Diğer

13 Aralık 2023

Zaten öyle miydi, yoksa son seçimden az önce ve sonra mı küçülmeye başladı?

İlk gördüğüm anı gayet iyi hatırlıyorum: Yıl 2015 ya da 2016'nın ilk ayları. Seçimler yaklaşıyor, Hollande'ın seçilemeyeceği açık. Macron, kendi hareketini kurmaya girişmiş ama yine de bakan. Ekonomi ve Sanayi bakanı. Herkes, eğer adaysa, istifa etmesi gerektiğini söylüyor.

Benim gördüğüm sahne: Macron, bir gezide. Gezi, Vendée bölgesine. Vendée yıllardır aşırı sağın hakimiyetinde. Hatta, ünlü de bir vekili var: Philippe de Villiers. Aşırı sağ, ama Le Pen'e uzak bir aşırı sağ. Aşırı katolik, aşırı kralcı, aşırı muhafazakâr. Macron ise sosyalist bir kabinede bakan, oraya da sosyal-demokrat olduğuna inanıldığı için gelmiş, sanki. Macron'la de Villiers, bir çiftlik gezisinde, koyunlar, inekler, domuzlar. Her şey rüstik. Derin Fransa. Derken, televizyoncunun biri soruyor: Sosyalist bir kabinede neo-liberal işler yapıyorsunuz, bu ne iş? Cevap çok açık: "Ben sosyalist değilim ki." Hem aşırı sağcı de Villiers ile gezide, hem hâlâ bakan, hem de adaylığa hazırlanıyor ve sosyalist bir hükümette sosyalist olmayan bir bakan. Ortadayım demek ister gibi. Tony Blair'i hatırlatıyor o ara biraz: Beyaz gömlek, kıvrık kollar, genç ve dinamik, iyi hatip. Üçüncü yol. O aralar Avrupa böyle beyaz gömlekli sol soslu genç liderlerden geçilmiyor. Manuel Valls var, Başbakan Hollande kabinesinde, ki sonra o da itiraf edecek: Meğer o da sosyalist değilmiş (Valls'in serüveni daha da tuhaf gelişecek, İspanya'ya yerleşip, siyasi hayatını orada geçirmek isteyecek, olmayacak). Sonra, Renzi var İtalya'da, o da beyaz gömlekli, kıvrık kollu – Berlusconi'ye rakip. Cem Özdemir var, Yeşiller'den... Ortalık genç aday adaylarından geçilmiyor.

Hatırlıyorum, biraz hayal kırıklığı benim için, biraz da tanımış ve hiç sevmemiş olduğum de Villiers ile arkadaşlığı (daha sonra, 2021 yılında, de Villiers de saf değiştirecek, Macron'u çapsız ilan edecek). Hâlâ bakanken sosyalist değilim deyişi. Ama o kadar destekleniyor ki gençlik, o kadar olur. 2016'da Macron, kendi siyasi hareketini kurmaya başlıyor, gökten genç bir tanrı düşmüş gibi, ya da o zamanki deyimle Jüpiter yükseliyor.

Birçok açıdan ilginç ama: Bir kere, küçük boylu ama yakışıklı. Genç, 39 yaşında (cumhurbaşkanı olacak). Egosu büyük: Siyasi hareketinin adını En Marche (Yürüyen, yürüyüş halinde, gelen vd. gibi çevrilebilir) koyuyor, tabii, "geliyor gelecek olan" hareketinin kısaltmasına baktığımızda EM'i bulacağız (Emmanuel Macron). Daha sonra hareket LREM olacak ("geliyor Cumhuriyet"). Bir anlamda, kendisini Cumhuriyet'le özdeşleştirecek.

Fransa ilginç bir yerdir, Türkiye ile çok fazla benzerlikler taşır. Tarihten gelen bir durum sanırım –bir kez bürokrasi iki ülkede de canavar gibidir. İki ülkenin solu da ağır milliyetçidir. Cumhuriyetçilik demokratlığın önünde bir değerdir. Cumhuriyet'in değerleri vardır, hepsi demokratik olmasa da, ve ulvîdir bu değerler –başta da laiklik. Tabii bu değerleri sol da sağ da sever. Hele laiklik, bir tür kalkan görevi yapar, kamusal alana devlet müdahalesini meşrulaştırmak için. Macron'un 2017'de başlayan başkanlık serüveni aslında, tam bir Fransız orta yol siyasetinin öne çıkışıdır. Kimi eski ve köklü sorunlara hep radikal çözümler önerme, kamusal tepkiler üzerine de hep geri basma. Macron, başlarda, hakiki bir reformcu olarak görülmüştü. Sadece Fransa'nın değil, Avrupa'nın genel sağa kayma eğilimi onu da, reformlarını vurdu: Fransa'nın kanayan yarası emeklilik sisteminde yapmaya çalıştığı yenilik ve değişimler, büyük tepki çekti ve Sarı Yelekliler hareketi yayıldıkça yayıldı. Aslında, Sarı Yelekliler hareketine biraz yakından bakılsa, yabancı karşıtlığı (düşmanlığı) ve sağ muhafazakarlığın galebe çaldığı görülecekti, ama nedense, Sarı Yelekliler dünyada sol direnişçi sayıldı. Aslında tuhaf bir şey yok: Fransa'nın geleneği bu. Her şey biraz kazınınca altından tuhaf başkalıklar fırtlıyor. Avrupa anayasasının oylandığı günlerde, ülkenin en köklü komünist sendikalarından FO'nun (Force Ouvrière – Emek Gücü) başkanının yine bir açık oturumda söyledikleri akıl alır gibi değildi: Bu anayasaya oy verelim de Polonyalı muslukçular gelip Fransızların işini kapsın, olacak iş değil, demişti: Hayretle yanımdakine bakıp, bu komünist sendikacının hayatında hiç Marx okuyup okumadığını sormuştum: Bütün dünyanın proleterleri........

© T24