Diğer
05 Ocak 2024
Amjad Ali Khan, yaratıcı gücünün zirvesinde ve şu anda eşi benzeri yok.
BBC Music
Amjad Ali Khan, heyecan dalgaları göndererek izleyiciler üzerinde bir tür cazibe yaratıyor.
New York Times
Çoğu kişi için saroddaki dramatik gücüyle tanrıya benzeyen Amjad Ali Khan, müziğini blues'un duygusal gerilimiyle ve ifade gücü neredeyse vokal olan esnek bir enstrüman çizgisiyle sunuyor.
Edinburg Herald
9 Ekim 1945'te Hindistan'ın Madhya Pradesh eyaletinin en büyük şehirlerinden biri olan Gwalior'da doğdu. Ailesi ona Masoom Ali Khan adını verdi. Bir gün babası Abba'yı ziyarete gelen bir Sadhu (Hindu kahin), onun sarod çaldığını öğrenince adını Amjad olarak değiştirdi, ve hayatına bu isimle devam etmesine vesile oldu.
Denilir ki: "Itzhak Perlman gibi bir dahi keman virtüözünün de doğrudan Stradivarius'un soyundan geldiği hayal edilsin, öylelikle Hintli sarod ustası Amjad Ali Khan'ın ruhani ve etkileyici müzisyenliğinin itibarı algılanabilir.''
Tartışmasız yaşayan en büyük sarod sanatçısı Amjad Ali Khan, soyunun izini 16. yüzyıl Babür İmparatoru Büyük Akbar'ın, Nav-Ratna'dan (Dokuz Mücevherinden) biri olan ölümsüz müzisyen, besteci, Mian Tansen'in (Gwailor / D.1500 – Ö.1590) zamanlarına kadar uzanan ünlü Bangash soyunun bir parçasıdır. Amjad'ın çaldığı raga Miyan ki Todi, 16. yüzyılda Babür imparatoru Akbar'ın sarayının yıldız müzisyeni Tansen tarafından yaratıldı.
Sarod ustası olan babası Haafiz Ali Khan'ın çocuğu olma şansıyla dünyaya gelen Amjad Ali, Senia Bangash Okulu'nun efsanevi soyunun altıncı nesline mensuptur. Ataları 200 yıl boyunca sarod ile virtüöz düzeyinde iştigal etmişler ve bu çalgıda otantik özelliklerini koruyarak, önemli değişiklikler yapmışlar, antik sarodu yeniden şekillendirmişlerdir.
sarod
Sarodun Farsça'da, melodi, anlamına gelen sarood sözcüğünden türetildiğine dair yaygın bir kanaat vardır. Sarodda melodiyi çalmak için kullanılan yalnızca dört tel, ayrıca dört drone, ritim teli ile onbir çelik sempatik sesli tel bulunur. Teller küçük mızrapla çalınır ve klavye, notadan notaya kaymayı kolaylaştıran pürüzsüz bir metal plaka ile kaplanmıştır.
Batıda sitar, saroda oranla daha iyi tanınır duruma geldi; ancak Hindistan'da her iki yaylı çalgı da büyük saygı görüyor. Sarod, sitardan çok daha küçüktür ve çalanın kucağına rahatça oturur. Sesi, sitarın sempatik tellerinin belirgin tıngırdaması olmadan, yalın ve temiz, kıvrak bir kaslılığa sahiptir. Sarodun rezonant sempatik telleri vardır, ancak bunlar ses ortamında daha azdır ve çok daha az belirgindir.
Sarod, bugün hâlâ Afgan müziğine hakim olan halk enstrümanı Afgan rubabının rafine edilmiş bir versiyonudur. Rubabı yaklaşık 200 yıl önce Hindistan'a getiren kişi Amjad Ali Khan'ın büyük büyük büyük dedesi Mohammad Hashmi Khan Bangash'tı. Onun soyundan gelenler, özellikle de Gwalior'da saray müzisyeni olan ve rubabı yavaş yavaş bugün bildiğimiz saroda dönüştüren torunu Ghulam Ali Khan Bangas'tı. Rubabın ağırlıklı olarak odunsu, staccato sesi, sürekli notalarla daha lirik bir sese dönüştü ve Hint klasik müziğinin en önemli çalgılarından biri doğdu.
