Kosova’da nüfus sayımlarının her on yılda bir yenilenmesi gerekiyor. Ancak bugüne kadar evdeki hesap çarşıya uymadı. Kosova’da en son nüfus sayımı 2011 yılında yapılmıştı. Ondan önceki ise 1991 yılındaydı.
Yeniden nüfus sayımı yapılması için 2021 yılından beri çalışma yürütülüyor. Ancak bu çalışma, covid salgını ve ülkenin kuzeyinde yaşanan gerginlikler sebebiyle, bir türlü hayata geçirilemedi. En son planlama 1 Eylül - 15 Ekim 2023 tarihleri arasındaydı. Olmadı, ertelendi.
Nüfus sayımı için son belirlenen tarih, 5 Nisan - 17 Mayıs 2024 idi. On üç yıl aradan sonra bu sefer oldu, ertelenmedi.
Geçmiş nüfus sayımlarında bir sürü olumsuzluklar; kötü niyetli yaklaşımlar ve ihlaller yaşanmıştı. Birkaç gün önce başlayan bu nüfus sayımında da aynı senaryoyu yeniden sahnelenmek istenircesine gelişmeler yaşandı, yaşanıyor.
Nüfus sayımında kullanılan formların Türkçe veya Boşnakça gibi topluluk dillerinde hazırlanmadığı ve yine aynı amaçla kullanılan tabletlerin toplulukların nüfus sayım memurlarına dağıtılmadığı yönünde yoğun şikâyetler bulunuyor.
Örneğin, Türk sayım memurlarına tablet cihazlarının vaktinde teslim edilmemesi sebebiyle, Prizren ve Mamuşa’daki nüfus sayımı bir haftalık bir gecikmeyle başladı.
Kosova Anayasası’nda, “azınlık” yerine “topluluk” kavramı kullanılarak, “Kosova Cumhuriyeti, Arnavutlar ve diğer toplulukların oluşturduğu çok etnikli bir toplumdur” ifadesine yer verilmektedir.
Kosova’daki toplulukların, hükümette ve yerel yönetimlerde temsilini ve istihdamını güvence altına alan kontenjanlar, nüfus sayım sonuçları göz önüne alınarak belirlenmektedir.
Örneğin, Kosova parlamentosundaki 120 sandalyeden 20 tanesi, topluluklara ayrılmıştır.
Kosova Hükümeti’nde Sırplardan en az bir ve diğer topluluklardan bir bakan bulunması anayasal bir zorunluluktur. Kabinede on ikiden fazla bakan bulunursa, diğer topluluklara üçüncü bir bakanlık verilmesi gerekiyor.
Kabinede Sırplardan en az iki ve diğer topluluklardan iki bakan yardımcısı yer alması da bir diğer yasal zorunluluktur. Kabinede on ikiden fazla bakan bulunursa, Sırplara ve diğer topluluklara ilave birer bakan yardımcılığı verilmesi gerekiyor.
Bitmedi.
Yüksek Mahkeme yargıçlarının, üçten az olmamak koşuluyla, en az yüzde 15’i diğer topluluk mensubu olmak zorundadır. Diğer mahkeme yargıçlarının da ikiden az olmamak koşuluyla, en az yüzde 15’i diğer topluluk mensubu olmalıdır.
Kosova Yargı Kurulu’nun on üç üyesinden ikisi de topluluklara ayrılmıştır. Bu iki üye, topluluklara mensup Meclis üyeleri tarafından belirlenmektedir.
Kosova Anayasa Mahkemesi’nin dokuz yargıcından ikisi de topluluklara ayrılmıştır. Bu iki üye, topluluklara ait Meclis üyelerinin çoğunluğunun onayı alınarak, Meclis üyelerinin oy çoğunluğuyla belirleniyor.
Yerel yönetimlerde de benzer kanuni zorunluluklar bulunuyor.
Bir belediyede nüfusun yüzde 5’inden fazlasını oluşturan toplulukların dili, resmi dil statüsündedir. Diğer resmi dillerle birlikte eşit kullanım hakkı vardır.
Örneğin, Prizren belediyesinde, Türkçe resmi dil statüsündedir.
Görüldüğü üzere: Nüfus sayım sonuçları, toplulukların varlığını ortaya koyarken, gerektiğinde ülke yönetimini yeni düzenlemelere sevk etmektedir.
Bir de şu...
Dilleri resmi olmayan topluluk temsilcileri, o belediyedeki nüfusun yüzde 3’ünden fazlaysa, belediye düzeyindeki işlemlerde resmi dil statüsü kazanmaktadır.
Kosova Türkleri, devlet okullarında, kendi dillerinde eğitim alabilmektedir. Ayrıca 2013 yılından beri, Türkçeye yer verilen kimlik kartlarının çıkarılması hakkı elde edilmiştir.
Kazanılan tüm hakların devamı ve üzerine yeni hakların ilave edilmesi için Kosova’daki nüfus sayımı önemli bir fırsattır. Ancak bu fırsat, eğer iyi değerlendirilemezse, Allah korusun, bir hüsrana da dönüşebilir.
Yalnız taş, duvar olmaz. Kimseyi dışlama veya kaybetme lüksümüz yok. Türklük kimsenin tekelinde değildir. Türk toplumunun geleceği, siyaset üstü ve tüm siyasi ikbal hesaplarından daha kıymetlidir.
Vakit, şikâyet etme değil, el ele verme zamanıdır.
Haksızlıklara etkili bir şekilde itiraz edebilmek, birlik ve beraberliğin derecesine bağlıdır. Böyle bir mecburiyet, mesuliyet var. Bunun dışında bir yol yok.
Testi kırıldıktan sonra yol gösteren çok olur. Asıl marifet, önleyici hekimlik yapabilmektir.
Hal böyle iken, Kosova’daki tüm Türk siyasi partileri ve liderleri bir araya gelmeli, getirilmelidir. Aksine hareket edenlerin ise hakkından gelinmelidir.
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Andrew Mitrovica
Mort Laitner
Rami G Khouri
Ali Fathollah-Nejad
Nikkei Editorial
visit website
