Türkler olarak 100.sene-i devriyesini idrak ettiğimiz Cumhûriyet geçen asrın başlarında kuruldu. Kesin olan doğrultusu, milleti medenî bir eksende inşâ etmek azim ve kararlığıydı. Bunun referans kümesi ise Batı’ydı. Ama bu Batı’nın toptan kabûlü değildi. Kuruluş süreçleri bir dizi arındırma faaliyetini içeriyordu. Bir defâ Batı, emperyalist tortusundan ve bâzı kültürel unsurlarından arındırılıyordu. (Batı’ya rağmen Batılılaşmak) İkinci arındırma ise Osmanlı geçmişinin toptan reddiydi. Doğan kültürel boşluk folk dünyânın değerleriyle doldurulmak isteniyordu. Halkçılık tam da bunu ifâde ediyordu. Kültürel düzlemde, kendi sâhiciliği üzerinden belki hoşluk taşıyan; lâkin her şekilde işlenmeye muhtaç görülen yerli kaynaklar ile hâriçten devşirilmiş Batı değerlerinin bir sentezi, Cumhûriyetin üzerine yükseleceği temel sütunu ifâde ediyordu. Merak buyurulmasın; niyetim bunun doğru veyâ yanlış olmasıyla; başarılıp başarılamadığı ile alâkalı seviyesiz tartışmalara girmek değil. Benim için mühim olan, temel referans çevresinin medeniyet iddiasına mündemiç olmasıdır. Cumhûriyeti saygıdeğer yapan da bu doğrultusudur.

Medeniyet her zaman için dinlenmeye değer bir kavramdır. Medeniyet vurgusunun yapıldığı yerde, Medenî İnsan’ın ( Homo Civicus), Kültürel İnsan ( Homo Cullturalis )olmaklığımızdan gelen sorunları çözmeye namzet olduğu anlaşılır. Medenî durum, kültürel durumlardan farklıdır. Aradaki farklılık, bidâyette bir sıcaklık-soğutulmuşluk farkı olarak basitleştirilebilir. Kültürel durumlar pathos temellidir. Bunun pratik karşılığı ise her bir kültürel durumun kendi yüksek harâretli fırınlarında patetik-duygusal durumlar üretmesidir. Topluluk bağları tam da bu patetik vasatta kendi ethos’unu bulur. Kendi lisânımıza aktaracak olursak bu hâller iyisi ve kötüsüyle âdemiyet hâllerimizdir.

Kendi içinde zengin bir çeşitliliğe sâhip olan ve topluluk içinde yakınlaşmalara........

© Yeni Şafak