Amjad Ali Khan ilk sarod resitalini 6 yaşındayken verdi. Böylelikle Hint klasik müziğinin tarihinde bir başka görkemli yolculuğu başlattı. Babası ve gurusu, Gwalior'lu büyük Haafız Ali Khan tarafından eğitilen Amjad Ali Khan, kökleri Senia Bangash müzik okuluna dayanan ünlü Bangash soyunun altıncı ve yeni nesliydi.
Bu efsanevi soyunun mirasını omuzlayan Amjad'ın kariyer grafiği, ilk çıkışından sonra ışık hızına ulaştı ve bu yolda Hint klasik müziği, düzenli ve göz kamaştırıcı Raga Süpernova infilaklarına tanık oldu. Böylece müzik alemi sarodla Amjad tarafından yeni ama hiç eskimeyen, özgün bir yorumun yaratıldığına tanık oldu.
Amjad Ali, dinleyicilerini kendi motivasyonunun ruhu olarak gören, kibirden uzak tevazuuyla birkaç ustadan biri olarak saygıyı hak etti ve dünya bu saygıyı ondan hiç esirgemedi.
"Klasik müzik ile popüler müzik arasında esaslı bir fark yoktur. Müzik müziktir. Hint klasik müziğini uzak bulan dinleyiciyle iletişim kurmak istiyorum.'' diyen Amjad Ali Khan, nispeten genç yaşında, başka birçok sanatçının bir ömür boyu sürecek olan türden onur ve övgüleri kazanma ayrıcalığına sahip oldu.
20 Nisan 1984, Boston-Massachusetts'te Amjad Ali Khan günü olarak kabul edildi. Ondan sonraki her 20 Nisan'a, Amjad Ali Khan günü denilmesi, Massachusetts'lilerce benimsenmiş bir gelenek haline geldi.
Ayrıca1997'de Houston,Texas, Nashville,Tennessee ile Oklahoma'nın fahri vatandaşlığına seçildi.
Yönetmen Gulzar'ın çektiği sanatçıyı konu alan Hint belgesel filmi Ustad Amjad Khan 1990'da En İyi Belgesel Filmfare Ödülü'nü kazandı.
12 müzisyeni işlediği Master on Masters kitabını yazdı.
"Müzik vokal veya enstrümantal olabilir. Vokal müzik şiirsel veya lirik içeriği nedeniyle çoğumuza hitap ediyor. Ancak enstrümantal müzik, örneğin benim sarodda çaldığım müzik, saf sestir. Deneyimlenmesi ve hissedilmesi gerekir. Çünkü şarkı sözü yok, icracı ile dinleyici arasında dil engeli yok ve bu nedenle enstrümantal müzik tüm engelleri aşıyor."
İlk sarod konçertosu olan Amjad tarafından bestelenmiş Samaagam, Britten sinfonia, Orchestre Nationa d'lle de France, d'Auverngne Filarmoni Orkestrası, Gulbenkian Orkestrası, Galler Ulusal Operası ve İskoç Oda Orkestrası tarafından seslendirildi.
Teknik açıdan ulaştığı mükemmellik ve sınır tanımayan yaratıcılığıyla Amjad, henüz hayattayken fazlasıyla layık olduğu Klasik Hint Müziği efsaneleri arasına dahil oldu. Bu çok değerli ve önemli bir payedir. Çünkü klasik müzisyenlere duyulan saygı, onların kutsal insanlara karşı davranışlarına benzer.
Kuzey Hindistan klasik müziğiyle hem sakinleştirici hem heyecan verici, muhteşem fantastik ama aslına da uygun, sofistike ve hipnotik bulunan müziğinin hayranları arasında Dalai Lama'dan Galler Prensesi Diana'ya, Yehudi Menuhin'den Nusrat Fateh Ali Khan'a kadar şaşırtıcı çeşitlikte kişiliklerin bulunması kayda değer.
Amjad, çok sayıda ödül aldı, ancak batıda ünlü olan diğer birçok Hintli müzisyenin (örneğin, Ravi Shankar ve Zakir Hussain) aksine, otantik ve antik Hint klasik müziğinin özgün köklerine bağlı kaldı ve füzyon projelerinde pek yer almadı.
Amjad Ali Khan'a göre müziği saygıyı hak eden ciddi bir sanattır.
