Son günlerde Anagold altın madeni işletmesindeki dokuz işçinin yaşamını yitirmesi sonrasında adını hemen herkesin öğrendiği Erzincan’ın İliç ilçesini konu alan dizeler Cumhuriyet ve kurucusu Mustafa Kemal Atatürk için en güzel, en kalıcı şiirleri yazan şairlerden Erzincanlı Behçet Kemal Çağlar tarafından kaleme 1937’de kaleme alınmış.

Söz konusu üç dize, İliç’in simgesi olan Saatli Çeşme’yi anlatıyor. O çeşmeyi birçok kez yerinde gördüm. Esprisi şu: İliç küçük bir kasaba olduğu için 2000’lerin başına kadar kasaba çevresinde tarım ve hayvancılık da yapılırdı. Çeşmeden uzayan arktan bahçelere, tarlalara su giderdi. Çeşmenin üzerindeki saat ile de giden suyun zamanı ölçülürdü. İliç ilçe merkezine son olarak Mart 2013’te Kemaliye’den Erzincan’a geçerken Prof. Dr. Şener Üşümezsoy ile birlikte gitmiştim. Erzincan’daki deprem farkındalık etkinlikleri sonrasında…

İliç’i iyi bilmemin bir nedeni var. Ata kökenime ait iki köy olan Kemah sınırındaki Leventpınar ve Boyalık (En büyük iki köy; hatta Leventpınar-eski adı ile Erhami- Osmanlı döneminde önce kaza, sonra nahiye merkezi, Cumhuriyet döneminde ise köy statüsünde) Erzincan’ın İliç ilçesine bağlı. İki dedem Leventpınar, iki ninem Boyalık kökenli. 1938’e kadar Kemaliye (Eğin) ilçesine bağlı olan Leventpınar ve Boyalık demiryolunun 1938’de İliç’ten geçmesi üzerine İliç nahiye (bucak) statüsünde iken istasyondan dolayı idari olarak ilçe statüsüne yükseltilen İliç’e bağlanır. Söz konusu iki köyden Leventpınar ilçe merkezi İliç’e 24 km, Boyalık da Kuruçay suyunun geçtiği düzdeki Hasanova mezrası dikkate alınırsa 15 km uzaklıktadır. İliç sınırları içinde ve Karasu üzerindeki iki barajdan birisinin ucu Boyalık sınırında.

Yakınlarımın, Osmanlı döneminde ve erken Cumhuriyet döneminde İstanbul’a yerleşimi var. Dedemin dedesi Ömer Efendi Leventpınar’dan çıkıp Tanzimat döneminde eğitim için İstanbul’a gelen ilk kişi. Osmanlı’nın çöküş yıllarında, işgalde İstanbul’da olanlar var. Onlardan birisi anneannem Hanife Atmaca. İşgalle birlikte yakınlarım Sarı Paşa’nın emriyle Anadolu’daki geçiyor. Anneannem Atatürk’ü çocukluğumda “Sarı Paşa” diye anlatırdı büyük bir saygıyla. Sonradan altı yaşlarındayken Kurtuluş Savaşı Gazisi Kırıkçı Recep dedemden öğrendim; meğer o Sarı Paşa, “Mustafa Kemal Paşa” imiş.

Bizimkiler Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminde sadece İstanbul’a yerleşiyor. Ulaşım ise demiryolu yapılana, yani 1938’e kadar vapurla. Katırcılar marifetiyle Refahiye üzerinden Giresun’a, oradan vapurla İstanbul’a, Kavala’ya, Varna’ya. İliçli olan Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa da bu yoldan gidiyor İstanbul’a ve oradan........

© Yurtseverlik