Tam bu sırada, Şubat’ın ortasında, Şeyh Sait ayaklanması patlak veriyor. Üstelik o seneki bütçe de 30 milyon liralık açık vermekte.

Şeyh Sait, bölgede etkili olan Nakşibendiliğin Halidi kolundan bir şeyh… Kürt bir aileden olmakla birlikte daha çok şeriatçı tutumuyla öne çıkıyor. Ama onun için önemli olan bölgedeki etkin ve güçlü konumunu sürdürmektir. Bu yüzden de 1. Dünya Savaşı’nda Müslüman Osmanlı ordularına karşı Rus ordusunun yanında yer almıştır.
1916 yılında Osmanlı ordusunu yenip Trabzon’a kadar ilerleyen Rus ordusunun çektiği bir filmde ayrı bir bölüm var. Açıklamada şöyle deniliyor: “Dersim’de işbirliği yapan yerel Kürt lider Said’e Rus Ordusu Kafkas cephesi komutanı Grandük Nikolay Nikolayevich tarafından madalya verilişi... Tören görüntüleri. (17 Sn.)”

Bu fotoğrafta Kürt Lider diye adlandırılan Said, Şeyh Said’in ta kendisidir. Bir ara bunlardan birisinin Seyit Rıza olduğu iddia edilmiştir ama bu iddia doğru değildir. Şeyh Said’in hüküm sürdüğü alanlar o sıralarda Dersim diye bilindiğinden böyle bir karıştırma olmuştur.

Şeyh Said, şeriatçı bir İslam devleti olan Osmanlı hükümetine karşı Hıristiyan Ruslara hizmet edecek ama daha sonra şeriatı hakim kılmak iddiasıyla devrimci Türk hükümetine silah çekecektir.

General Ali Fuat Cebesoy, anılarında Şeyh Sait’in 1914 yılında Rusların yararına tahriklerde bulunduğunu ve bir isyan çıkarttığını; isyan asker tarafından bastırılınca bu kişinin Rus konsolosluğuna sığındığını belirtiyor. Bu bilgi de söz konusu videodaki Kürt Said’in Şeyh Sait olduğunu doğruluyor.

General Cebesoy, isyanın bir diğer ayağını ise yurt dışına kaçmış olan hain Vahdettin olarak gösteriyor. “İsyanı; başta İngilizler olduğu halde Kürt Teali Cemiyeti, Vahdettin’in reisliği altında bulunan Tarikat-ı Salahiye Cemiyeti gibi teşekkül ve şahıslar tahrik etmiş; şeyhler bizzat isyan hareketine kumanda etmişlerdi.”

İSLAMCI OLUYOR
1916’da Müslüman Osmanlı’ya karşı Hıristiyan Ruslarla işbirliği yapıp onların madalyasını alan Şeyh Sait; yeni hükümet devrimci atılımlarla feodal derebeylerinin, şeyhlerin, ağaların önünü kesmeye başlayınca birden Müslümanlığını hatırlıyor.

Doğu’daki saltanatını yitireceğini anlayan Şeyh Sait, halkı isyana çekebilmek için din olgusunu çok........

© Toplumsal