kuru Otlar Üstüne ve öğretmen Samet’ten önce, yaptığım bu ayrım hakkında bir şeyler söylemeliyim.

Doğrusu birçok insan gibi ben de bu ikisini aşağı yukarı aynı manayı taşıyorlarmış gibi düşünür, gündelik konuşmalarımda öyle kullanırdım. Ta ki Dücane Cündioğlu’nun Tarihe ve Siyaset’e Dair başlıklı kitabını okuyana ve oradaki ayrımı öğrenene kadar. Şöyle diyordu Cündioğlu kitabın bir yerinde:

“Karamsarlık, olanın karalığını bütün o açıklığı içinde teşhis etmek demek. Kötümserlik ise tam da aksine, olacak olanın ışığını karartmaya çalışmak, düpedüz umutsuzluk demek. Umudun, doğduğunda, inadına karanlıklar içinden doğacağını bilmemek demek. Kötümserlik ne kadar umutsuzluksa, karamsarlık da bir o kadar umut........

© Serbestiyet