Diğer

Konuk Yazar

29 Ocak 2024

Bugün size Amerika Birleşik Devletleri’nin içinde bulunduğu karmaşadan ve ülkede giderek yükselen sağcı/muhafazakâr dalgadan söz etmek istiyorum. Başlamadan önce bilmeyenler için üç kavramın tanımını yapmak isterim. Zira yazıda bu üç kavrama sık sık başvuracağım.

Woke: Aslında kullanımı 1930’lara kadar uzanan bir kavram. 2014’te Afro-Amerikalı Michael Brown’ın Missouri Ferguson’da bir polis tarafından vurulmasıyla yeniden popüler hale geliyor. Çok basit özetlemek gerekirse ırka, cinsel yönelime dayalı her türlü ayrımcılığa, sosyal adaletsizliklere karşı “uyanık” olmak, yani aslında bir tür farkındalık geliştirmek ve bu farkındalığı korumak anlamına geliyor.

Eleştirel Irk Teorisi (Critical Race Theory - CRT): Bu da kökleri 1960’larda dayansa da 80’lerle birlikte akademide hatları belirlenmiş ve isminden de anlaşılacağı gibi ırka dayalı her türlü ayrımcılığın bir iktidar ilişkisinden kaynaklandığına vurgu yapan bir kavram. Yani yine basitçe anlatmak gerekirse bir insana ten rengi nedeniyle diğerlerinden farklı davranmanın tarihte belirli bir siyasi ve iktisadi amaç için üretildiğine inanmak anlamına geliyor.

Çeşitlilik, Eşitlik, Kapsayıcılık Programları (Diversity, Equity, Inclusion Programs - D.E.I.): Bu da yine her türden cinsel kimliğe, her renkten insana, her türden farklılığa karşı bir farkındalık geliştirmek için ABD’deki okulların müfredatında yer alan eğitim programlarına verilen isim.

Şimdi gelelim asıl meselemize… Kitabın ortasından başlamak gerekirse ABD’de yaklaşık üç yıldır (2020’den bu yana) hız kazanan bir şekilde bu yukarıda saydığım üç kavrama karşı büyük bir savaş veriliyor.

Öyle ki, sistematik şekilde devam eden bir propaganda sonucu toplumun azımsanmayacak bir kısmı bugün artık bu üç kavramı aşırı sol, radikal ve hatta sosyalist/komünist görüşlerin bir parçası olarak görüyor.

Tüm bu kavramların ifade ettiği değerlerin altı süreç içerisinde itinayla boşaltıldı ve kavramlara pejoratif, yani aşağılayıcı anlamlar yüklenmeye çalışıldı. Bunda da başarılı olundu. Çok farklı etnik kökenden insanın bir arada yaşadığı ABD’de bugün artık eşitsizliklere karşı “uyanık/woke” olmakla itham edilmek pek çok insan için hakaret anlamına geliyor.

Meselenin bir de Britanya ayağı var ama orası ayrı bir yazı konusu olduğu için detaya girmeden sadece “woke” kelimesine dair kamuoyu algısının nasıl değiştiğine dair bir araştırmadan örnek vermek isterim: Ipsos’un Britanya’da yaptığı yakın tarihli bir araştırmaya göre “woke/uyanık” olarak itham edilmeyi bir “aşağılama” olarak görenlerin oranı son üç yılda yüzde 24’ten yüzde 42’ye yükselmiş. Muhafazakâr İngilizlerde bu oran yüzde 63!

Biz yine dönelim Amerika’ya… Cumhuriyetçi aday adaylarının neredeyse tamamı “woke” kültürüne ve değerlerine saldırıyı başkanlık kampanyalarının ana öğesine dönüştürmüş durumda. Eşitlik, sosyal adalet, farklı kimliklere saygı gibi kavramlar ağızlarından adeta bir küfür gibi çıkıyor.

Eşitlikçi değerlere saldırının en yoğun şekilde yaşandığı alanlar ise eğitim ve kültür. Eyaletler eğitim programlarından Eleştirel Irk Teorisi ve DEI Programları’nı hızla çıkarıyor. Yıl sonunda yapılacak başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçilerin adayı olmak için yarışan ve kısa süre önce yarıştan çekilen Ron DeSantis’in valisi olduğu Florida başta olmak üzere 20’den fazla eyalet eğitim müfredatlarını buna göre güncellemiş durumda ve öyle görünüyor ki başka eyaletlerde de bu uygulamanın devamı gelecek.

Merkezî yönetimle en son Teksas sınırındaki tel örgülerin kaldırılması meselesinde karşı karşıya gelen bu eyaletler işi o kadar acayip bir noktaya doğru taşıyor ki, örneğin en son Florida, devlet üniversitelerinde sosyolojiyi zorunlu ders olmaktan çıkardı. Gerekçe ise........

© T24