Diğer

04 Ocak 2024

24 Aralık 2023 günü her tür medya, ünlü sokak sanatçısı Banksy’nin güney Londra’daki bir caddede sergiye çıkardığı yapıtının aradan bir saat bile geçmeden iki adam tarafından çalındığını haber veriyordu. Yapıt, üzerinde “STOP” yazılı bir trafik levhasına çıkartma yöntemiyle resmedilmiş birbirine paralel uçuş halinde üç adet “savaş dronu”ndan oluşuyordu. Resmettiği yere bakılırsa Banksy, bu yeni tür savaş araçlarına DUR diyordu. Ve onun “stop” yazılı ilk yapıtı da değildi bu.

Tabii, günümüzde hemen her yer gibi Londra’da da sürüsüne bereket olan güvenlik kameraları hırsızları bir güzel kaydetmişti, medya bu görüntüleri seve seve kullandı, böylece yapıttan haberi olmayan, belki de hiçbir zaman olmayacak milyonlarca insan hem yapıttan hem de hırsızlıktan haberdar oldu. Ve daha ilk andan itibaren, bu hırsızlığın bizzat Banksy tarafından düzenlenmiş olabileceği konuşuldu. Kendisi yapıtları kadar, sanat uğruna giriştiği kural ihlâlleriyle de ünlüdür ne de olsa!

Banksy’nin gözettiği etik ilke, devlet görevlilerini gereksiz yere meşgul etmek pahasına bile olsa dolaylı dolaysız savaş karşıtlığı gibi izleklerle gösterir kendini. Bu amaçla öteden beri, kabahat mı denir, ufak tefek suçlar mı, orasını hukukçuların bileceği aykırılıklara başvurmaktan çekinmemektedir. Sanatının özgün yanı da budur zaten: Yapıtını değişmez ve kalıcı olmak şartından kurtaran, alışılmamış yerlerde ve alışılmamış sürelerle gerçek kılması.

Banksy ele avuca gelmeyenlerden. Bizler ona gönlümüzü veriyoruz, vergiden düşebildikleri durumlarda prestij harcamalarına daima bir kota ayıran dünya zenginlerinin elinden ise yalnızca bu yapıtlara parasal paha biçmek geliyor.

Bu yazının başlığı, “Banksy’nin savaş dronları, Nurcan Gündoğan’ın tankları”, meramımı biraz anlatıyor aslında: Banksy’yle ihlâl yordamları açısından değilse de izlekleri açısından ortaklaşan Nurcan Gündoğan’dan söz etmek istiyorum.

İki sanatçının birbirine yakın tarihlerde sergilenen yapıtları için “güncel sanat” denebilir mi, bilemiyorum. İlkinin “sokak sanatı”na, ikincisinin “kavramsal sanat”a mensup oldukları söylenegeldi. Her durumda, mevcut güncelliğin sanatçısı oldukları ve tam da bu yönleriyle başka zamanlar nezdinde bir temsilcilikleri olduğu açık. Banksy’nin trafik levhası sanatçının yıkık duvarlarda anlam hamleleri yarattığı Ukrayna ile ne kadar iç içeyse, Nurcan Gündoğan’ın tankları da hem Putin’in Ukrayna’ya hem de Netanyahu’nun Gazze’ye saldırılarıyla o kadar doğrudan bağlantılı.

Sokak sanatçısının mekâna aynı anda hem çok bağımlı hem de alışılmamış ölçülerde hareketli olmayı seçmiş olan stratejisine karşılık, Nurcan Gündoğan’ın yapıtları bir avuç izleyiciye birkaç........

© T24