Diğer

04 Mart 2024

Siyasetin ne olduğuna dair birçok tanım kullanabiliriz. Türkiye siyasi kültürü, alışkanlıkları ve siyasi aktörleri üzerinden bakılınca siyasetin münazara ve münakaşa olarak anlaşıldığını görebiliriz. Türkiye siyaseti için ben şöyle bir metafor kullanıyorum: Bildiğiniz gibi futbol iki devre halinde oynanıyor, takımlar ikinci devreye başlarken saha değiştiriyorlar. Bizim siyasi aktörler ise ikinci devrede saha değiştirmiyorlar, formaları değiştiriyorlar. Forma değişikliği ile o formanın ilk devrede temsil ettiği ne varsa, tüm ruhu, değerleri, stratejisi, taktiği de devralıyorlar. Her bir siyasi aktör o anda bulunduğu saha ve formanın dilini, söylemini birinci devredekini tümüyle bırakıp aynen tekrarlıyor. O nedenle formaların içindeki bedenler, yüzler değişse de maçın gidişatı hiç değişmiyormuş gibi görünüyor.

Siyaset meselelerle mücadeledir ama bizdeki siyaset kültürü insanlarla, kendi partilileriyle, rakiplerle ilişki üzerinden şekilleniyor. Bir de o anda hangi formayla sahanın hangi tarafında olduklarına göre siyaset tarzı hep bildik yerden devam ediyor.

Bir büyüğüm, “Türkiye’nin başardıkları siyasetten kurtarabildiklerinden ibaret” derdi bir zamanlar.

O nedenle meseleler hemen hiç değişmez, temel meselelerimiz kronikleşmiştir, kökleşmiştir, markalaşmıştır. Üstelik meseleler zamanın ruhuna bağlı olarak katman, boyut, aktörler bağlamında dinamiktir, değişmektedir, derinleşmektedir.

Bizim siyaset aktörlerimiz müzakere etmeyi, ikna ve uzlaşma süreçlerini bilmezler, uzlaşma üretme marifetleri son derece düşüktür.

Toplumun “etkilenen” kesimi ya da büyük sessiz kitle ise bu siyasi kültür ve alışkanlık nedeniyle toplumsal meselelerde ve ortak hayattaki tutum ve davranışlarda değişmiyormuş gibi bir görüntü verir. Çünkü siyasetin, müzakere-ikna-uzlaşma süreçleriyle toplumsal dönüşümü neredeyse hiç deneyimlenmemiştir. Bunun mümkün olabileceği bilinmez.

Diğer yandan yurttaşların bireysel hayatta da ortak hayatta da yaşadıkları, gözledikleri, tanık oldukları, bildikleri var. Bu memleketin insanları, siyasi deneyim ve alışkanlıklarıyla hayata dair deneyimleri arasındaki uçuruma bakarak kendi hayat yolculuğu için bir savunma stratejisi geliştirmiş. Bireysel hayatıyla ortak hayatı iki ayrı değer seti, tutum ve davranışlarla yaşar. O nedenle bildiği, tarafı ya da tanığı olduğu meselelere aktif katılmaktan geri durur. Birey olmakla yurttaş olmayı ayırır. Birey olmak için arzulu ve gayretli insanlar yurttaş olmak konusunda temkinli ve ikircikli davranırlar.

Bireysel hayatlarında kendi arzularına, hayallerine ulaşma gayreti yüksek bireyler, ortak hayatın sorunlarına, kendisine doğrudan değmedikçe dahil ve müdahil olmaktan kaçınan insanlara dönüşüyorlar. Bireysel hayatlarında maceralara açık insanlar günün sonunda hanelerine, ailelerine dönüyorlar. Aile ve hane güvenli alandır, bir bakıma sığınaktır. Ortak hayatlarda, sokaklarda sığınılan ise her daim devlet oluyor. O devlet bireysel hayatlarına değmesin ama ortak hayattaki diğerlerini, ötekileri zapturapt altında tutsun istiyorlar.

Savunma duygusu giderek bireysel hayatlarına da yansıyor. Sanayi toplumu sosyoloji teorisiyle bilinir ki pratiklerdeki değişim daha hızlıdır. Yeme içme alışkanlıkları, giyim kuşam ya da tatil, eğlence tercihleri hızlı değişir. Ama değerler, iyi-doğru-güzel diye bilinenler, bunların dayanağı olan referanslardaki değişim çok daha yavaştır. Kültürel olan direnir ama yavaş da olsa değişir. Fakat bugünün metropollü, karmaşık, hızlı hayatının ürettiği endişe ve kaygılar çoğaldıkça, aidiyetler değiştikçe kimliklerin direnci çok daha yüksek oluyor. Kültürel kimlikler, değerler, hayat tarzları ve referanslar kimi zaman devletten bile daha fazla ağırlığı olan bir maddi ve manevi dünyayı şekillendiriyor.

Mehteran yürüyüşünün bu toprakların icadı olmasının bir sebebi olması lazım. Bu toprakların insanları tedirgin ve ikircikli davranmakla değişime ve maceraya açık olmak arasında sıkışıyorlar. O nedenle de birer adımlık hareketlerle yürümeye, değişmeye çalışıyorlar. Bir adım atıyor, bekliyor, kokluyor, sonucu görmeye çalışıyor, sonra ikinci adımı atıyor.

Bu toplumun karakteristiklerinden birisi beklentilerin bireysel hayattan ve ekonomik taleplerden şekilleniyor oluşu. Bu beklentiler kimliklere, hayat tarzlarına göre de çok değişmiyor. Herkes hanesinin dirliği düzeni peşinde.

Bireysel hayatları için korkuları da ortak; herkes parasız kalıp ya da yaşlanıp muhtaç olmaktan, çocuğunun eğitim alamayıp iyi bir iş ve yaşam koşullarından mahrum kalacağından korkuyor. Öte yandan hem bireysel hayatına hem de ortak hayata dair korkuları kültürel kimliklerinden,........

© T24