Hasan Basri Çantay; TBMM 1. Dönem Balıkesir Milletvekili, Öğretmen, Gazeteci, Siyaset ve Devlet adamı, Mütefekkir, İslam Âlimi ve Kur’an Müfessiri. Kurtuluş Savaşı yıllarında yazılarıyla Milli Mücadele’ye destek veren, ilk TBMM’de Karesi (Balıkesir) Meb’usu (Milletvekili) olarak yer alan Hasan Basri Bey, Mehmet Akif’in en yakın arkadaşı ve dostu idi. Türkiye›deki ilk Kur’an Meali yazma çalışmalarından birisini gerçekleştirmiştir.

Hasan Basri Çantay, 18 Kasım 1887’de Balıkesir’de dünyaya geldi. Babası, tüccar ve ulema Çantayoğlu Halil Cenabi Efendi; annesi ise Sincanoğulları ailesinden Kepsutlu Hatice Hanım›dır. 1903 yılında Balıkesir idadisi 4. sınıfındayken babası vefat eden Hasan Basri, annesi ve 3 kız kardeşinin geçimini sağlamak üzere okulunu yarım bırakarak Nafia Dairesi, tahrirat kaleminde görev alarak memuriyet hayatına atıldı. Mutasarrıf Ömer Ali Bey’in desteği sayesinde memuriyet hayatını sürdürürken babasının dostu Ahmet Naci Efendi’den ders alarak eğitimine devam etme fırsatı buldu.

Daha sonra Valilik Yazı İşleri’nde görev yaparken öğrenimine devam etti ve bir yandan da Edebiyat ve Felsefe ile meşgul oldu, Makaleler yazıp tercümeler yaptı. Arapça ve Farsça öğrendi, maliye ve iktisat dersleri aldı. Meşrutiyet’in ilk yıllarında Balıkesir’de «Nasihat” ve “Balıkesir” adlı iki Gazete çıkardı. 1909 yılında İstanbul’da Sırat-ı Müstakim Dergisi’nin idare merkezinde Mehmet Akif ile tanıştı. 1911’de Balıkesir Gazetesi’ni çıkarmayı matbaanın sahibi Cemil Efendi’ye bıraktı; kendisi Gazeteciliğe « Yıldırım Gazetesi” ve «Karesi” Gazetelerini çıkararak devam etti; I. Dünya Savaşı sonlarına doğru «Ses Gazetesi”’ni çıkardı (17 Ekim 1918- 13 Mart 1919). Bu Gazete’de yayınladığı bağımsız yazılarla, Kurtuluş Savaşı’na kalemiyle destek verdi. Mehmet Akif, onun daveti üzerine İstanbul’dan gelerek Zağanos Paşa Camii’ndeki ünlü vaazını verdi. Hasan Basri, İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti kongresine katılacak delegeler arasında yer aldı.

Karesi (Balıkesir) Milletvekili olarak Millet Meclisi’ne seçildi. Hiçbir gruba girmeyip bağımsız olarak kaldı. 3 yıl Ankara’da Taceddin Dergahı’nda Mehmet Akif ile birlikte yaşadı. Israrları ile Mehmet Akif’i, “İstiklâl Marşı”nı yazmaya ikna etti. Büyük Millet Meclisi’nin birinci dönemi sonunda tekrar Balıkesir’e dönen Hasan Basri Bey, okullarda Edebiyat Öğretmenliği ve Çocuk Yuvası Müdürlüğü yaptı. Mahalli Gazetelerde yazı yazdı. Bir ara İstanbul İmam Hatip Okulu’nda Öğretmenlik yapan Hasan Basri Çantay, 1950’den itibaren İslam dininin yaşanması, öğretilmesi ile ilgili faaliyetlere katıldı. Türkiye’de yapılan ilk meal çalışmalarından olan “Kur’an-ı Hakim ve Meal-i Kerim” adlı 3 ciltlik eserinin ilk cildini 1952’de, ikinci ve üçüncü ciltleri 1953’de yayımladı. Eserin gelirini Balıkesir’de kendi adına yaptırılan Cami’ye harcadı.

