Diğer

27 Kasım 2023

AKP iktidarıyla birlikte, etik davranışın dışına çıkan yığınla durumla karşılaşmaya alıştık. Bunların bir kısmı yalnız “etik dışı” değil, aynı zamanda “yasa dışı.” Böyle olması önemli, ama etiği zorlayan durumlar kadar önemli görünmüyor bana. Görünmemesi şundan: böyle işler yapmaya teşne insanlar, her zaman ve her yerde vardır. İnsan toplumunda “suç” suçsuzluktan daha sık görmeye alıştığımız bir şey. Üstelik, bazı (“açıkgöz” diyelim) insanlar geçinmek ya da zengin olmak için suç temelinde bir hayat tarzı kurmayı seçebiliyor, seçiyor.

Okuyoruz, bir yerden işitiyoruz: birini öldürmüş adamın biri. Şaşırtıcı bir yanı yok çünkü ha bire oluyor. Ama bu adam öldürdüğü adamın kafasını kesmiş, buzdolabına koymuş... Şimdi, böyle bir davranışa da “etik dışı” demek herhalde saçma olur: “etik” değil, her türlü “insanlık” dışı demek, söylenebileceklerin en hafifi. Düşünemiyorum: hangi aletle? Nasıl? Kestiği kafayı nasıl tutuyor, nasıl buzdolabına götürüyor? Bunları yapan bir kişi nasıl olunur?

Böyle bir eylemle hiç ilgisi yok, diyebiliriz: paralarla oynayan, böyle tuhaf gösteriler yapan insanlar türedi! Şimdilerde bunları tutuklar oldular. Oynadıkları o paraları “kazanmak” için suçlar işlemişlerse, tamam, tabii tutuklanacaklar ama böyle bir eylem yoksa yaptıkları şaklabanlıklar için “tutuklama” bence yanlış! Bazı davranışlar “yasa dışı” olmaksızın “etik dışı” olabilir. Bence bunun “müeyyide”si yoktur, olmaz. Örneğin o “trol orduları…” Birilerine iftira atmak için kafa patlatan, çünkü bunun için maaş alan adamlar. Bunlar bazı insanlara ağırlığı bir şekilde hesaplanabilecek zarar verdikleri için yasanın nesnesi olmalılar. Ama biri saçına dolar bağlayıp dans ediyor diye tutuklanır mı, emin değilim.

Yazının başında “AKP iktidarıyla birlikte” dedim. Böyle demekle o iktidarla bu türden davranışlar arasında bir doğrudan neden-sonuç ilişkisi kurmuyorum tabii. Şunu söylüyorum: Bunlarla ilgisi olmayan nedenlerle AKP siyasi çizgisi şimdi yüzüncü yıldönümünü kutladığımız Cumhuriyet’le, onun yasalarıyla, teamülleriyle, felsefesiyle, değerleriyle barışık değil. Belirli bir sıra içinde bunların yerine başkalarını getirmeye çalışıyor ve yavaş yavaş getiriyor da. Bu gidişat, bu toplumda şimdiye kadar geçerli olmuş kuralları geçerli olmaktan büyük ölçüde çıkarıyor. Bu, hani yatarken “İyi geceler” mi demek doğrudur, “hayırlı geceler” mi gibi bir tartışmaya bile yol açabiliyor. “Teşekkür ederim” demek mi gerekir, “Allah razı olsun” mu demeli? Böyle bir ortamda neyin “etik” olduğu, neyin olmadığı ister istemez yerinden oynar.

Öte yandan, şunu da söyleyelim: Bu yeni (yirmi küsur yıllık) sarsıntılı döneme girmeden önce Cumhuriyet’in Batılılaşmacı laik seçkinleri laik bir etik sistemi kurabilmiş, topluma sunabilmiş, topluma benimsetmeyi başarabilmişler miydi? Böyle olduğunu hiç sanmıyorum. Öteden beri oynak bir zeminde hareket ediyorduk. Ölçüler oturmamıştı ve oturmamış olmasına alışmıştık.

Bu yeni dönemde, ekonominin kötü yönetilmesi gibi durumların getirdiği bunalımlı süreçler, sözgelişi, “döviz gelsin de nasıl gelirse gelsin” gibi tavırları belirleyici hale taşıdı. Bunun sonucu çeşitli mafyalar buraya taşındı… Bunları biliyoruz, her gün tartışıyoruz. Böyle bir ortam da elbette sağlam etik değerlerin yerleşmesi için elverişli ortam değildir.

Ali Yerlikaya İçişleri Bakanı oldu. O zamandan beri polisin tutukladığı yerli ve yabancı çete........

© T24