Dinleyicilerini manevi ve duygusal yolculuklara çıkartarak otantik sanat geleneklerinin eşsiz hazinelerini paylaşması; emprovizasyonlarında kendi özgün stil ve üslubunu yaratması; vuruşların arasına notalar yerleştirerek kıvamında titrek perdeli -Bach'ı akla getiren- süslemeler kullanması onu benzersiz kılıyor.
Abba (babasının aile içindeki lakabı) daha çocuk yaşlarındayken Amjad'a merhametli ve sabırlı olmasını öğütlemişti. Merhamet ve müşfik duyarlığı her melodisinde sarodun nağmelerinde hemen hissedilir.
Gelenekselci Hindistan'ın antik sarodunu yeniden şekillendiren Amjad Ali Khan 2014'te Oslo'daki Nobel töreninde yetiştirdiği, kendisi gibi sarod sanatçısı olan oğulları Amaan ve Ayaan ile "Barış İçin Raga'' eserini seslendirdi. Barış, uyum ve şiddetsizlik mesajı verdi.
Konser sonrası kültür eleştirmenlerinden, " 19'ar telli üç sarodla baba ve oğulları, toplam 57 telleriyle bir senfoni orkestrası gibiydiler'', övgüsünü aldı.
Sarod çalma tekniğini yeniden icat etmesiyle geniş çaplı itibar kazandı.
Amjad Ali, küresel müzik sanatına yaptığı olağanüstü katkılardan ve klasik müzik alanındaki mükemmelliğinden dolayı Küresel Müzik Ödüllerin'de Altın Madalya kazandı.
Bu onur, Amjad Ali ve oğulları Amaan Ali ve Ayaan Ali'den oluşan çığır açmış üçlüye, Temmuz 2017'de "Peace Worldshipers'' vesilesiyle verildi.
Eşi ünlü dansçı Subhalaxmi, Assamlı bir Hindu ve Amjad, ondan İslam'a geçmesini istemeyi asla düşünmemiş. "Ona sormak hiç içimden gelmedi" diye açıklıyor. "Birinden din değiştirmesini istemek insanlık adına bir aşağılamadır. Ben bu tür şeylere inanmıyorum; ailemizde din özgürlüğü, müzik özgürlüğü, ifade özgürlüğü var."
Kişisel yaşamındaki dini karışım, dışarıdan bakanlar için yoruma değer görünebilir ancak Amjad, bu karışımın Hindistan'daki günlük yaşamın tipik bir örneği olduğu konusunda ısrar ediyor.
"Ben sarod çalıyorum ama sarodu kim yapıyor? Kalküta'da Hemendra Sen, bir Hindu. Ben bir Şerwani giyiyorum ama Şerwani'yi kim yapıyor? Her şey birbiriyle bağlantılı. Kadınlar Sari giymeyi seviyor ama Sari'leri kim üretiyor? Varanasi'deki Müslüman dokumacılar."
1971 yılında ilk filmini yapan Amjad'a hedefinin ne olduğu sorulduğunda "Annemle babama bakmak" cevabını verdi.
Yeni Delhi'de şatafattan uzak, mazbut bir hayat sürüyor. İleri yaşında çok müsterih. Çünkü oğulları sarodda onun mirasını sürdürecek yetenek ve potansiyele sahipler.
Bu yazıyı bitirirken şu dizeler aklımdan geçiyor:
Ne hoş bir güzelliği vardır;
Hafif adımlarla, dünyadan gülümseyerek geçenlerin.
Kimseye bir kötülüğü dokunmadan yaşayanların,
Onurlu bir yaşamı seçenlerin.
Virginia Woolf
Gönül rahatlığıyla söyleyebilirim: Aşkla Sana, bir sanat eseridir. Ve şu unutulmamalıdır ki sanat eserleri sorulara cevap vermez; yenilerini tetikler
Jammu ve Keşmir'de bir halk enstrümanı olan santurla, Hint klasik müziğini çalan ilk müzisyen Pandit Shiv Kumar Sharma'dır
Müziğinin gücü, sahnede yarattığı yüksek enerjili sesten kaynaklanıyor. Bilgili bir kulağın kolayca tanıyabileceği çok sayıda müzikal etkiden yararlanırken, sitarının benzersiz yeteneklerini sunuyor
© Tüm hakları saklıdır.
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Andrew Mitrovica
Mort Laitner
Rami G Khouri
Ali Fathollah-Nejad
Nikkei Editorial
visit website