3 Aralık 1964’de İstanbul’da vefat eden Hasan Basri Çantay, Fatih Camii’nde kılınan Cenaze Namazı’ndan sonra Edirnekapı Şehitliği’ne defnedildi. 1971’de toprağa verildiği yerden çevre yolu geçtiği için mezarının yeri değiştirildi; hayattayken çok sevdiği Mehmet Akif Ersoy ile Babanzade Ahmet Naim Efendi’nin kabri yakınlarına defnedildi.

Şair Cemal Oğuz Öcal şu güzel Şiirinde “Millî Mücadele Kahramanı” Üstad Hasan Basri Çantay hakkında şunları söylüyor:

“Ey asil milletimin örnek, yiğit evladı,

Ey mâna âleminin ilim, şiir Üstadı!

Ne mutlu geçti ömrün Kur’an-ı Hakim ile,

Ahâdis-i nebevî, Meâl-i Kerim ile…

Duacı sana her an nice öksüz, yetim, dul,

Tutmasın mâtemini Balıkesir, İstanbul…

Nûra gark oldu bugün Şehitlik boydan boya,

Selam götür bizlerden, Mehmet Akif Ersoy’a...

(Bugün Gazetesi, 6 Aralık 1969)

“Özü, sözü doğruyum,

Namuslu Türk oğluyum.

Ben hiç bir şeyden korkmam,

Yalnız Hakk’ın kuluyum.

Bana, “Hasan Türk” derler.” (1)

diye haykıran Millî Mücadele kahramanı büyük İslâm Mücahidi Balıkesirli merhum Üstad Hasan Basri Çantay’a, vefatının 59. Yıldönümü’nde Allah Teâla’dan rahmet niyaz ediyorum. (Ruhuna Fatiha.)

(1) Daha geniş bilgi için bkz. “ İki İslâm Mücahidi Mehmed Âkif Ersoy ve Hasan Basri Çantay” Mehmet Emin Gerger, Gerger Yayınları, İstanbul, 2023, Kitabı istemek için İletişim: e-posta: megerger@hotmail.com/ Tel: 0532. 522 61 64

QOSHE - Millî Mücadele Kahramanı Balıkesirli Hasan Basri Çantay - Mehmet Emin Gerger
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

Millî Mücadele Kahramanı Balıkesirli Hasan Basri Çantay

6 1
06.12.2023

Hasan Basri Çantay; TBMM 1. Dönem Balıkesir Milletvekili, Öğretmen, Gazeteci, Siyaset ve Devlet adamı, Mütefekkir, İslam Âlimi ve Kur’an Müfessiri. Kurtuluş Savaşı yıllarında yazılarıyla Milli Mücadele’ye destek veren, ilk TBMM’de Karesi (Balıkesir) Meb’usu (Milletvekili) olarak yer alan Hasan Basri Bey, Mehmet Akif’in en yakın arkadaşı ve dostu idi. Türkiye›deki ilk Kur’an Meali yazma çalışmalarından birisini gerçekleştirmiştir.

Hasan Basri Çantay, 18 Kasım 1887’de Balıkesir’de dünyaya geldi. Babası, tüccar ve ulema Çantayoğlu Halil Cenabi Efendi; annesi ise Sincanoğulları ailesinden Kepsutlu Hatice Hanım›dır. 1903 yılında Balıkesir idadisi 4. sınıfındayken babası vefat eden Hasan Basri, annesi ve 3 kız kardeşinin geçimini sağlamak üzere okulunu yarım bırakarak Nafia Dairesi, tahrirat kaleminde görev alarak memuriyet hayatına atıldı. Mutasarrıf Ömer Ali Bey’in desteği sayesinde memuriyet hayatını sürdürürken babasının dostu Ahmet Naci Efendi’den ders alarak eğitimine devam etme fırsatı buldu.

Daha sonra Valilik Yazı İşleri’nde görev yaparken öğrenimine devam etti ve bir yandan da Edebiyat ve Felsefe ile meşgul oldu, Makaleler yazıp tercümeler yaptı. Arapça ve Farsça öğrendi, maliye ve iktisat dersleri aldı. Meşrutiyet’in ilk yıllarında Balıkesir’de «Nasihat” ve “Balıkesir” adlı iki Gazete çıkardı. 1909 yılında İstanbul’da Sırat-ı Müstakim Dergisi’nin idare merkezinde Mehmet Akif ile tanıştı. 1911’de Balıkesir Gazetesi’ni çıkarmayı matbaanın........

© Yeni Akit


Get it on Google Play