Diğer

Konuk Yazar

03 Aralık 2023

Geçenlerde bir psikoloğun videosu düştü önüme. "Bir ilişki sizi mutlu etmek için vardır" diyordu. "Mutsuz ediyorsa o ilişkide kalmamalısınız." Böyle mi sahiden diye düşündüm. İçi mutlulukla dolu, mutsuzluğa tahammülü olmayan ilişkiler midir bu işin doğrusu? Peki o zaman mutluluk ne? Birbirimize mutsuzluk vermemeye çabalarken aslında bir tür ilişkisizliğe tıkılıp kalmıyor muyuz? Karşımızdakine belirli bir mesafede durup, o güvenli mesafeden ilişkilenmeye çabalarken aslında olmayacak duaya amin demeye çalışır gibi görünmüyor muyuz?

Zira kendimizi, birbirimizi ve hayatın kendisini anlama çabası genellikle mutlulukla el ele veren bir çaba gibi görünmüyor. Aksine, o yolculukta insanı daha çok acı veren bir şeyler bekliyor sanki. Tam bunları düşünürken Byung-Chul Han'ın Metis'ten çıkan "Palyatif Toplum: Günümüzde Acı" kitabı geçti elime. Han, acıdan fobi derecesinde (buna algofobi deniyor) korkan bir topluma dönüşmemizi anlatıyor kitabında.

İçinde hiçbir sürtüşmenin olmadığı ilişkiler, mutsuzluktan zinhar uzak durulan bir yaşam felsefesi dayatması, çevremizde yaşanan ve duyması acı veren her türlü tecrübeye kulaklarımızı kapatarak sürdürülmeye çalışılan bir hayat… Acının her türlüsüne karşı keskin bir detoks hâli…

Öyle keskin ki, Byung-Chul Han acının sadece fiziksel olana indirgendiği, tıp alanında insan bedenine hapsedildiği ve kuvvetli ağrı kesicilerle palyatif bir şekilde tedavi edilmek istendiği bir topluma dönüştüğümüzü söylüyor.

Acı hissimizi yitirdikçe, ondan uzak durma çabasını hayatın amacı haline getirdikçe bir tür sıradanlığın, bir sıkışmışlığın içine hapsoluyoruz oysaki… Han, "aynılığın cehennemi" diyor, bu sıkıştığımız yere.

Üstelik aynılığın cehenneminde bir de mutlu olmak zorundayız. Ya da mutlu görünme… Mutluymuş gibi yapma…

Oysa unuttuğumuz bir şey var: Acı yoksa, mutluluk da yok. Çünkü acı bir kerteriz aslında. Bir sınır çizgisi. Farklıya, değişik olana giden yolda bireyin ödediği bir bedel. Aşkın içinden acıyı çıkarın mesela. Yahut acı çekme ihtimalini… Artık aşk diyebilir miyiz geriye kalan şeye?

Evrimsel olarak düşünelim: Neyin tehlikeli olduğunu acı sayesinde öğrenebiliyoruz. Sınırlarımızı acı tarif ediyor. Bu çok sıcak, yakıyor. Dokunma! Fakat sıcağı bulmak, sınırlarımızı görebilmek için konfor alanımızın dışına çıkmamız, keşfe koyulmamız gerekiyor. Oturduğumuz yerde ateş yok. Ateş yoksa acıyı hissedebileceğimiz bir tecrübe yok.

Acı keşif yolculuğunun olasılıklarından biri ve hiç de öyle sonsuza kadar uzak kalınabilecek bir ihtimal değil. Aslında acıdan uzak durmayı mutlaklaştırdığımızda hareketsiz kalmaya karar vermiş oluyoruz. O an ne yapıyorsak, onu yapmaya devam ediyoruz. Bir şeylerin değişmesinden, değişip bize zarar vermesinden korkar hale geliyoruz. Durumumuzu idare ediyoruz aslında. Ne kadar ve nereye kadar yapıyoruz bunu, onu da bilmiyoruz.

"Acı ve mutluluk ikiz kardeşlerdir. Birlikte büyüyen ya da birlikte güdük kalan" diyor Nietzsche. Ona bir destek de İtalyan edebiyatçı Aldo Palazzeschi'den geliyor: "Daha önce insanî acının derinliklerinde gömülü........

© T24