Coğrafya kaderdir diyoruz, hele bir de Ortadoğu gibi her günü ayrı sürprizlerle dolu olan yerin parçasıysanız ekonominizin de olanlardan payını alması doğaldır…

Önce finansal yatırımlara ne olur ona bakalım, borsa ile başlayalım.

İşin ucunda küresel bir savaşa kadar açık durum oluşunca borsanın ürkmesi doğal. Ama yatırımcılar ellerindeki iyi şirketleri paniğe girerek kaptırmamalı. Neden derseniz sizi 24 Şubat 2022 tarihine götürmek isterim.

Hatırlayın o tarihte Putin Rusya’nın Ukrayna’ya operasyonunu açıklamıştı. Bu açıklama sonrası BIST 23 Şubat’ta 2016 puandan 24 Şubat’ta 1850 puana düşmüştü. Ancak yaşanan panik bir gün etkili olmuş, sonrasında borsa hızla yükselmeye başlamıştı.

Şunu unutmayalım:

Şimdi olduğu gibi o zaman da Rusya ile güçlü ekonomik bağlar vardı. Turizm, enerji, tarımsal ihracat, müteahhitlik hizmetleri ve Rusya içinde kurulu irili ufaklı Türk üretim şirketleri…

Bu bağa rağmen borsa şoku atlattı ve yola devam etti.

O zaman, cephe savaşından ziyade bilek güreşi misali ‘yapılmış olmak için yapılmış misillemeler’ BIST’i sallayamaz. Türk şirketlerinin ciroları, çatışıyor gözüken İran ve İsrail ile yoğun bir bağ içermemektedir.

Böyle durumlarda büyük grupların mal satışı için kullanılacak bahanelerde küçük yatırımcı akıllı olmalıdır.

***

Reel sektör bu işten nasıl etkilenir kısmına gelirsek: Aylık ihracatımızın %2-2,5’ini İsrail’e yapıyorduk. Bu da yaklaşık 450-700 milyon dolar arasında değişen bir rakama karşılık geliyor.

İsrail’e ihracat kısıtlamaları kapsamında bir firma iseniz cironuzun düşeceği muhakkak. Ama ABD ile yeni ilişkiler geliştirme peşindeki Erdoğan yönetiminin İsrail’e ihracatı fazla sıkmasını da beklemek fazla gerçekçi olmayacaktır.

Reel sektörü etkilemesi olası sıkıntılı durum petrol fiyatları olacaktır.

İran’ın coğrafi olarak Hürmüz Boğazı üzerinden Körfez petrolünü denetlemesi, olası yükselecek gerginliklerde petrol arzını düşüreceği için fiyatları 100 doların üstüne atabilir.

Yapılan tahminlerde 75-80 dolar arası beklenilen petrol fiyatlarının 100 doları aşması enflasyon hedefinin de şaşmasını beraberinde getirecektir.

Ama bu durumun da enflasyonu %2 hedefine düşürmeye kararlı ABD yönetimin işine gelmeyeceğini, sürekli olmayacağını belirtmekte fayda var.

***

İran-İsrail çatışması konusunda yapılan abartılı yorumlar gibi, yani 3.Dünya Savaşı gibi bir durum söz konusu olabilir mi? Ekonomiler çökebilir mi?

Bu çok çok zordur. Çünkü İran’a destek verebilecek Rusya an itibariyle batı bloku ile Ukrayna’da amansız bir savaşın içinde ana vatanının önünde çarpışmaktadır. Buradan başka bir cepheye inmesi olası değildir. Askeri teknolojide de ABD ile yarışması mümkün gözükmemektedir.

Çin ise ekonomisinde büyük bir konut krizine karşı hassas durumdadır. ABD’nin 2008 yılında yaşadığının bir türevini yaşama riski varken küresel bir çatışmaya girerek ‘düşman kardeşi’ ABD ile iktisadi bağlarını keserek restleşeme girmekten uzaktadır. Üstelik Çin ihracatının önemli bir kısmını ABD ve müttefiki ülkelere yaptığından bu bölgelerle savaşa girmesi Çin ekonomisinin çökmesine bile yol açabilir.

Bu nedenle İran’ın neden 2020 yılında Kasım Süleymani suikastine misilleme olarak füzelerle Amerikan üslerinin dış kısmını vurmasını, 1 Nisan 2024’de Şam elçiliğini vuran İsrail’e karşı neden etkisiz drone saldırıları ile yetindiğini daha net anlayabiliriz.

İran yalnızdır; karşısında ise zamanın en büyük askeri-sanayi kompleksleri olan ABD, İngiltere, Fransa gibi güçler vardır.

İşin varacağı yer İran’ın Ortadoğu’da geri vites yapması, nükleer yeteneğinin geriletilmesi olacaktır.

Kimse telaşa kapılmasın: Türkiye’ye karşı nükleer gücü aba altından sopa yapan kurnaz Molla rejimin yıkılması bile Türk ekonomisine kalıcı olumsuz bir etki yapmayacaktır.

QOSHE - İsrail-İran çatışması Türk ekonomisini nasıl etkileyecek? - Evren Devrim Zelyut
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

İsrail-İran çatışması Türk ekonomisini nasıl etkileyecek?

72 9
15.04.2024

Coğrafya kaderdir diyoruz, hele bir de Ortadoğu gibi her günü ayrı sürprizlerle dolu olan yerin parçasıysanız ekonominizin de olanlardan payını alması doğaldır…

Önce finansal yatırımlara ne olur ona bakalım, borsa ile başlayalım.

İşin ucunda küresel bir savaşa kadar açık durum oluşunca borsanın ürkmesi doğal. Ama yatırımcılar ellerindeki iyi şirketleri paniğe girerek kaptırmamalı. Neden derseniz sizi 24 Şubat 2022 tarihine götürmek isterim.

Hatırlayın o tarihte Putin Rusya’nın Ukrayna’ya operasyonunu açıklamıştı. Bu açıklama sonrası BIST 23 Şubat’ta 2016 puandan 24 Şubat’ta 1850 puana düşmüştü. Ancak yaşanan panik bir gün etkili olmuş, sonrasında borsa hızla yükselmeye başlamıştı.

Şunu unutmayalım:

Şimdi olduğu gibi o zaman da Rusya ile güçlü ekonomik bağlar vardı. Turizm, enerji, tarımsal ihracat, müteahhitlik hizmetleri ve Rusya içinde kurulu irili ufaklı Türk üretim şirketleri…

Bu bağa rağmen borsa şoku atlattı ve yola devam etti.

O zaman, cephe savaşından ziyade bilek güreşi misali ‘yapılmış olmak için yapılmış misillemeler’ BIST’i sallayamaz. Türk şirketlerinin ciroları, çatışıyor gözüken İran ve İsrail ile yoğun bir bağ içermemektedir.

Böyle durumlarda büyük grupların mal satışı için kullanılacak bahanelerde........

© Sözcü


Get it on Google Play